آخرین روزهای سال برای اسرائیل و فلسطین پرماجرا بوده‌اند. از یک سو، سه‌شنبه شب، ۲۸ دسامبر، شاهد سفری نادر از سوی محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، به اسرائیل و دیدار او با بنی گانتز، وزیر دفاع آن کشور، بودیم. از سوی دیگر، روز چهارشنبه اولین درگیری عمده در نوار غزه از جنگ ۱۱‌روزه ماه مه تا کنون، درگرفت. این درگیری منجر به زخمی شدن یک اسرائیلی و سه فلسطینی شد.

درگیری وقتی شروع شد که پیکارجویی از خاک غزه و نزدیک حصار امنیتی با اسرائیل، به سوی یک شهروند اسرائیلی تیراندازی و او را زخمی کرد. طبق برخی روایت‌ها، آن شهروند کارمند وزارت دفاع اسرائیل است. به گفته ارتش اسرائیل، جراحت‌های او مختصر بوده‌اند. در مقابل، اسرائیل با آتش تانک به مواضع نظامی گروه حماس، که از سال ۲۰۰۷ بر غزه سیطره دارد، حمله کرد. به گفته وزارت بهداشت غزه، حداقل سه کشاورز فلسطینی در آن حمله زخمی شدند. این وزارتخانه گفت که سه عضو یک خانواده در شمال نوار غزه بر اثر ترکش آتش تانک‌های اسرائیلی زخمی شدند. 

اسرائیل، حماس را مسئول تمامی حملاتی می‌داند که از نوار غزه انجام می‌شوند.

به گزارش رسانه‌های اسرائیل، ارتش این کشور از کشاورزان فلسطینی نزدیک مرز غزه و اسرائیل خواسته است که تا اطلاع ثانوی مزارع خود را رها کنند. 

این اولین درگیری نظامی در پی جنگ ۱۱‌روزه ماه مه است که طی آن ۲۵۰ فلسطینی و ۱۳ اسرائیلی کشته شدند و ده‌ها ساختمان در نوار غزه نابود شد.

از سوی دیگر، در پی دیدار گانتز و عباس، اسرائیل اقداماتی را اعلام کرد که هدف‌شان بهبود زندگی ساکنان کرانه غربی است. اقدامات مشابهی از این دست در ماه‌های گذشته از سوی دولت جدید اسرائیل به نخست‌وزیری نفتالی بنت اعلام شده‌اند، اما به گفته منتقدان، تاثیرشان بسیار محدود بوده است. در عین حال، کرانه غربی شاهد افزایش حملات از سوی شهرک‌نشین‌های یهودی، که حضورشان در کرانه غربی خلاف قانون بین‌المللی است، و حملات متقابل از سوی فلسطینی‌ها بوده است.

مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین در زمان بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر پیشین، عملا متوقف شدند و بیش از ده سال است که خبری از آن‌ها نبوده است. دولت کنونی اسرائیل از هشت حزب متکثر تشکیل شده است که مواضع بسیار متفاوتی در مورد مساله فلسطین دارند و از این رو میل چندانی به بازگشت به آن مذاکرات ندارد.

دیدار عباس با گانتز، که در خانه وزیر دفاع اسرائيل انجام گرفت، اولین دیدار رئيس سازمان آزادیبخش فلسطین با مقامات اسرائیلی در خاک اسرائیل از سال ۲۰۱۰ تا کنون بود. همکاری امنیتی بین اسرائیل و تشکیلات خودگردان، که اداره شهرهای بزرگ و برخی از دیگر نقاط کرانه غربی را در اختیار دارد، از موضوعات اصلی این دیدار بود.

دفتر گانتز روز چهارشنبه، ۲۹ دسامبر، اعلام کرد که اسرائیل به برخی اقدامات «اعتمادساز» دست زده است، از جمله انتقال پرداخت مالیات‌های معوقه به تشکیلات خودگردان، صدور صدها جواز ورود به اسرائیل برای تجار و نخبگان فلسطینی، و تایید وضعیت اقامت هزاران نفر از فلسطینی‌های مقیم کرانه غربی و نوار غزه. 

طبق توافق‌های موقت صلح که در دهه ۱۹۹۰ و در جریان روند اسلو امضا شدند، اسرائیل صدها میلیون دلار مالیات را از طرف تشکیلات خودگردان فلسطین جمع‌آوری می‌کند. این کشور اما در سال‌های اخیر در اعتراض به برخی سیاست‌ها یا اقدامات فلسطینی، از تحویل این پول به فلسطینی‌ها خودداری کرده است. مهم‌ترین آن اقدامات، پرداخت‌های تشکیلات خودگردان به هزاران نفر از خانواده‌های کسانی است که توسط اسرائیل کشته یا زخمی شده‌اند، یا در زندان هستند. فلسطینی‌ها می‌گویند این پول‌ برای خانواده‌های نیازمند ضروری‌ است، اما اسرائیل می‌گوید این پرداخت‌ها باعث ایجاد انگیزه برای کشتن اسرائیلی‌ها و فعالیت تروریستی می‌شود و آن‌ها را «پاداش در ازای کشتار» می‌نامد. منتقدان اقدامات «اعتمادساز» گانتز، به این اشاره کردند که اقدام روز چهارشنبه چیزی نیست جز تحویل بخشی از پول مالیات خود فلسطینی‌ها به خودشان، واز آن هم بدتر، این که به نظر می‌رسد اسرائیل میزان ۱۰۰ میلیون شِکِل (حدود ۳۲ میلیون دلار آمریکا) مورد نظر را به صورت وام به رام‌الله تحویل می‌دهد. 

