همزمان با کمپین جهانی ۱۶روزه در زمینه مبارزه با خشونت‌های مبتنی بر جنسیت، سازمان عفو بین‌الملل ۱۶تن از زنان افغانستان را به عنوان کسانی که در دو دهه گذشته بر موانع بزرگی برای مشارکت در زندگی اجتماعی غلبه کرده‌اند، معرفی کرد. این سازمان روایت‌های زندگی و مبارزات این زنان را در صفحه رسمی‌اش به نشر می‌سپارد.

صدیقه مشتاق، بازرگان و فعال سیاسی، یکی از این زنان است. او از سوی سازمان عفو بین‌الملل به عنوان زنی که با عبور از موانع بزرگ در دو دهه‌ اخیر توانسته است فعالیتی اثر گذار در اجتماع داشته باشد، معرفی شده است.

خانم مشتاق پس از سال‌ها تجربه آوارگی و بی وطنی، در اوایل سال ۲۰۰۴ میلادی به افغانستان برگشت و در کابل به تحصیل در رشته مامایی (قابلگی) پرداخت، و پس از پایان تحصیل و چندین سال کار در بخش‌های درمانی و بهداشتی، اقدام به ایجاد یک انستیتوی علوم بهداشتی در کابل کرد. او در یک دهه اخیر در کنار مدیریت انستیتوی علوم بهداشتی، به فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی و مبارزه در راه حقوق و آزادی‌های زنان نیز مشغول بوده است. در آن روند، خانم مشتاق عضو رهبری شبکه مشارکت سیاسی زنان افغانستان شد، به عضویت شورای رهبری اتاق تجارت زنان درآمد، و اخیرا قرار بود عضویت مجلس سنای افغانستان نیز را به‌دست آورد. 

خانم مشتاق در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «من بر این باورم که با توجه به موانع بزرگی که در افغانستان در هر قدم سر راه زنان و فعالیت آنان قرار دارد، هر زن افغان که توانسته است خودش را از چهار دیواری خانه برهاند، قهرمان و نخبه است.»

خانم مشتاق با اشاره به دشواری‌هایی که در دوران فعالیت خود در افغانستان تجربه کرده است، می‌افزاید: «بارها از سوی افراد در سطوح مختلف جامعه، مورد تحقیر و آزار کلامی قرار گرفتم. برخی‌ها در کنار این که مرا به عنوان زنی که رئیس یک انستیتوی آموزشی بود باور نداشتند، به تمسخر می‌گرفتند.»

با فروپاشی دولت پیشین افغانستان به دست طالبان، دست‌آوردهای بیست سال گذشته زنان افغانستان به گونه ملموسی زیر سایه دستورهای افراط‌گرایانه طالبان قرار گرفته است. منع رفتن دختران به مدرسه و دانشگاه، منع کار و فعالیت زنان در عرصه‌های حقوقی و قضایی، حذف زنان از عرصه‌های ورزشی و هنری و ده‌ها مورد دیگر، سبب شده است که بیشتر زنانی که در دو دهه اخیر فعالیت‌های چشمگیر اجتماعی در افغانستان داشتند، فضا را برای خود ناامن حس کنند و راه ترک میهن خود را در پیش گیرند. 

صدیقه مشتاق که در اواخر سپتامبر، پس از یک ماه و نیم زندگی زیر پرچم طالبان و مشارکت در مبارزات خیابانی زنان در کابل، با کمک یک خبرنگار ایتالیایی از افغانستان خارج شد، در مورد ترک کشور می‌گوید: «دست‌آورد بیش از یک دهه کار و و تلاش‌هایم را فقط به قیمت حفظ جان خودم و خانواده‌ام، رها کردم و دوباره راهی مهاجرت شدم.»

خانم مشتاق از روز سقوط کابل به دست طالبان با حسرت و اندوه یاد می‌کند. او همچنان که می‌کوشد بغض خود را فرو دهد، می‌گوید: «در انستیتو بودیم، کلاس‌ها جریان داشتند، خبر رسید که طالبان به دشت برچی (منطقه‌ای در غرب کابل) رسیده‌اند. با عجله دستور تعطیلی دادم، استادان و دانشجویان را به خانه‌هاشان فرستادم و دروازه‌های انستیتو را بستم.»

