در حالی که قرار است هیئت‌های مذاکره‌کننده برای دور جدید گفتگوها به وین بازگردند، سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره رویکرد ایران در دور جدید مذاکرات گفت: «ایران دنبال توافق خوب و قابل اتکا است و مقامات آمریکایی باید هزینه برجام و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ را بپردازند.»

او صبح روز دوشنبه در نشستی مطبوعاتی با بیان اینکه «موضوع رفع تحریم‌ها و ابعاد اقتصادی برجام بسیار کلیدی است» افزود: انتظار این است که هیئت آمریکایی که به وین برمی‌گردد با دستورالعمل مشخص و در حوزه رفع تحریمی برگرد. آنچه به‌عنوان گفت‌وگوها و انتظارات مثبت شنیده می‌شود باید به عمل تبدیل شود.

پیش از این نیز برخی منابع خبری از تعلیق مذاکرات با توجه به نیاز برای تصمیم‌گیری سیاسی در پایتخت‌ها خبر داده بودند. بااین‌حال به گفته انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات احیای برجام در وین قرار بوده که از امروز دوشنبه، روند مذاکرات مجددا پیگیری شود.

اظهارات ضد و نقیض در برآورد مذاکرات وین ازجمله ویژگی‌های دور جدید مذاکرات است که در اوج ابهام ادامه دارد. درحالی‌که برخی از کوتاه‌تر شدن فهرست اختلافات خبر می‌دهند، گروهی دیگر می‌گویند اختلافات کلیدی به قوت خود باقی است.

خطیب زاده در پاسخ به سوالی در مورد اجرای برخی معافیت‌های تحریمی از سوی ایالات‌متحده گفت: «این‌ها اسقاطیه‌هایی است که دولت ترامپ در ادامه اقدامات ضدبرجامی ملغی کرده بود. این‌ها مرتبط با تعهدات هسته‌ای است و آنچه امروز انجام‌شده بخش بسیارکوچکی در حوزه خواست طرف آمریکایی بوده است.  »

دولت بایدن شامگاه جمعه ١٥ بهمن برخی از تحریم‌های مربوط به بخش غیرنظامی برنامه هسته‌ای ایران را لغو کرد و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا هم چند سند معافیت بخش غیرنظامی برنامه‌ هسته‌ای ایران از تحریم‌ها را امضا کرد.

گفته می‌شود این اقدام برای ترغیب ایران برای بازگشت به برجام انجام شده است. بااین‌حال به نظر می رسد واکنش سخنگوی وزارت خارجه در این مورد مثبت نبوده است.

واکنش ایران به دادگاه بین‌المللی و مردمی آبان

دور دوم دادگاه بین‌المللی و مردمی آبان در لندن نیز به پایان رسید و حجم بزرگی از مستندات برای بررسی در اختیار قضات قرار گرفت تا به جنایات آبان ۹۸ رسیدگی کنند. قرار است حکم این دادگاه آبان اعلام شود.

در واکنش به برگزاری این دادگاه، سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن انتقاد از دولت بریتانیا که اجازه برگزاری آن را داده است، اظهار داشت:  ما وارد بازی‌های نمایشی نمی‌شویم و مهم این است که مقامات انگلیس بدانند که لندن را به صحنه تمرکز اقدامات ضد مردم ایران تبدیل کردند و لندن باید تصمیم بگیرد تا چه زمانی می‌خواهد به این رفتارهای ضد ایرانی پاسخ بدهد. هیچ دولتی چنین اقداماتی  را انجام نمی‌دهد.

خطیب زاده تاکید کرد که « ایران اعتراضات جدی خود را به مقامات انگلیسی اعلام کرده است.»

یکشنبه ۱۷ بهمن سال ۱۴۰۰، واپسین روز دور دوم دادگاه بین‌المللی و مردمی آبان برگزار شد و برخی دیگر از شاهدان، روایات خود را در دادگاه ارائه کردند. نکته مهم در این دور حضور برخی از مسئولان حکومت جمهوری اسلامی و افراد سرکوبگری بودند که به نظر می‌رسد به دلیل عذاب وجدان، در دادگاه حاضر شدند و علیه اقدامات سابق خود شهادت دادند.

