سویه موسوم به «اومیکرون» ویروس کرونا که برای اولین بار در اواخر نوامبر در جنوب آفریقا ظاهر شد، اکنون در حداقل ۵۵ کشور در سراسر جهان، از جمله بریتانیا، گسترش یافته است.

روز پنجشنبه در بریتانیا ۲۴۹ مورد ابتلای جدید به آخرین سویه ویروس کرونا شناسایی شد که بر اساس گزارش سازمان امنیت بهداشتی بریتانیا، مجموع موارد ابتلا به این ویروس را به ۸۱۹ نفر می‌رساند. ورود این ویروس پیش از این، دولت بوریس جانسون را مجبور کرده بود برای اولین بار از زمان «روز آزادی» در ۱۹ ژوئیه، مجددا محدودیت‌های تماس‌های اجتماعی را اعمال کند. 

در همین حال، در آستانه کریسمس، نرخ بالا اما پایدار ابتلا به این ویروس در بریتانیا رو به افزایش گذاشته است و بیم آن می‌رود که افزایش موارد ابتلا در زمستان، مانند آنچه پس از پایان فصل تعطیلات کریسمس در سال ۲۰۲۰ شاهدش بودیم، بار دیگر سازمان ملی بهداشت را با هجوم بیماران به تخت‌های بیمارستانی تهدید کند و شاید دولت را به اقدامات سختگیرانه‌تر قرنطینه «پلن سی» (Plan C) وادارد.

با این حال، هرچند تصور می‌شود سویه اومیکرون مسری‌تر از سویه دلتا باشد (که در حال حاضر هنوز سویه غالب در بریتانیا است) واقعیت این است که هنوز برای تعیین میزان تهدیدی که ایجاد می‌کند، به داده‌های بیشتری از «دنیای واقعی» نیاز است.

آنچه در این مرحله اولیه درباره این گونه جدید می‌دانیم، به شرح زیر است.

دانشمندان بریتانیایی برای اولین بار در ۲۳ نوامبر، هنگامی از وجود این ویروس مطلع شدند که نمونه‌هایی از آفریقای جنوبی، بوتسوانا، و هنگ‌کنگ به برنامه ردیابی ویروس کرونا ارسال شد؛ هرچند بررسی بعدی توالی ژنتیکی آن نشان داد که ممکن است برای اولین بار در اواسط اکتبر ظاهر شده باشد.

سازمان جهانی بهداشت که از ۳۲ جهش در پروتئین تاج ویروس اومیکرون به وحشت افتاده بود، در ۲۶ نوامبر آن را «سویه‌ای نگران‌کننده» اعلام کرد، چراکه نشان می‌داد این سویه جدید بالقوه می‌تواند از دست مجموعه واکسن‌های کرونای هم‌اینک موجود، بگریزد.

این نگرانی را پروفسور جاناتان ون تام، معاون رئیس پزشکی در دولت بریتانیا، در یک نشست رسانه‌ای در ۲۹ نوامبر تکرار کرد: «تعداد جهش‌های موجود، بر اساس دانش نظری ما،  درباره تأثیر احتمالی آن بر اثربخشی واکسن‌ها نگرانمان می‌کند.»

یکی از مشکلات این سویه، این است که در حال حاضر، تنها آزمایش پی‌سی‌آر که برخلاف آزمایش مبتنی‌بر پادتن برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود، می‌تواند تعیین کند یک فرد مبتلا به کدام سویه خاص از ویروس کرونا مبتلا شده است، و این فرآیند می‌تواند تا ۱۴ روز طول بکشد.

این واقعیت که علائم اومیکرون خفیف ظاهر می‌شود و کرونا در حال حاضر شباهت‌هایی با سرماخوردگی دارد، مانند گرفتگی بینی، گلودرد و سردرد، تشخیص را پیچیده‌تر می‌کند.

اما تا کنون، در زمان نگارش این مقاله (۱۰ دسامبر)، هیچ کس در اثر ابتلا به سویه اومیکرون جان خود را از دست نداده است، درحالی‌که مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری‌ها در آخرین به‌روزرسانی خود، ۴۰۲ مورد را در کل اتحادیه اروپا و ۱۳۷۸ مورد را در سراسر جهان ثبت کرده است.

