پلیس امنیت تهران هشت دستفروش کتاب را به دلیل آنچه «فروش کتاب‌های غیرقانونی» اعلام شده، دستگیر کرده است. این خبر را یکی از اعضای کارگروه صیانت از حقوق نشر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب (ایبنا) اعلام کرد و گفت که دستفروشان بازداشتی «بساط‌گستران کتاب‌های غیرقانونی و قاچاق» بوده‌اند. به گفته این فرد، موضوع برخی از کتاب‌های توقیف شده «سلطنتطلبها» و برخی آثار دیگر هم بدون مجوز بوده‌اند. در میان آن‌ها، کتاب‌های پرفروش ناشران که به‌صورت غیرقانونی منتشر می‌شدند، نیز وجود داشته است.
دستفروشان کتاب که اغلب آنان در راسته خیابان انقلاب و دیگر مکان‌های پرتردد تهران بساط خود را می‌گسترانند، چند نوع کتاب عرضه می‌کنند؛ عمده درامد آنان از فروش کتاب‌های ممنوعه است که در خارج از کشور چاپ و «غیرقانونی» به ایران وارد می‌شوند. در رده بعد نیز کتاب‌هایی‌اند که در گذشته با مجوزهای دولتی در ایران منتشر می‌شدند اما حالا توقیف‌اند و امکان انتشار مجدد آن‌ها وجود ندارد و متقاضیان نمی‌توانند آن‌ها را در کتابفروشی‌ها پیدا کنند. دسته سوم نیز برخی کتاب‌های پرفروش و پرطرفدارند که مجوز انتشار و توزیع دارند اما قیمت آن‌ها گران است. شبکه زیرزمینی چاپ کتاب، با انتشار کتاب‌های دست‌دوم و سوم و توزیع آن از طریق دستفروش‌ها، کتاب‌های پرمخاطب را با قیمت مناسب‌تر به دست مخاطب می‌رساند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اتحادیه ناشران تاکنون چندین مرتبه به این موضوع انتقاد و حتی شکایت کرده است؛ چون چاپ و عرضه کتاب‌ها در بساط دستفروشان، بازار کتابفروشان و ناشران را کساد می‌کند؛ اما باید توجه داشت که بازار سوداگری وقتی داغ می‌شود که نظارت و نرخ‌گذاری مشخصی وجود ندارد و توان مردم برای تهیه کالای اصل کاهش می‌یابد.
در سال‌های اخیر، بالا رفتن هزینه تمام شده انتشار یک کتاب و افزایش قیمت کاغذ سرانه مصرف مطالعه در ایران را به شدت کاهش داده است. نگاهی به قیمت پشت کتاب‌های پرفروش نشان می‌دهد که علاقه‌مندان مطالعه حتی اگر تمایل و فرصت کتاب‌خوانی داشته باشند، دیگر مثل قدیم نمی‌توانند به عناوین موردعلاقه خود دسترسی پیدا کنند.
خبرگزاری کتاب ایران در گزارش خود مدعی شده است که «برخورد جدی» با دستفروشان کتاب به درخواست «اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران» انجام شده و این اتحادیه با نامه‌نگاری و ثبت شکایت، پیگیری این موضوع را خواستار بوده است. با این حال، از خبرهای منتشر شده درباره دستگیری دستفروشان کتاب چنین برمی‌آید که پلیس امنیت تهران بابت بازار کساد ناشران و کتابفروشان نگران نیست چرا که به گفته مقام‌های پلیس، دستفروشان به دلیل عرضه کتاب‌های «غیرمجاز» و «ممنوعه» دستگیر شده‌اند.
در خبر مربوط به دستگیری هشت دستفروش راسته خیابان انقلاب که روز یکشنبه، ۱۱ مهر، منتشر شد نیز آمده است که این افراد کتاب‌هایی با موضوع سلطنتطلبها عرضه می‌کردند.
نگاهی به اظهارنظرهای اعضای اتحادیه ناشران و مقام‌های پلیس نیز این موضوع را اثبات می‌کند. به عنوان مثال، در ماه مرداد ۱۴۰۰، امیرحسین فواکه، وکیل اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، به خبرگزاری تسنیم گفت که این اتحادیه پرونده ۱۸ متهم را با عنوان «نشر و پخش و عرضه اثر متعلق به دیگری» دنبال می‌کند. در واقع، ناشران از انتشار بی‌کیفیت و بدون اجازه کتاب‌هایشان در شبکه‌های زیرزمینی نگران‌اند اما دغدغه مقام‌های امنیتی عرضه کتاب‌های «ممنوعه» است. با این حال، مقام‌های پلیس امنیت ادعا می‌کنند که برخورد با دستفروشان کتاب به درخواست ناشران و کتابفروشان انجام شده است.
اسفند ۱۳۹۹، نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران یکی از فروشندگان کتاب‌های دست‌دوم به نام محمد ایران‌نژاد را دستگیر کردند. دستگیری این فرد که کتاب دست‌دوم می‌فروخت نمی‌توانست با شکایت اتحادیه ناشران انجام شده باشد اما ثابت می‌کرد آنچه برای حکومت اهمیت دارد، ممانعت از توزیع کتاب‌های ممنوعه است.
خبرگزاری حکومتی تسنیم مدعی شده است که گردش مالی حاصل از «قاچاق کتاب» برای «سوداگران» ۱۵ میلیارد تومان است. همین خبرگزاری در خرداد ۱۳۹۹ مدعی شد که پلیس امنیت از بساط ۱۱ دستفروش کتاب، چهار هزار عنوان کتاب «قاچاق» و «غیرمجاز» پیدا کرده است. در همان زمان، علی ذوالقدری، رئیس پلیس امنیت عمومی تهران بزرگ، گفت که بسیاری از این کتاب‌ها فاقد مجوز چاپ در ایران بوده‌اند. این گفته‌ها نشان می‌دهد که حکومت به نام برخورد با تکثیر غیرقانونی کتاب‌های ناشران، مانع از ورود جریان آزاد اطلاعات به کشور می‌شود.
