مقام‌های جمهوری اسلامی ایران می‌گویند، افغانستان هرچند دیگر دغدغه همیشگی آنان نیست، ایران نباید آن را به دشمنان بسپارد. 

حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهوری ایران در امور افغانستان، می‌گوید افغانستان کشوری با ظرفیت بالای اقتصادی است، لذا ایران نباید این کشور را به دشمنان واگذارد. او می‌گوید، هرچند افغانستان دیگر در حکم یک دغدغه، جمهوری اسلامی ایران را درگیر خود نکرده است، هنوز مسایلی باقی است که باید حل شود. 

کاظمی قمی در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرگزاری ایسنا، می‌گوید: «طالبان حتما در پی کسب مشروعیت بین‌المللی هستند و بر آن اصرار دارند. ایران هم در شرایط امروز با طالبان تعامل می‌کند، اما تا دولت فراگیر تشکیل نشود، آن‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد. با این حال، خالی کردن عرصه در افغانستان به این معنی است که تروریسم در آنجا قوی می‌شود و به سمت مرزهای ما هم کشیده می‌شود.» 

 قمی می‌افزاید: «نمی‌خواهم بگویم که آیا ماهیت طالبان دچار تغییر شده است یا خیر. اما واقعیت‌های روز باعث شده تا طالبان این درس را بیاموزند که اگر می‌خواهند مشروعیت جهانی کسب کنند، باید حمایت کلی مردم را در داخل کشورشان به دست بیاورند.» 

نماینده رئیس جمهوری ایران در امور افغانستان، در ادامه می‌گوید که هرچند «آمریکا در افغانستان شکست خورده است، اما همچنان به شرارت در این کشور دامن می‌زند و می‌خواهد که ایران را نیز درگیر این مسایل کند»، و می‌افزاید: «ما با آگاهی از مسایل، از درگیری اجتناب کردیم.» 

اشاره کاظمی قمی به درگیری‌های مرزی میان طالبان و مرزبانان ایرانی است که تاکنون چندین بار رخ داده و حتی تلفاتی هم به نیروهای جمهوری اسلامی ایران وارد آورده است.

کاظمی قمی چالش‌های امنیتی را باعث مهاجرت بیشتر افغان‌ها به کشور‌های همسایه می‌داند و می‌گوید برای رفع این چالش، باید تلاش کنیم تا ثبات در افغانستان بیش از همیشه ایجاد شود و رشد اقتصادی جلو مهاجرت‌های گسترده را بگیرد. کاظمی قمی همچنین می‌گوید که «طالبان مانند داعش نیستند»، و می‌افزاید: «داعش همه را جز خود کافر می‌داند. به همین دلیل، جمهوری اسلامی با طالبان در زمینه مبارزه با داعش همکاری کرده و این مسئله باعث شده است که داعش نتواند به سمت مرز‌های ایران نزدیک شود.»

 با این حال، به گفته نماینده رئیس جمهوری ایران در امور افغانستان، هرچند دولت این کشور با طالبان در تعامل است، تا زمانی که در افغانستان «دولت فراگیر» ایجاد نشود، آن را به رسمیت نخواهد شناخت. 

واقعیت این است که جمهوری اسلامی ایران در رابطه با طالبان، به گونه‌ای «ناگزیری» رسیده است. هرچند مسئولان دولت ایران می‌کوشند میان داعش و طالبان تفاوت عمیق قایل شوند، واقعیت این است که دست‌کم در رابطه با ایران، میان طالبان و داعش هیچ تفاوتی نیست. هر دو گروه، ایران و شیعه‌های آن را «کافر» می‌دانند و دشمنی ایدئولوژیک طالبان با جمهوری اسلامی ایران هرگز پایان نخواهد گرفت. دلیل اینکه گروه طالبان در حال حاضر نمی‌خواهند به صورت واضح، وجوه اختلاف خود را با ایران نشان دهند، سیاست‌های موقتی آنان است. وگرنه، هیچ تفاوتی میان طالبان دور اول (که دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران را در مزارشریف به قتل رساندند و مرز‌های مشترک را همیشه ملتهب نگاه می‌داشتند) با طالبان امروز وجود ندارد. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران نیز ناگزیری‌های مشخص خود را دارد. طالبان از سوی یاران مشترک تهران، یعنی روسیه و چین، حمایت می‌شوند. جمهوری اسلامی ایران برای دور نگهداشتن داعش از مرز‌های خود نیز به طالبان نیاز دارد، و مهم‌تر اینکه از دید جمهوری اسلامی ایران، آمریکا دشمن مشترک دولت ایران و طالبان است. اما در واقع، گروه طالبان در تعامل میان آمریکا و ایران، جانب آمریکا را خواهند گرفت. نیاز فعلی طالبان به همسایگان متحد به دلیل فشار‌های آمریکا برای تغییر برخوردها و شیوه حکومت‌ این گروه، حرف دیگری است. اما با شکل‌گیری کوچک‌ترین روزنه ارتباطی میان طالبان و غرب، این گروه، جمهوری اسلامی ایران را فراموش خواهد کرد. 

در مورد مبارزه طالبان با داعش نیز جمهوری اسلامی ایران با خوش‌بینی زیادی به مسئله نگاه می‌کند. دست‌کم در افغانستان، تفاوت بارزی میان طالبان و داعش وجود ندارد و این دو گروه در بسیاری از مسایل، نگاه مشترک دارند و همکاری می‌کنند. در مورد جمهوری اسلامی ایران هم این نکته کاملا واضح است. کافی است فرصت کوتاهی برای طالبان ایجاد شود تا از زیر فشار‌های سیاسی غرب خارج شوند، تا شاهد تنش‌های بیشتر در مرز‌های غربی افغانستان باشیم؛ چنانچه این تنش‌ها را همین حالا نیز در مرز‌های شمالی افغانستان با کشور‌های آسیای میانه شاهدیم. طالبان برای گرفتن زهرچشم از کشور‌های آسیای میانه، به‌ویژه تاجیکستان که مخالفان طالبان را حمایت می‌کند، داعش و سازمان‌های جهادی را در شمال افغانستان حمایت می‌کند. در آینده، همین وضعیت در مرز‌های غربی افغانستان نیز قابل تصور است؛ زیرا دشمنی ایدئولوژیک را نمی‌توان با تعامل سیاسی کوتاه‌مدت و حمایت‌های ضمنی و مقطعی از بین برد.