جمهوری اسلامی ایران، روز سه‌شنبه ۲۳ فروردین، خدمات کنسولی خود را در سراسر افغانستان متوقف کرد. این اقدام که پس از حمله معترضان به کنسولگری ایران در هرات صورت گرفت، پس لرزه حادثه سه‌شنبه ۱۶ فروردین، در مشهد است. سه‌شنبه گذشته، یک مهاجم مسلح با چاقو به سه آخوند در حرم امام رضا حمله کرد که به مرگ دو معمم و زخمی شدن یکی دیگر منجر شد. مهاجم، عبدالطیف مرادی، یک شهروند افغان بود که از یک سال پیش در ایران زندگی می‌کرد و افکار ضدشیعی داشت.
در پی این حادثه، گزارش‌ها از افزایش آزار و اذیت مهاجران افغان ساکن ایران بیشتر شد. از هفته پیش به این‌سو، حجم گسترده‌ای از ویدیوها در فضای مجازی بین کاربران افغان و ایرانی دست به دست می‌شوند و همه از شکنجه، آزار، گروگان‌گیری و تحقیر مهاجران افغان حکایت دارند. هرچند اصالت برخی از این ویدیوها معلوم نیست و هیچ مرجع معتبری آن‌ها را تایید نکرده است، شهروندان افغان ساکن ایران تایید می‌کنند که موج آزار و اذیت مهاجران افغان در برخی از شهرها، به‌ویژه در شهرهای مرزی ایران، اخیرا افزایش یافته است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
ولی‌الله یک سال است که در یکی از فروشگاه‌های مواد خوراکی در مرکز تهران کار می‌کند. او به ایندیپندنت فارسی گفت از هفته پیش به این سو، اقدام مردم به آزار و اذیت مهاجران افغان و همچنین بازداشت و اخراج اجباری آنان افزایش یافته است. ولی‌الله در مورد وضعیت خودش گفت: «محل کار من با خانه‌‌ام حدود چهار کیلومتر فاصله دارد. تا یک هفته پیش، این مسیر را پیاده رفت‌و‌آمد می‌کردم، اما با افزایش آزار و اذیت مهاجران، نمی‌توانم پیاده رفت‌و‌آمد کنم. ماهانه ۴.۵ میلیون تومان حقوق می‌گیرم و بخشی از این حقوق را به تاکسی می‌پردازم تا از آزار و اذیت در امان باشم.»
ولی‌الله می‌افزاید آزار و اذیت افغان‌ها در بخش‌های مختلف شهرهای ایران افزایش یافته است. مهاجران از جمله در صف خرید نان، رستوران، خرید مواد خوراکی و جاده‌ها توهین و تحقیر می‌شوند. به گفته ولی‌الله، پس از حادثه مشهد، بدبینی و بدرفتاری به شیوه‌های مختلف علیه مهاجران افغانستان، افزایش یافته است. او افزود که بسیاری از شهروندان افغان که با پذیرش این شرایط دشوار در ایران مانده‌اند، گزینه بازگشت به افغانستان را به‌دلیل سلطه گروه طالبان ندارند. او می‌گوید: «باز هم خدا را شکر که هنوز زنده‌ام. این شرایط را قبول دارم، فقط امیدوارم مرا اخراج نکنند.»
پخش گسترده ویدیو و عکس از آزار و اذیت مهاجران افغان در ایران، به شکل‌گیری فضای خشم و نفرت در افغانستان دامن زده است. شماری از فرماندهان طالبان با انتشار ویدیو، شهروندان ایرانی را تهدید به انتقام‌جویی کردند.
یکی از فرماندهان طالبان با انتشار یک ویدیو، در حالی که اسلحه‌ای در دست دارد، می‌گوید هرجا با شهروندان ایرانی مواجه شود، آنان را خواهد کشت. او می‌افزاید که حاضر است به مرز ایران برود و علیه دولت ایران بجنگد. فرمانده دیگر طالبان می‌گوید افراد این گروه حاضرند به داخل ایران بروند و دست به عملیات انتحاری بزنند. او از اعضای طالبان می‌خواهد به مرز ایران بروند و آمادگی انتقام‌گیری از دولت ایران را داشته باشند.
در ادامه تهدیدهای فرماندهان طالبان و پخش نوارهای ویدیویی از آزار و اذیت مهاجران افغان در ایران، روز دوشنبه ۲۲ فروردین، شماری از شهروندان افغان در شهرهای کابل و هرات، مقابل سفارت و کنسولگری ایران، دست به اعتراض زدند. در افغانستان زیر سلطه طالبان که کسی حق سخن گفتن در مورد ابتدایی‌ترین حقوق خود را ندارد، این تظاهرات با حضور اعضای طالبان برگزار شد و معترضان به کنسولگری ایران در هرات با سنگ و چوب حمله کردند. ورودی کنسولگری به آتش کشیده شد و معترضان شعارهای «مرگ بر ایران» سر دادند.
با این حال، برخی مهاجران افغان ساکن ایران می‌گویند اوضاع چنان نیست که در فضای مجازی بازتاب داده می‌شود.
سید مشتاق موحد، خبرنگار و فعال اجتماعی افغان، که پس از سلطه طالبان بر افغانستان، به ایران رفت و در تهران زندگی می‌کند، روایت متفاوتی از اوضاع دارد. او می‌گوید بیشتر ویدیوها که از آزار و اذیت مهاجران در روزهای اخیر پخش شده‌اند، یا از سال‌های گذشته‌اند یا در شهرهای مرزی ضبط شده‌اند. به باور مشتاق، اوضاع در داخل ایران، چنان که در فضای مجازی بازتاب داده می‌شود، ناگوار نیست. او می‌گوید بسیاری از شهروندان ایرانی از مهاجران افغان حمایت می‌کنند و با آنان رفتار مناسبی دارند. با این حال، مشتاق افزود که اتفاق‌های ناگواری که در مرزها برای مهاجران می‌افتند باید پیگیری شوند. او همچنین از سازمان ملل متحد می‌خواهد از دولت جمهوری اسلامی ایران بابت پول‌هایی که برای رسیدگی به مهاجران افغان دریافت می‌کند پاسخ روشن بخواهد.
به گفته مقام‌های جمهوری اسلامی ایران، هم‌اکنون حدود پنج میلیون مهاجر افغان در ایران زندگی می‌کنند. این آمار تا قبل از بازگشت طالبان به قدرت، ۲.۵ تا ۳ میلیون نفر برآورد شده بود. با وجود همه این چالش‌ها، مردم در افغانستان همچنان اقدام به فرار از این کشور و پناه بردن به کشورهای همسایه، از جمله ایران می‌کنند. در بیش از ۴۰ سال گذشته، سفر غیرقانونی به ایران یکی از راه‌های فرار از افغانستان بوده است و با گسترش فقر و تداوم سلطه خشونت‌بار طالبان، هجوم گسترده افغان‌ها به این مسیر همچنان ادامه دارد.
