امروز پنجشنبه ۲۵ آذر ۱۴۰۰(۱۶ دسامبر۲۰۲۱)، مقام‌های آمریکایی خبر از رهگیری یک پهپاد کوچک ایرانی بر فراز پایگاه نیروهای ویژه این کشور در منطقه التنف سوریه در روز سه‌شنبه ۲۳ آذرماه دادند. در این رابطه سروان بیل اوربان (Captain Bill Urban)، سخنگوی ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) گفت:«روز سه‌شنبه بعدازظهر دو پهپاد وارد حریم هوایی پیرامون (پایگاه) التنف شدند و نیروهای آمریکایی موفق به ساقط کردن آن‌ها شدند، پیش از آنکه بتوانند اقدام تهاجمی انجام دهند.»
تنها ساعاتی پس از اعلام رسمی سنتکام، وزارت دفاع انگلستان به‌طور رسمی اعلام کرد که دست‌‌کم یکی از دو پهپاد موردنظر را یکی از جنگنده‌های همه‌منظوره تایفون اف جی آر۴ (Typhoon FGR4) این کشور در حال گشت هوایی بر فراز سوریه ساقط کرده است. بر اساس اعلام رسمی وزارت دفاع انگلستان، خلبانان دو فروند تایفون اف جی آر ۴ به پرواز درآمده از پایگاه هوایی اکروتیری در قبرس در حال انجام یک گشت هوایی معمول بر فراز عراق و سوریه در جریان عملیات ضد داعش شیدر (Shader) بودند که به درخواست نیروهای ائتلاف، پهپاد موردنظر را با یک موشک پیشرفته برد کوتاه هوا به هوا اسرام (ASRAAM) ساقط کردند.
پیش‌تر در تاریخ چهارشنبه ۲۸ مهر ۱۴۰۰ (۲۰اکتبر۲۰۲۱)، سپاه قدس با استفاده از چندین پهپاد انتحاری به پایگاه مرکزی آمریکا در منطقه التنف حمله کرد. حمله‌ای که اگرچه تلفاتی برجای نگذاشت و آسیبی به تجهیزات این پایگاه وارد نکرد، اما سبب شد تا فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا از نیروی هوایی این کشور بخواهد تا چهار فروند بمب‌افکن سنگین بی-۱ بی را به جزیره دیگو گارسیا اعزام کند تا در صورت تکرار چنین اقدامی از سوی سپاه قدس و نیروهای نیابتی‌اش دست به حمله هوایی تلافی‌جویانه سریع با استفاده از این بمب‌افکن‌ها بزند.
از سال ۱۳۹۶تا به امروز سپاه قدس و نیروهای نیابتی آن مانند کتائب حزب‌الله و لواء باقر از حشد‌الشعبی دست به انجام حملات پراکنده راکتی و پهپادی به پایگاه نیروهای ویژه ارتش آمریکا و شماری از متحدان سوری آن‌ها در منطقه مرزی التنف سوریه زده‌اند. وجود این پایگاه به مانعی مهم در برابر برنامه‌های سپاه قدس جهت تسلط بر منطقه دیرالزور و ایجاد راهی ارتباطی برای انتقال سلاح از ایران به عراق و متعاقبا از عراق به سوریه تبدیل شده است. در این گزارش ضمن بررسی شماری از حملات پهپادی پیشین سپاه قدس در این منطقه به چگونگی ساقط شدن این پهپاد‌ها در روز سه‌شنبه ۲۳ آذر می‌پردازیم.
