سطح بالای آسیب‌پذیری محیطی ایران در مقابل گردوغبار و پدیده ریزگردها، به‌طور مداوم گروهی از مردم در شهرهای مختلف، به‌خصوص خوزستانی‌ها را درگیر مشکلات تنفسی و راهی بیمارستان میکند. تنها در طول یک شبانه‌روز (شنبه۳۱ اردیبهشت) بیش از ۶۳۳ نفر به دنبال شدت‌گرفتن پدیده ریزگردها در استان خوزستان، به مراکز درمانی مراجعه کردند.
پدیده ریزگردها و گردوغبارهای مداوم، زندگی روزانه بخش وسیعی از مردم، به‌ویژه در استان‌های غربی و جنوب غربی ایران را مختل کرده و سال‌هاست که سلامت آن‌ها را هدف قرار داده است. تحت تاثیر این شرایط، جمعیت زیادی از مردم نه‌تنها از انجام امور روزمره و فعالیت شغلی خود بازمی‌مانند، بلکه به دلیل قرار گرفتن در معرض این ریزگردها و گردوغبارها، راهی بیمارستان‌ها می‌شوند. البته در سال‌های اخیر دامنه این پدیده در سایر مناطق ایران نیز رو به گسترش بوده است.
روزهای اخیر به دلیل شرایط اضطراری آلودگی هوا در خوزستان، مدارس، دانشگاه‌ها و اداره‌های این استان تعطیل اعلام شد. ایرنا نوشت که سامانه پایش کیفی هوای کشور، شاخص کیفی تعدادی از شهرهای خوزستان را خطرناک اعلام کرد و مسئولان این استان از مردم خواستند در خانه بمانند. تعطیلی و خانه‌نشینی، تنها گزینه‌ای است که پیش روی مردم قرار داده می‌شود و فارغ از تبعات روانی، بر اقتصاد افراد و حتی اقتصاد شهری نیز اثرگذار است.
به دلیل بالا بودن سطح آسیب‌پذیری محیطی در ایران، پدیده‌‌ای که در برخی کشورهای دیگر منطقه نیز جریان دارد، پیامدهای گسترده‌تری برای اقتصاد و مردم ایران نسبت به این کشورها به همراه داشته است. ناصر کرمی، کارشناس محیط زیست، آسیب‌پذیری محیطی برای مردم را این‌طور شرح داد: «در کشوری مانند امارات متحده عربی که آنجا هم با پدیده گردوغبار روبرو است، تلاش می‌شود با استفاده از امکانات مناسب، استانداردهای محیطی برای زندگی در این شرایط ارتقا داده شوند؛ مثلا مردم در خانه از تهویه‌‌هایی متناسب با شرایط آنجا برخوردارند یا هنگامی که در خودروی خود می‌نشینند، به دلیل استانداردهای خودرو، امکان تهویه مناسب را دارند.» به گفته کرمی، برخورداری از استانداردهای بالا، سطح آسیب‌پذیری محیطی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و امکان زندگی در مواجهه با پدیده گردوغبار را تا حدودی تسهیل میکند. این موضوع میزان آسیب‌پذیری مردم از این پدیده در کشوری مثل امارات را در مقایسه با آنچه در ایران شاهدیم، کاهش می‌دهد.
آسیب‌پذیری مردم از پدیده گردوغبار و ریزگردها در کشورهایی همچون عراق که آنجا نیز استانداردهای محیطی برای مردم پایین است، مشابه ایران است. بااین‌حال، این پدیده فراگیر در خاورمیانه، سلامت بخش وسیعی از مردم منطقه را تهدید میکند. بانک جهانی تخمین می‌زند که آلودگی هوا در خاورمیانه، موجب مرگ زودرس ۳۰ هزار نفر در سال شود و این میزان سالانه افزایش یابد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اکونومیست، در گزارشی به پیامدهای اقتصادی پدیده ریزگردها و گردوغبار برای اقتصاد خاورمیانه پرداخته است. در این گزارش آمده، هزینه مستقیم اقتصادی ریزگردها در خاورمیانه سالانه حدود ۱۳ میلیارد دلار است که این رقم با احتساب هزینه‌های غیرمستقیم آن چندین برابر خواهد شد. درعین‌حال، اقتصاد شهری و خانواده‌ها نیز از این پدیده تاثیر می‌گیرد و می‌تواند حتی حیات اقتصادی افراد را تحت‌الشعاع قرار دهد.
به گفته رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران، ریزگردها و گردوغبار که در سال‌های اخیر دامنه آن به استان‌های مرکزی کشور هم رسیده است، سالانه بیش از سه هزار میلیارد تومان به اقتصاد کشور زیان می‌رساند. آن‌طور که تسنیم نوشته، این زیان اقتصادی تنها مربوط به سکونت‌گاه‌ها، زیرساخت‌ها و زمین‌های کشاورزی است؛ یعنی تبعات مالی این پدیده در حوزه انسانی و درمانی در عدد سه هزار میلیارد تومان گنجانده نشده است و فراتر از این میزان خواهد بود. درعین‌حال، اقتصاد خانوارها نیز به دلیل اجبار به خانه‌نشینی، تحت تاثیر این شرایط قرار می‌گیرد.
مجموع اعتبار سال ۱۴۰۰ برای مقابله با گردوغبار، مبلغی نزدیک ۲۴۵ میلیارد تومان بود و در بودجه ۱۴۰۱ نیز حدود ۳۲۰ میلیارد تومان برای مبارزه با این پدیده اختصاص داده شد. عمده این مبالغ به سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و وزارت نیرو تعلق می‌گیرد، اما همچون سال‌های گذشته، تخصیص این منابع حاصلی برای مردم و شهرهای غبارگرفته به همراه نداشته است.
ناصر کرمی، معتقد است ریشه اصلی پدیده ریزگردها و گردوغبار در ایران و منطقه، تغییرات اقلیمی است و در این میان گسترش خشکی در عراق و سوریه موجب شده، ایران در معرض ریزگردهایی با منشا این دو کشور نیز قرار گیرد، زیرا جریان‌های هوا به‌طور عمده از غرب به ایران وارد می‌شوند.
براین اساس، شاید در کنار تخصیص منابع برای جلوگیری از گسترش گردوغبار با منشا داخلی (بیابان‌های داخل کشور)، باید سطح آسیب‌پذیری محیطی را بهبود بخشید تا به این شیوه مردم کمتر از این پدیده رو به گسترش دچار آسیب شوند.
