در پی لغو ماده‌ای از قانون اساسی هند که در آن به ایالت جامو و کشمیر پس از استقلال شبه قاره در سال ۱۹۴۷ امتیازات ویژه‌ای بخشید بود دو کشور همسایه هند و پاکستان به گونه‌ای بی‌سابقه رو در روی هم قرار گرفته‌اند. ماده ۳۷۰ قانون اساسی هند امتیازاتی از جمله خودمختاری در تصویب قوانین داخلی و حقوق و آزادی‌های مذهبی به این ایالت غالبا مسلمان نشین بخشیده بود داده بود.
برای هند و پاکستان که سه بار تا کنون در تلاش ادغام این ایالت به گونه کامل به قلمرو خود در سال‌های ۱۹۴۷، ۱۹۶۵ و ۱۹۹۹جنگیده‌اند، کشمیر محل منازعه بی پایان بوده است.
هند بارها ادعای پاکستان در مساله کشمیر و حمایت آن کشور از گروه‌های اسلامگرای افراطی و شبه‌نظامیان جدایی‌طلب منطقه را تجاوزکارانه خوانده است، اما پاکستان دخالت در کشمیر و ادغام کامل آن را به پاکستان حق خود می‌داند.
انگیزه هند در لغو ماده ۳۷۰ چه بوده است؟
حزب حاکم ناسیونالیست هندو، بهاراتیا جاناتا، بی جی پی، از گذشته موضعی روشن در مورد کشمیر داشته است و این ایالت راجز جدایی‌ناپذیر هند می‌داند. آگاهان باور دارند که اقدام به لغو ماده ۳۷۰ درست در اولین اقدام عمده پس از پیروزی بی جی پی و نخست وزیر ناریندرا مودی برای دور دوم، بیانگر ایستادگی این حزب در وعده‌های انتخاباتی و رد هرگونه ادعای پاکستان در مورد کشمیر است.
محرک دیگر، سخنان دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده امریکا در ملاقاتی در ماه گذشته میلادی با عمران خان نخست وزیر پاکستان در کاخ سفید است. در این ملاقات آقای ترامپ در مورد حل منازعه کشمیر به پاکستان وعده میانجی‌گری داد، آنچه که پیوسته از سوی هند رد شده است.
پاکستان بارها در جریان هفت دهه منازعه کشمیر تلاش کرده با وساطت سازمان‌های بین‌المللی و قدرت‌های جهانی راه حلی به سود خود پیدا کند، اما هند با داخلی خواندن این مسئله به آن تمکین نکرده است. به نظر می‌رسد این بار میانجی‌گری ایالات متحده برای حل این منازعه از پیش شرط‌های پاکستان برای همکاری در روند گفتگوهای صلح افغانستان باشد.
انگیزه و دلیل مضاعف و نگران کننده دیگر به دهلی نو، پیش رفت‌ها در گفتگوهای صلح افغانستان با پیشقدمی اسلام آباد است. هند همواره نگران چرخش اوضاع در افغانستان است به نحوی که در آن طالبان به‌عنوان نیروهای گوش به فرمان روالپندی، در کابل به قدرت برسند. مایکل گلمن پژوهشگر موسسه ودرو ویلسن معتقد است که این حرکت، دهلی نو را قادر می‌کند اوضاع را در دست داشته باشد وهم‌زمان پیام واضحی به واشنگتن در مورد بی میلی دهلی نو به میانجی‌گران خارجی بدهد.
کشمیری‌ها اوضاع را چگونه می‌بینند؟
پس از لغو ماده ۳۷۰ قانون اساسی هند که بر اساس آن تمام اختیارات و وضعیت ویژه در نظر گرفته شده‌ی قبلی برای ساکنین این ایالت از میان برداشته می‌شود، ساکنان این ایالت به شدت تحت فشار نظامیان و در خطر سرکوب ارتش هند قرار دارند. این ایالت که سه بار از ۱۹۴۷ بدینسو شاهد رویارویی ارتش‌های قدرتمند هند و پاکستان بوده است یکی از مناطق نظامی شده‌ی جهان به شمار می‌رود. از سوی دیگر بدگمانی ارتش هند به مسلمانان ساکن این ایالت به دلیل حضور شورشیان جدایی‌طلب، فعالیت و نفوذ روزافزون گروه‌های اسلامگرای افراطی تحت حمایت پاکستان سبب شده تا ارتش هند به گونه سخت‌گیرانه با مردم این منطقه برخورد کند.
بازداشت فعالان سیاسی و مدنی، شکنجه، آزار و اذیت، اعمال سانسور بر رسانه‌ها، سلب آزادی بیان و وضع مقررات نظامی، برخوردهای روزانه و معمول نظامیان با ساکنین این ایالت است.
تداوم این وضع، حضور سنگین نظامیان هند در جامو و کشمیر و وضع مقررات سخت‌گیرانه بر فعالین سیاسی و مدنی وجه دیگری از دموکراسی هند را در این منطقه به نمایش گذاشته است. محبوبه مفتی از رهبران محلی و وزیر مختار پیشین ایالتی می‌گوید:« نیت دولت هند واضح و شوم است، آنان می‌خواهند جمعیت تنها ایالت با اکثریت مسلمان در هند را تغییر دهند، مسلمانان را به حدی تضعیف کنند تا جایی‌که آنها به شهروندان درجه دوم در ایالت خودشان تقلیل یابند».
عمر عبدالله رهبر حزب کنفرانس ملی که نیز در حصر خانگی به سر می‌برد می‌گوید: « تصمیم دولت هند یک جانبه، شوکه کننده و خیانت در برابر اعتماد مردم جامو کشمیر است که آنان با یکجا شدن به هند در ۱۹۴۷ به آن تن داده بودند. این تصمیم تبعات غیرقابل پیش‌بینی خطرناک به دنبال خواهد داشت. این مساله تهاجم در برابر مردم ایالت است و تمام احزاب در جلسه دیروزی در سرینگر در مقابل آن هشدار داده‌اند».
گذشته از آن که انگیزه، نیت و محاسبات اصلی دولت هند برای اتخاذ چنین تصمیمی چیست، به نظر می‌رسد دهلی نو این بار نمی‌تواند از زیربار پیامدهای منفی آن به سادگی خارج شود. اوضاع ممکن است با تشدید تدابیر امنیتی عادی جلوه کند، اما هند با نفی حالت منازعه‌ای بودن این منطقه در مواجهه با ادعای پاکستان، سرکوب و نادیده گرفتن مطالبات ساکنین جامو و کشمیر و تحریک بیشتر شورشیان جدایی‌طلب مسلمان و گروه‌های تروریستی فعال در منطقه نمی‌تواند ثبات دائمی را ایجاد کند.
دشمنان هند منافع مشترک زیادی در پیگیری خواست‌های خود دارند.