چرا تایفون‌های نیروی هوایی سلطنتی هر روز بر فراز سوریه پرواز می‌کنند؟
در پاسخ به جنایات دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در منطقه سنجار، در شمال غرب عراق علیه ساکنان ایزدی آن، دولت انگلستان به وزارت دفاع این کشور دستور داد تا عملیاتی به نام شیدر (Shader) به معنی«سایه زن» را آغاز کند. عملیاتی که در ابتدا برای کمک‌رسانی به ایزدیانی بود که بر فراز کوه سنجار گرفتار شده بودند. دیری نپایید که عملیات به یک نبرد تمام‌عیار علیه داعش تبدیل شد، نبردی که پهپادهای تهاجمی ریپر، جنگنده‌های ضربتی پاناویا تورنادو جی‌آر۴ (Panavia Tornado GR4) و درنهایت جنگنده‌های تایفون اف جی آر۴ در آن نقش مهمی ایفا کرده‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
حملات هوایی علیه داعش در جریان عملیات شیدر در تاریخ ۸ مهر ۱۳۹۳ یعنی چهار روز پس از آغاز گشت‌های مسلحانه جنگنده‌های تورنادو جی آر ۴ آغاز شد. بیش از یک سال بعد، جنگنده‌های تایفون اف جی آر ۴ برای نخستین بار وارد عرصه مبارزه با داعش شدند. درحالی‌که جنگنده‌های تورنادو علاوه بر بمب‌های هدایت‌لیزری ۵۰۰ پوندی (۲۳۰ کیلوگرمی) از موشک‌های هوا به هوا بریم‌ستون (Brimstone) استفاده می‌کردند، جنگنده‌های تایفون برای عملیات هوا به سطح تنها به بمب‌های هدایت‌لیزری مجهز بودند، اما برخلاف تورنادوها هرکدام چهار تیر موشک هوا به هوا شامل دو تیر برد کوتاه اسرام و دو تیر برد متوسط ایم-۱۲۰ سی آمرام (AIM-120C AMRAAM) حمل می‌کردند.
با پایان ماموریت تورنادو‌های جی آر۴ در جریان عملیات شیدر در ژانویه ۲۰۱۹ تنها چند هفته پیش از بازنشستگی‌شان، نیروی هوایی سلطنتی با ارتقاء جزئی نرم‌افزاری تایفون اف جی آر۴ را نیز قادر ساخت تا موشک هوا به سطح و توانمند بریم ستون (Brimstone) را همچون تورنادوها حمل و علیه اهداف متحرک و کوچک استفاده کنند. با استفاده از بمب‌های هدایت‌لیزری و موشک‌های هوا به سطح، تایفون‌های سلطنتی موفق به هلاکت صدها نفر از جنگجویان افراطی داعش در عراق و سوریه در پنج سال اخیر شده‌اند.
شرح واقعه ساقط شدن پهپاد ایرانی در روز سه‌شنبه
در حال حاضر، نیروی هوایی سلطنتی هشت فروند جنگنده تایفون اف‌جی‌آر۴ را در پایگاه هوایی اکروتیری در قبرس مستقر دارد. این جنگنده‌ها به اسکادران سوم شکاری مستقر در پایگاه هوایی کانینگز‌بی (RAF Coningsby) تعلق دارند که شماری از آن‌ها در شهریورماه سال جاری جایگزین هشت فروند تایفون دیگر از پایگاه لوسیموث که به مدت شش ماه در قبرس مستقر بودند، شدند. هر جنگنده اعزامی تایفون به قبرس از پنج الی هفت ماه در این جزیره مستقر می‌ماند و در این مدت به‌طور میانگین ۱۰۰ ماموریت حدودا شش‌ساعته گشت هوایی بر فراز عراق و سوریه به انجام می‌رساند.
درمجموع دو گشت هوایی روزانه را تایفون‌های اف‌جی‌آر۴ اعزامی به آکروتیری بر فراز عراق و سوریه انجام می‌دهند. هر گشت هوایی را دو فروند جنگنده تایفون که هر فروندشان دو بمب هدایت‌لیزری، چهار موشک هوا به سطح و چهار موشک هوا به هوا به همراه یک غلاف هدف‌گذار لیزری و دو مخزن سوخت اضافی حمل می‌کنند، انجام می‌دهند. گشت هوایی نخست از ساعت ۰۷:۴۵ الی ۱۳:۱۵ به‌وقت آکروتیری و گشت هوایی دوم بین ساعت ۱۷:۱۵ الی ۲۳:۴۵ انجام می‌شود. در جریان هر ماموریت گشت هوایی، یک فروند هواپیمای سوخت‌رسان ایرباس آ ۳۳۰-۲۴۳ موسوم به وویجر دو الی سه مرتبه به جنگنده‌ها سوخت می‌رساند.