با این حال، از نظر آماری، تنها اندکی زمان کافی است که این تصویر به کلی عوض شود.

دکتر امش آدالجا، متخصص بیماری‌های عفونی در مرکز امنیت سلامت جانز هاپکینز، به مجله «پری‌ونشن» گفت: «هنوز اطلاعات کافی برای ارزیابی قطعی این سویه وجود ندارد، اما هر روز که می‌گذرد، بیشتر می‌فهمیم.»

او افزود: «مشخص نیست که این نوع چقدر «کشنده» است، زیرا تا کنون هیچ مورد مرگ‌ومیر گزارش نشده است، اما مرگ‌ومیر با تاخیر رخ می‌دهد.»

پروفسور جان ادموندز، از اعضای گروه مشاوره علمی دولت بریتانیا برای فوریت‌های پزشکی، به طور خاص در مورد وضعیت بریتانیا سخن گفت. او در جلسه توجیهی این هفته انجمن سلطنتی پزشکی گفت مطمئن است که بریتانیا شاهد «موج نسبتا بزرگی از اومیکرون» و مرگ‌ومیر ناشی از آن در چند ماه آینده خواهد بود، و هشدار داد که ویروس برای فرار از مصونیت، به تکامل خود ادامه خواهد داد.

پروفسور ادموندز گفت: «در حال دریافت اطلاعات شمار زیادی از مبتلایان هستیم و این منجر به تعداد زیادی از بستری شدن‌ها در بیمارستان و متاسفانه شمار زیادی مرگ‌ومیر خواهد شد. من کاملا از این مطمئنم.»

او افزود: «بعد چه اتفاقی می‌افتد؟ کاملا واضح است که تکامل ویروس پایان نگرفته است. ویروس به تکامل خود ادامه خواهد داد. من مدت‌ها فکر می‌کردم چیزی که اندک‌اندک خواهیم دید، این است که ویروس بیشتر به سمت فرار از ایمنی تکامل یابد، تا لزوما مسری‌تر شود.»

این کارشناس نیاز به محدودیت‌های اجتماعی، مانند محدودیت‌هایی که جانسون و دیگر رهبران سیاسی در اروپای غربی بازگردانده‌اند، را «شر ضروری» خواند و پذیرفت که این محدودیت‌ها «برای بخش‌هایی از اقتصاد، بخش مهمان‌نوازی، به‌ویژه بخش خرده‌فروشی، بسیار مضر است»، اما اصرار داشت که «متاسفانه، باید این کار را انجام دهیم. سرعت انتشار این ویروس هر دو یا سه روز، دو برابر می‌شود.»

پروفسور ادموندز درخواست دولت بریتانیا از مردم برای تزریق واکسن‌های تقویت‌کننده را تکرار کرد؛ نخست‌وزیر امیدوار بود این اقدام برای مبارزه با ویروس در این زمستان کافی باشد، تا زمانی‌که اومیکرون به‌طور ناگهانی ظاهر شد و او را به اقدام‌های بیشتر وادار کرد.

پرسشی که مطرح می‌شود، این است که واکسن‌های موجود ما در برابر گونه جدید چقدر اثربخشی دارد.

نتایج مطالعات اولیه‌‌ای که مرکز تحقیقات آلودگی [به ویروس] آلمان انجام داده است، نشان می‌دهد قدرت پادتن‌هایی که واکسن‌های فایزر/بایون‌تک، مدرنا و آکسفورد/آسترازنکا تولید می‌کنند، در مقابل سویه اومیکرون به شدت کاهش می‌یابد.

با این حال، طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، دو دوز از هر یک از این واکسن‌ها باید تا حدودی از ابتلا به بیماری‌های شدید جلوگیری کند. این سازمان گفته است که «واکسن‌های فعلی در برابر بیماری‌های شدید و جلوگیری از مرگ‌ومیر موثرند».

در همین حال، داروسازان متعهد شده‌اند تا «با سرعت تمام» برای تولید یک واکسن ویژه برای اومیکرون کار کنند و امیدوارند که تا مارس ۲۰۲۲ نسخه‌ای از آن را ارائه دهند.