مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در راستای توجه به یکی از خواسته‌های رهبر جمهوری اسلامی، مبنی بر تشکیل خانواده و تشویق جوانان به ازدواج زودهنگام، در گزارشی راهکارهایی به‌منظور کاهش سن ازدواج ارائه داده که بخشی از آن معطوف به کاهش سن ازدواج دختران با تحت‌الشعاع قرار دادن تحصیلات آن‌ها است.

دغدغه‌های علی خامنه‌ای در زمینه تسریع ازدواج جوان‌ها با هدف فرزندآوری در قالب طرح‌های مختلف، تمامی نهادها را برآن داشته تا بخشی از تمرکز خود را به تحقق این خواسته با محوریت قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» اختصاص دهند. در همین راستا مرکز پژوهش‌های مجلس در طرحی به بررسی عوامل تاثیرگذار بر افزایش سن ازدواج جوان‌ها پرداخته و راهکارهایی برای کاهش این سن ارائه داده است.

این پژوهش چند مولفه را به عنوان عوامل اصلی افزایش سن ازدواج برشمرده که از جمله آن‌ها، «بالا بودن هزینه آغاز زندگی»، «بیکاری و نبود شغل پایدار»، «پیدا نکردن گزینه مناسب و نبود نهادهای واسطه‌گر» عنوان شده است. این گزارش با طرح راهکارهایی برای کاهش سن ازدواج، در کنار مسائل اقتصادی و حل بحران اشتغال جوانان، موضوع تحصیلات زنان را به عنوان یکی از موانع ازدواج زودهنگام معرفی کرده است.

یکی از راهکارهایی که مرکز پژوهش‌ها برای جلوگیری از افزایش سن ازدواج ارائه داده، تمرکز بر بهبود وضعیت اقتصادی پسران در سن کمتر از ۲۵ سال است که بتوانند با دخترانی که هنوز وارد مرحله تحصیلات دانشگاهی نشدند، ازدواج کنند. تهیه‌کننده‌های این گزارش چنین نوشته‌اند: «اگر مردان در سن مناسب ازدواج (زیر ۲۵ سال) وضعیت اقتصادی و رفاهی مناسبی داشته باشند و براساس الگوی تقاطع سنی ازدواج با دختران چهار یا پنج سال کوچکتر از خود ازدواج کنند، نقش عامل تحصیلات دختران در افزایش سن ازدواج، کاهش می‌یابد.» در این گزارش چندین‌بار بر مسئله تحصیلات زنان و ورود آن‌ها به دانشگاه‌ها، به عنوان یکی از دلایل افزایش سن ازدواج تاکید شده است.

در بخش دیگری، مرکز پژوهش‌های مجلس راهکاری برای کاهش سن ازدواج ارائه داده که این پیشنهاد بر حمایت از مشاغل غیروابسته به تحصیلات عالی، معطوف است. این راهکار تاکید می‌کند که در صورت تقویت مشاغلی که وابستگی به تحصیلات عالی ندارند، می‌توان امکان اشتغال‌زایی بالاتری در شهرهای مختلف ایجاد کرد و به دنبال آن سن ازدواج را پایین آورد. در واقع بخشی از راهکارهای مرکز پژوهش‌های مجلس برای کاهش سن ازدواج به تقابل با تحصیلات دانشگاهی معطوف شده است.

اردیبهشت‌ سال جاری، مدیرکل جمعیت و سرشماری مرکز آمار تعداد افراد مجرد در سن ازدواج را اعلام کرد و گفت: «در ایران بالغ بر ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر مجرد در سن ازدواج وجود دارد. چهار میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از این افراد زن و پنج میلیون و ۴۰۰ هزار نفر آن‌ها نیز مردند.» طبق گزارش مرکز آمار، بیشترین نرخ ازدواج در خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان قرار داشته و کمترین نرخ نیز مربوط به استان‌های تهران، البرز و سمنان است.

نگرانی از تجرد جوان‌ها بیش از هر چیز ریشه در مسئله فرزندآوری آن‌ها دارد. موضوعی که در سال‌های گذشته به بزرگ‌ترین دغدغه رهبر جمهوری اسلامی تبدیل شده است. در همین زمینه اردیبهشت سال جاری، باشگاه خبرنگاران به نقل از مسعود عالمی نیسی، رئیس موسسه تحقیقات جمعیت نوشت: «اگر جوانان مجرد وارد تجرد قطعی شوند، از آنجا که طبیعتا فرزندی ندارند، نمی‌توانند بر رشد نرخ جمعیت اثر مثبت بگذارند.»

برآوردهای آماری نشان می‌دهد که میانگین سن ازدواج مردان ایرانی ۲۷ سال و میانگین سن ازدواج زنان ۲۳ است. اما مطالبه حکومت بر کاهش بیش از پیش این سن قرار دارد تا در قالب تشکیل خانواده، امکان فرزندآوری چندین‌باره فراهم شود. سال گذشته دولت قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» را ابلاغ کرد و این طرح به عنوان یکی از مهمترین وظایف وظایف ارگان‌ها و نهادهای مختلف دولتی، در دستور کار قرار گرفت. تلاش بر افزایش جمعیت و تشویق جوانان به ازدواج در حالی صورت می‌گیرد که معیشت ایرانی‌ها در چند سال اخیر تحت تاثیر شدیدترین فشارهای اقتصادی قرار داشته است.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بر نابسامانی‌های اقتصادی به عنوان یکی از مولفه‌های مهم و اثرگذار بر کاهش تمایل جوانان به ازدواج اشاره شده است. در این خصوص عنوان مطرح شده: «تغییر نکردن روند موجود و عدم توانمندسازی اقتصادی افراد در تامین معاش یک خانواده نه تنها استحکام خانواده‌های موجود را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد بلکه شکل‌گیری خانواده‌های جدید را نیز با مشکل روبه‌رو می‌کند.»