صبح روز سه‌شنبه، تایفون‌های اف‌جی‌آر۴ شماره ZK۳۰۲ و ZK۳۴۲ گشت هوایی بر فراز سوریه و عراق را به انجام رساندند. هواپیمای سوخت‌رسان شماره ZZ۳۳۸ نیز به آن‌ها به میزان ۶۰ هزار لیتر سوخت رساند. آن‌ها در ساعت ۱۳:۳۰ در پایگاه آکروتیری به زمین نشستند. سه ساعت بعد دو خلبان دیگر اسکادران سوم شکاری نیروی هوایی سلطنتی برای انجام گشت هوایی بر فراز عراق و سوریه لوازم پروازی را دریافت و به چادر محل استقرار جنگنده‌هایشان منتقل شدند. آن‌ها ساعت ۱۶:۴۵ موتور جنگنده‌هایشان را روشن کردند و راس ساعت ۱۷:۰۰ از تنها باند پایگاه آکروتیری و با پشتیبانی هواپیمای سوخت‌رسان شماره ZZ۳۳۸ به پرواز درآمدند. یکی از دو تایفون اف‌جی‌آر۴ هواپیمای شماره ZK۳۲۳ بود که ۱۰ سال سن دارد.
حدود ساعت ۱۸:۱۵ به‌وقت دمشق، زمانی که تایفون‌ها بر فراز شرق سوریه در حال گشت مسلح هوایی بودند، دو فروند پهپاد انتحاری سپاه قدس یا احتمالا شبه‌نظامیان خارجی آن بر فراز منطقه التنف به پرواز درآمدند. نیروهای آمریکایی مستقر در پایگاه مرزی به دلیل اطلاع از ماموریت گشت هوایی تایفون‌های انگلیسی سریعا از خلبانانشان خواستند تا علیه آن‌ها وارد عمل شوند. متعاقبا یکی از این دو پهپاد کوچک با یک تیر موشک هوا به هوا اسرام ساقط شد. پهپاد دیگر نیز با آتش پدافند نیروهای ویژه آمریکایی در پایگاه التنف ساقط شد.
در سال‌های گذشته در منطقه دیرالزور و شرق سوریه واقع در نزدیکی گذرگاه التنف، جنگنده‌های ضربتی اف-۱۵ئی استرایک ایگِل (F-15E Strike Eagle) نیروی هوایی آمریکا سه فروند پهپاد ایرانی را ساقط کرده‌اند. نخستین دو فروند آن‌ها از نوع شاهد ۱۲۹ متعلق به نیروی هوافضای سپاه پاسداران به ترتیب در تاریخ ۱۸ و ۳۰ خرداد ۱۳۹۶ساقط شدند. پس‌ازآن نیز یک‌بار دیگر و در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۴۰۰ (۲۱ اوت۲۰۲۱) یک پهپاد دیگر این بار از نوع شناسایی/انتحاری که یک جنگنده اف-۱۵ ئی دیگر نیروی هوایی ایالات‌متحده آمریکا که از پایگاه هوایی شهید موفق السلطي در اردن به پرواز درآمد ساقط کرد. بنابراین آنچه در تاریخ ۲۳ آذرماه ۱۴۰۰ در منطقه التنف سوریه رخ داد، نخستین شکار پهپادهای ایرانی به‌وسیله جنگنده‌های ائتلاف درگیر در عملیات ضد داعش عزم راسخ (Operation Inherent Resolve) نبود.