اسرائیل در ضمن جواز اقامت ۹۵۰۰ فلسطینی را تایید کرده است که به گفته منتقدان، میزانی بسیار پایین است. ثبت‌احوال فلسطینی‌ها در اختیار اسرائیل است و در طول سال‌ها، سیاست‌های اسرائیل باعث شده است که ده‌ها هزار نفر از فلسطینی‌ها وضعیت قانونی نداشته باشند که باعث می‌شود حرکت‌شان حتی درون اراضی اشغالی فلسطینی، به‌شدت محدود شود. اسرائیل در ماه اکتبر هم به حدود ۴۰۰۰ فلسطینی وضعیت قانونی اعطا کرده بود. همچنان اما چندده هزار نفر در غزه و کرانه غربی وضعیت قانونی ندارند. بسیاری از این افراد کسانی هستند که از کشورهای دیگر آمده‌اند و با فلسطینی‌ها ازدواج کرده‌اند، اما اسرائیل به همسران خارجی فلسطینی‌ها جواز اقامت نمی‌دهد.

آقای بنت شخصا مخالفت تشکیل دولت مستقل فلسطینی است و همین است که با عباس هم دیدار نمی‌کند. شریک اصلی او، یائیر لاپید، وزیر خارجه که طبق توافق کنونی، در سال ۲۰۲۳ به نخست‌وزیری می‌رسد، طرفدار راه‌حل دو دولتی و تشکیل دولت مستقل فلسطینی است. اما هیچ یک از آن‌ها فعلا قصد بازگشت به مذاکرات صلح را ندارند. هدف کنونی بنت و لاپید، کاهش تنش‌ها در کرانه غربی و نوار غزه از طریق بهبود شرایط زندگی مردم آن‌ها است؛ به‌خصوص در پی درگیری‌های اخیر در کرانه غربی و بیت‌المقدس شرقی که باعث شدند عمر بارلو، وزیر امنیت عمومی اسرائیل، قویا علیه خشونت شهرک‌نشین‌های یهودی صحبت کند و آن‌ها را محکوم کند. آقای بارلو، که از حزب چپ میانه کارگر است، به دلیل این انتقادات تحت مراقبت‌های ویژه قرار گرفته است. آقای گانتز رهبر حزب «آبی و سفید» است که مانند حزب آقای لاپید، به جریان میانه‌گرا و لیبرال اسرائیل تعلق دارد. 

دیدار اخیر، دومین دیدار گانتز و عباس در شش ماهی بود که از عمر دولت بنت می‌گذرد. نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق، که حالا به عنوان رهبر حزب راست‌گرای لیکود، چهره اصلی اپوزیسیون اسرائیل است، به این دیدار اعتراض کرد. این دیدار در خانه آقای گانتز در شهر «روش هاآعین» برگزار شد که در نزدیکی تل‌آویو است. 

رام‌الله در سال‌های اخیر با کاهش کمک خارجی روبه‌رو شده است و در سال ۲۰۲۱ تقریبا از هیچ یک از پشتیبانان بزرگ خود پول چندانی نگرفت. از همین رو، پرداخت ۱۰۰ میلیون شکِل اسرائیل اهمیت بسیاری دارد. در پی دیدار قبلی گانتز و عباس در اواخر ماه اوت هم اسرائیل پرداختی ۵۰۰ میلیون شکِلی (معادل ۱۶۰ میلیون دلار) انجام داده بود تا جلو سقوط مالی تشکیلات خودگردان گرفته شود.

به گفته یکی از مقامات اسرائیلی به روزنامه «تایمز آو اسرائیل»، گانتز به عباس گفته است که شماری از اقدامات اقتصادی هم در دست بررسی است؛ از جمله کاهش هزینه خرید سوخت و برنامه‌ای آزمایشی برای اجازه به کانتینرهای ارسال محموله برای ورود به کرانه غربی از طریق پل آلنبی و مرز اردن (بدون استفاده از مرز اسرائیل و کرانه غربی.)‌ به گفته این مقام، گانتز گفته است که چنین اقدامی «احتمالا سالی صدها میلیون شِکِل به درآمد تشکیلات خودگردان فلسطینی اضافه می‌کند.»

آقای گانتز در سخنان پیشین خود تاکید کرده است که رام‌الله را بدیلی در مقابل حکومت حماس در غزه می‌‌داند. او در اواخر ماه اوت گف: «اگر تشکیلات خودگردان فلسطینی قوی‌تر باشد، حماس ضعیف‌تر خواهد بود. وقتی این تشکیلات قابلیت بیشتری برای اعمال نظم دارد، امنیت بیشتر می‌شود و ما کم‌تر مجبور می‌شویم دست به عمل بزنیم.»

از دیگر مسایلی که در دیدار روز سه‌شنبه مطرح شد، صدور جوازهای بیشتر برای خانه‌سازی فلسطینی‌ها در کرانه غربی بود. اسرائیل در اراضی تحت سیطره خود به‌ندرت به فلسطینی‌ها جواز ساخت مسکن می‌دهد و از همین رو مرتب دست به تخریب خانه‌های مردم فلسطین می‌زند که بدون جواز ساخته شده‌اند.