عکس‌العمل شهروندان ترکیه به عملیات چشمه صلح

صداهای ضد جنگ از طرف افکار عمومی در ترکیه شنیده نمی‌شود

Delil SOULEIMAN / AFP مراسم تشییع جنازه مبارزان کرد که در حمله ترکیه کشته شده‌اند.

یک هفته از آغاز حمله‌ی نظامی ترکیه به مواضع نیروهای کرد گذشته است. عملیاتی که در بین مردم ترکیه حرکت ارتش محمدی نامیده می‌شود و انبوه دعاهای اینستاگرامی برای سلامت سربازان و پیروزی ارتش اسلام، حتی از طرف مخالفان اردوغان که چند ماه قبل شکست او را با رقص و پای‌کوبی جشن گرفته بودند، دست‌به‌دست می‌شود.

هزاران ترک از سراسر اروپا به تماشای بازی فوتبال تیم ملی ترکیه و فرانسه رفتند. با غرور دسته‌جمعی همراه با فوتبالیست‌ها به نشانه موافقت با حمله نظامی دولتی، دست بر پیشانی گذاشته و سلام نظامی دادند.

برای آن‌هایی که انتخابات شهرداری‌های ترکیه را دنبال می‌کردند و از پیروزی اوایل تابستان حزب جمهوریت این‌گونه برداشت کرده بودند که مردم به دنبال دمکراسی و تغییر هستند این تصاویر باورنکردنی است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در میان هیاهوی رجزخوانی‌های اینترنتی، صداهای ضد جنگ از طرف افکار عمومی در ترکیه شنیده نمی‌شود. شهردار برنده استانبول، اکرم امام اغلو، که امید تغییر در سیاست‌های جاری ترکیه بود هم برای سربازان آرزوی پیروزی کرد‌. حتی در اوج پیکار با دولت اسلامی شام و عراق (داعش) هم‌چنین فضایی در ترکیه دیده نمی‌شد.

سخنگوی دولت ترکیه گفت که ترکیه مرزهای خود و مردم قلب‌های خود را به روی آوارگان سوری گشودند اما در عمل مردم از میزبانی چهار میلیون مهاجر به ستوه آمده‌اند و عقیده دارند حالا که داعش شکست‌خورده آن‌ها هم باید به کشور خودشان برگردند.

تصاویری از گروه موتورسواران با سربند سرخ و پرچم ترکیه که سرودهای نظامی می‌خوانند، دانش‌آموزانی که در مراسم صبحگاه مدرسه برای سلامتی سربازان در مقابل کفار، قرآن می‌خوانند و مادر پیری که آرزو می‌کند ای‌کاش همراه مجاهدان اسلام در جبهه می‌جنگید، مرتب از شبکه‌های تلویزیونی پخش می‌شود.

احمد داوود اغلو، مغز متفکر حزب عدالت و توسعه در ابتدای به قدرت رسیدن این حزب سیاست خارجی ترکیه را بر مبنای کاهش تنش‌های منطقه‌ای و دوستی صددرصدی با همسایگان بنا کرد. درراه رسیدن به رؤیای ملحق شدن به اتحادیه اروپا کشور نیازمند آرام کردن مرزهای شرقی بود.

کشور ترکیه در ۳۵ سال گذشته با وقفه‌های کوتاه درگیر جنگ داخلی بوده است. تقریباً هر هفته سربازان جوانی با عنوان شهید در گورستان‌های سراسر ترکیه به خاک سپرده می‌شوند. عمده این درگیری‌ها با گروه‌های کرد بوده است که در طول سال‌ها با عناوین و اهداف متفاوت با ارتش ترکیه می‌جنگیدند.

شدت و میزان این درگیری‌ها مشابه جنگ‌های کلاسیک چون ایران و عراق نیست، اما دوام آن به مدت چند دهه همواره افکار عمومی ترکیه را تحت تأثیر قرار داده است. بر اساس آمار حدود ۵۰ هزار نفر جان خود را در این مدت از دست‌ داده‌اند.

منطقه جغرافیایی که کردها در آن ساکن هستند میان ۴ کشور تقسیم ‌شده است. به‌جز ایران، مرزها و تقسیمات جغرافیایی کشورهای جوان سوریه، عراق و ترکیه بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی توسط دولت‌های اروپایی و با اعمال‌نظر و فشار آن‌ها تعیین شد. کردها عقیده دارند در جریان مذاکراتی که به تعیین مرزها انجامید، طرفین عمداً کردها را نادیده گرفته و برای برهم زدن تعادل مذهبی و جمعیتی از آن‌ها استفاده کردند و وضعیتی مشابه فلسطین برای آن‌ها به وجود آوردند.

