بزرگراه شمال افغانستان که با عبور از کوه‌های مرتفع و پرپیچ‌وخم سالنگ، کابل را به استان‌های شمال افغانستان وصل می‌کند، از چند ماه پیش به این‌ سو، در اثر ازدحام بی‌سابقه کامیون‌های حامل زغال‌سنگ، شاهد راه‌بندان شدید و تخریب گسترده بوده است.

مسافران این شاهراه با به اشتراک‌گذاری عکس و ویدیو به ایندیپندنت فارسی گفتند طی کردن مسیر از کابل تا مزارشریف که به‌صورت معمول از ۷ تا ۸ ساعت زمان می‌برد، در دو ماه اخیر و در اثر راه‌بندان شدید و تخریب بزرگراه، به ۱۵ تا ۱۷ ساعت افزایش یافته است. بیشترین زمان مسافران، در دره‌ها و کوه‌های مرتفع سالنگ سپری می‎‌شود، چون بزرگراه سالنگ ظرفیت پذیرش صدها کامیون را که به‌طور همزمان در این مسیر تردد می‌کنند، ندارند.

طاهر رسولی، ساکن مزارشریف، صبح روز چهارشنبه، مسیر بزرگراه کابل – مزارشریف را با خودرو مسافربری در مدت ۱۶ ساعت طی کرد. طول این مسیر ۴۲۵ کیلومتر است و در صورتی که راه‌بندان شدید نباشد، خودروهای مسافربری، آن را در حدود ۷ یا ۸ ساعت طی می‌کنند.

طاهر به ایندیپندنت فارسی گفت: «بزرگراه در قسمت‌های مختلف تخریب شده است و بیشتر بخش‌ها فقط سنگریزه و خاکی است. داخل تونل‌ سالنگ، بیشتر از بقیه قسمت‌های بزرگراه تخریب شده است. خودروهای باربری به‌صورت بی‌رویه تردد می‌کنند و کاروان‌های حامل زغال‌سنگ، گاهی برای ساعت‌ها مسیر را به روی خودروهای مسافربری می‌بندند.»

به گفته طاهر، طالبان در مسیر بزرگراه شمال به‌ویژه در قسمت‌های مرتفع سالنگ که بزرگراه باریک‌تر و پیچیده‌تر است، به عبور کامیون‌های حامل زغال‌سنگ اولویت می‌دهند و در مدیریت ترافیک جاده، ناتوان‌اند. طاهر ویدیویی از جریان عبورش از سالنگ را به اشتراک گذاشت که نشان می‌دهد ده‌ها کامیون، در اثر مسدود شدن راه، کنار جاده و در یکی از نواحی مرتفع سالنگ توقف کردند. به گفته طاهر، بیشتر این کامیون‌ها، حامل زغال‌سنگ‌اند که از معادن استان‌های شمال افغانستان، بارگیری می‌کنند. طالبان در چند ماه اخیر، به‌صورت گسترده به استخراج معادن در سراسر افغانستان پرداخته‌اند و به‌ویژه زغال‌سنگ معادن استان‌های شمال افغانستان را برای تامین هزینه‌هایشان به پاکستان صادر می‌کنند.

اقدام طالبان به استخراج بی‌رویه معادن زغال‌سنگ، با هدف افزایش درآمد داخلی و تکمیل کردن بودجه دولت این گروه انجام می‌شود. رانندگان کامیون‌ها زغال‌سنگ را از معادن شمال به کابل و ننگرهار و از آنجا رانندگان پاکستانی و افغان آن را به شهرهای پاکستان منتقل می‌کنند.

نورالله (نام مستعار)، راننده خودرو مسافربری در شاهراه کابل-مزارشریف، گفت طی کردن این مسیر ۸ ساعته، اکنون دو برابر بیشتر زمان می‌برد، چون تردد شبانه‌روزی کامیون‌ها و تخریب شدن جاده‌ها، باعث راه‌بندان شدید می‌شود. نورالله همچنین افزود که تا پیش از سلطه طالبان بر افغانستان، هزینه سفر هوایی بین مزارشریف و کابل ارزان‌تر بود و شماری از مردم به‌ویژه کارمندان نهادهای دولتی و خصوصی ترجیح می‌دادند با هواپیما رفت‌وآمد کنند، اما اکنون به‌دلیل از دست رفتن منابع عایداتی مردم و همچنین افزایش قیمت بلیت هواپیما، بیشتر مردم از راه زمین سفر می‌کنند.

نورالله در ادامه افزود که طالبان از خودروهای مسافربری و کامیون‌های باربری مالیات سنگین می‌گیرند، اما هیچ خدماتی را در بزرگراه‌ها، برای سهولت مسافران و راننده‌ها ارائه نمی‌کنند.

به گفته نورالله، تونل‌ سالنگ، قبلا به امکانات تهویه هوا و چراغ مجهز بود، اما اکنون بیشتر بخش‌های این تونل‌، تاریک و گاهی بدون امکانات تهویه هوا است. کف این تونل‌ نیز به صورت کامل تخریب شده است و کامیون‌ها نیز گاهی باعث مسدود شدن تونل‌ می‌شوند. نرده‌های کناره تونل کامل از بین رفته است و هیچ‌گونه امکانات حفاظتی برای مسافران و راننده‌ها وجود ندارد.

تونل سالنگ ۲.۷ کیلومتر طول دارد و در سال ۱۹۶۲ مهندسان شوروی آن را ساختند. در این تونل، فعلا فقط یک چراغ فعال است که آن‌هم در میان گردوغبار ناشی از تردد خودروها، قابل مشاهده نیست.

رانندگان، هنگام عبور از این تونل که در دل یکی از بلندترین قله‌های هندوکش واقع شده است و حدود ۴ هزار متر از سطح دریا ارتفاع دارد، تنها با نور چراغ خودروهایشان می‌توانند عبور کنند. اگر خودرویی در مسیر این تونل از کار بیفتد، به‌دلیل تاریکی و ازدحام، به ندرت راهی برای نجات افراد پیدا می‌شود.

در ۲۰ سال گذشته، با وجود اینکه دولت‌های پیشین افغانستان به بهانه بازسازی و ترمیم جاده‌ها و بزرگراه‌ها میلیون‌ها دلار صرف کردند، اما اوضاع بزرگراه شمال، به‌ویژه در مناطق سالنگ، بهبود نیافته است.

این تونل برای استفاده هزار تا ۲ هزار وسیله نقلیه در روز طراحی شده است، اما اکنون بیش از ۱۰ هزار وسیله نقلیه از آن عبور می‌کنند. قاری عبید، رئیس منصوب طالبان برای بزرگراه سالنگ، در توییتی نوشت که در یک شبانه‌روز، ۶ تا ۷ هزار کامیون از این تونل عبور می‌کنند.

طالبان تاکنون بارها از راه‌اندازی برنامه ترمیم این بزرگراه خبر داده‌اند، اما رانندگان و مسافران گفتند بزرگراه هیچ تغییری نکرده است و عبور از این مسیر همچنان برای مردم آزاردهنده است.