در دور نخست که از ۱۹ تا ۲۳ آبان امسال برگزار شد، ۱۶۵ نفر به‌صورت تصویری و ۳۴ نفر به شکل حضوری در دادگاه حاضر شدند و در برابر قضات شهادت‌ها و روایات خود را از آبان ۹۸ نقل کردند؛ اما به دلیل ادامه ارسال شواهد و مدارک، پس از سه ماه از برگزاری دادگاه آبان تریبونال، تصمیم بر این شد تا دور دوم دادگاه برگزار شود. به همین دلیل اعلام حکم به تاخیر افتاده و قرار است بهار سال ۱۴۰۱ هیئت قضات حکم نهایی خود را اعلام کنند.

ادامه مذاکره با عربستان سعودی

هم‌زمان با مذاکرات احیای برجام در وین، ایران و عربستان نیز برای حل اختلافات فی‌مابین با یکدیگر مذاکره می‌کنند. بااین‌حال دور پنجم مذاکرات هنوز برگزار نشده است. در همین رابطه، سعید خطیب زاده با بیان اینکه برگزاری دور پنجم منوط به تصمیم ریاض است، گفت: «همان‌طور که رئیس‌جمهور در گفت‌وگو با آقای الکاظمی از گفتگو با عربستان استقبال کردند، ما نیز از تلاش‌های عراق استقبال می‌کنیم.»

وی همچنین با حمله به عربستان سعودی، این کشور را حامی گروه الاحوازیه خواند و گفت: «متأسفم که به رغم احراز مسئولیت قطعی برخی گروهک‌های تروریستی از جمله الاهوازیه در جنایت بر ضدمردم ایران و آگاهی قطعی این کشورها از وابستگی این گروهک‌های تروریستی توسط برخی کشورها از جمله عربستان و همچنین آگاهی از فعالیت‌های این گروهک‌های تروریستی در اروپا، این کشورها را پناهگاهی برای گروه‌های تروریستی قرار دادند.»

مقامات جمهوری اسلامی ادعا می‌کنند حمله سپتامبر ۲۰۱۸ به رژه نظامی در اهواز گروه «الاحواز» انجام داده است. این گروه اما آن حرکت را محکوم کرده و می‌گوید نقشی در آن نداشته است.

حکومت ایران نیز در خارج از خاک خود دست به اقداماتی علیه نزدیکان «الاحواز» زده است. احمد مولا نیسی، کنشگر عرب ایرانی و از رهبران «الاحواز»، در نوامبر ۲۰۱۷ مقابل خانه خود در لاهه هلند به قتل رسید. دختر آقای نیسی و بسیاری کارشناسان قتل او را کار نیروهای جمهوری اسلامی می‌دانند. یکی از سایر رهبران سابق «الاحواز» به نام حبیب اسیود، که شهروندی سوئدی داشت، در نوامبر ۲۰۲۰ توسط مقامات ایران در ترکیه ربوده و به تهران انتقال داده شد.

ایران و عربستان سعودی از اوایل سال ۱۴۰۰ چهار دور مذاکره باهدف کاهش تنش‌ها برگزار کرده‌اند. از سوی دیگر نمایندگان عربستان سعودی با مذاکره‌کنندگان حاضر در وین نیز به‌طور جداگانه گفتگو کرده‌اند. نگرانی‌های عربستان از برخی سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران باعث شده تا به‌دقت روند مذاکرات را رصد کنند.

عربستان سعودی از دی ۱۳۹۴ و به دنبال حمله به سفارت و کنسولگری این کشور در تهران و مشهد، روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران قطع کرد. این دو قدرت بزرگ مسلمان خاورمیانه از چند ماه پیش با میانجی‌گری دولت عراق در بغداد، برای حل‌وفصل اختلاف‌های موجود گفت‌وگوهایی را آغاز کرده‌اند. هرچند به گفته مقام‌های دو طرف، بسیاری از مسائل هنوز حل نشده‌اند و گفت‌وگوهای بغداد به نتیجه نرسیده است، صدور روادید برای دیپلمات‌های ایرانی به‌منظور حضور در مقر سازمان کنفرانس اسلامی در جده، می‌تواند نشان‌دهنده پیشرفت در مسیر بهبود روابط باشد.