در این میان سیاست دولت ترکیه از همان ابتدا نفی کامل کردها به‌عنوان یک قومیت بافرهنگ و زبان مجزا بود. آتاتورک معمار ترکیه نوین در پی آن بود که برای این کشور جوان هویتی مستقل و قوی بسازد. تغییر رسم‌الخط عربی به لاتین، اصلاح زبان و استفاده از تقویم میلادی جزئی از این تغییرات بود. ایمان و علاقه به آتاتورک در ترکیه آن‌چنان قوی است که بسیاری از جوانان امضای او را روی بدنشان خال‌کوبی می‌کنند. تأکید او روی ترک بودن آن‌چنان در بین نسل‌های بعد از او هم طرفدار دارد که هرگونه هویت طلبی قومی تجزیه‌طلبی و خیانت به آرمان آتاتورک دیده می‌شود.

سربازان در حال خواندن سوره فتح

با تمام فراز و نشیب‌های سیاسی در ۹۰ سال گذشته، یک مورد کمابیش در تمام سال‌ها یکسان ماند و آن‌هم فشار و سرکوب هویت خواهی کردی بود. ممنوعیت خط و زبان کردی، ممنوعیت انتخاب نام کردی برای فرزندان و حتی ممنوعیت سه حرف الفبا به علت استفاده در ادبیات کردی فقط نمونه‌هایی از فشار حداکثری حکومت ترکیه روی کردها بوده است.

حزب کارگران کردستان (پ ک ک) یکی از گروه‌هایی بود که در مقابله با سیاست‌های دولت ترکیه ایجاد شد اما به‌مرور زمان و با توجه به مشی مسلحانه آن مورد استفاده دولت ترکیه قرار گرفت تا به‌عنوان نماینده تمام کردها معرفی شود.

پ ک ک در لیست گروه‌های تروریستی اتحادیه اروپا است و از ابتدا رؤیای تشکیل کشور مستقل کردی را در سر داشته و عبدالله اوجالان بنیان‌گذار و رهبر این حزب در سال ۱۹۹۹ دستگیر و به حبس ابد محکوم‌ شده است. در بالاترین آمار، ادعا شده است که این گروه حدود ۲۰ هزار رزمنده دارد، اما میلیون‌ها کرد در شرق ترکیه به علت فعالیت‌های نظامی آن تحت‌فشار هستند و حتی احزاب صلح‌طلبی چون حزب دموکراتیک خلق‌ها قربانی این نگاه شده‌اند.

قرائت قرآن در مدرسه ابتدایی و دعا برای سربازان

مناطق کردنشین ترکیه کمترین میزان درآمد سرانه و بالاترین آمار بیکاری و ترک تحصیل را دارند. بسیاری از فعالان حقوق کردها عقیده دارند فقر و عدم بهره‌مند شدن از مزایای شهروندی همچون سایر نقاط کشور باعث شده است که جوانان سرخورده به‌سادگی فریب نیروهای شبه‌نظامی را بخورند. اما تلاش‌های آن‌ها در روشن کردن چهره تاریک استان‌های شرقی چندان موفقیت‌آمیز نبوده است.

ترکیه در کنار ایران و چین بزرگ‌ترین جمعیت روزنامه‌نگاران در زندان را دارد. رسانه‌های خارجی جهت اطلاع‌رسانی تحت‌ فشار هستند و بسیاری از گزارشگران آن‌ها در سال‌های گذشته از ترکیه اخراج شده‌اند.

کوچک‌ترین انتقاد به دولت یا همدلی با رهبران دستگیرشده ممکن است به از دست دادن شغل، ممنوع‌الخروجی یا حتی تشکیل پرونده قضایی منجر شود.

فعالیت شبکه‌های اجتماعی به‌شدت تحت نظر است و ده‌ها استاد دانشگاه به سبب درخواست از دولت برای پیگیری روند مذاکره با گروه‌های کرد درگیر دادگاه هستند.

بیست سال پیش احمد کایا دقایقی بعد از دریافت جایزه بهترین خواننده کشور ترکیه، به دلیل اینکه گفت در آلبوم بعدی می‌خواهد ترانه‌ای به زبان کردی بخواند، موردحمله هنرمندان قرار گرفت و سیلی خورد. او مجبور شد کشور را ترک کند و سرانجام در غربت مرد. اوضاع از آن زمان تغییر کرده و افراد زیادی از حادثه آن شب اظهار پشیمانی کردند اما برای بسیاری از کردها در هنوز روی همان پاشنه می‌چرخد.