خانم مشتاق به بحران اقتصادی‌ای که پس از تسلط طالبان، دامن‌گیر کسب‌وکارش شده است نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «با آمدن طالبان، شمار دانشجویان انستیتو به طرز قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت. اما برای آن که کارمندانم، به ویژه زنان، از دستمزد اندک‌شان محروم نشوند و دانشجویانی که هنوز در پی ادامه آموزش هستند ناامید نباشند، تلاش کردم انستیتو را فعال نگه دارم.» او می‌افزاید: «با پول شخصی‌ام، تلاش کردم بخشی از خسارات انستیتو را بپردازم و قبل از ترک افغانستان، مسئولیت انستیتو را به یکی از دوستان قابل‌اعتماد واگذار کردم.»

صدیقه مشتاق که در ۱۵سال اخیر تجربه‌ فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی با تمرکز بر موضوع زنان در افغانستان دارد، می‌گوید تلاش‌های زیادی برای به‌دست آوردن بورسیه‌های تحصیلی و فرصت‌های کاری برای زنان در افغانستان به‌خرج داده است، و می‌افزاید: «هنوز به فعالیت در شبکه مشارکت سیاسی زنان افغانستان ادامه می‌دهم. در این شبکه تلاش می‌کنیم تا حمایت‌مان را از زنانی که اکنون در افغانستان به‌سر می‌برند، ادامه دهیم و راهی برای نجات آنان جست‌وجو کنیم.»

سازمان عفو بین‌الملل، در جریان کمپین ۱۶روزه مبارزه با خشونت‌های مبتنی بر جنسیت که از ۲۵ نوامبر تا ۱۰ دسامبر ادامه دارد، روایت‌‌های زندگی ۱۶ زن برجسته افغانستان را که در دو دهه اخیر در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، قانونی، آموزشی، و رسانه‌ای فعال بوده‌اند، به نشر می‌سپارد. این نهاد بین‌المللی هدف از این کار را شریک ساختن تجربه‌ها و دشواری‌های کار زنان در افغانستان، روایت ترس و نا امیدی‌های آنان از طالبان، و توصیه‌های آنان به جامعه جهانی برای حمایت موثر از زنان أفغانستان، عنوان کرده است. 

در بیانیه سازمان عفو بین‌الملل آمده است که زنان افغان در حال حاضر با تهدیدهای جدی خشونت و محدودیت‌های شدید در حقوق اولیه خود مواجه‌اند. در این بیانیه اشاره شده است که جز کارکنان حوزه درمان و بهداشت و چند حوزه معدود دیگر، به زنان گفته شده است که نمی‌توانند بدون محرم شرعی به محل کار خود بازگردند یا سفر کنند. 

صدیقه مشتاق در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «با توجه به پیشینه رفتار طالبان در برابر زنان و نیز آنچه در سه ماه اخیر برای محدود ساختن و بی‌اعتنایی به زنان انجام داده‌اند، نمی‌توانیم به آینده کار و فعالیت زنان در افغانستان زیر سلطه طالبان امیدوار باشیم.»

 او می‌افزاید: «فکر می‌کنم طالبان زنان افغانستان را گروگان گرفته‌اند و از آنان برای تحت فشار قرار دادن جامعه جهانی برای مشروعیت دادن به حکومت‌شان استفاده می‌کنند.»

با وجود اعتراضات گسترده زنان در داخل افغانستان و انتقادات گسترده رهبران کشورها و نهادهای مختلف جهان از دستورهای تبعیض‌آمیز طالبان در برابر زنان، سران این گروه همچنان اصرار دارند که فقط همان حقوقی را به زنان می‌دهند که از نگاه آنان در «شریعت اسلامی» برای زنان تعریف شده است.

در آخرین مورد، شنبه‌شب گذشته، ششم آذر، ملا محمد حسن آخوند، نخست‌وزیر طالبان، در یک بیانیه صوتی مدعی شد که طالبان حقوق زنان افغانستان را تامین کرده است، چون به گفته وی پس از مسلط شدن این گروه بر افغانستان، گویا هیچ مردی جرات نمی‌کند، به زنان «به چشم بد» نگاه کند. ملا محمد حسن آخوند گفت، امارت طالبان همه حقوقی را که «شریعت محمدی» برای زنان در نظر گرفته است، به آنان می‌دهد.