وسعت دریاچه ارومیه ۸۸ کیلومتر کاهش یافته و حجم آب این دریاچه نیز نسبت به زمان مشابه سال قبل یک میلیارد و ۹۲ میلیون مترمکعب کاهش را نشان می‌دهد.

فرهاد سرخوش، نماینده استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه وسعت این دریاچه ۸۸ کیلومتر کاهش یافته به تسنیم گفت: «هم‌اکنون وسعت دریاچه سه هزار و ۵۶۶ کیلومترمربع است درحالی‌که در زمان مشابه سال گذشته سه هزار و ۷۴۳ کیلومترمربع بود.»

نماینده استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در حالی از کاهش ۸۸ کیلومتری وسعت دریاچه ارومیه خبر داده که در روزهای آخر اردیبهشت سال جاری در گفت‌وگو با تسنیم از کاهش ۱۶۴ کیلومتری وسعت دریاچه ارومیه به نسبت زمان مشابه سال قبل خبر داده بود.

ستاد احیای دریاچه ارومیه در دولت یازدهم به‌منظور نجات این دریاچه و جلوگیری از روند تخریب آن تشکیل شد اما با وجود تشکیل این ستاد از سال ۹۲ تاکنون وضعیت دریاچه ارومیه هر روز به وخامت بیشتری نزدیک می‌شود.

به گفته فرهاد سرخوش دریاچه ارومیه در حال حاضر چهار میلیارد و ۸۸ میلیون مترمکعب آب دارد درحالی‌که با کاهش یک میلیارد و ۹۹ میلیون مترمکعبی نسبت به مشابه سال گذشته مواجه است.

دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و بزرگ‌ترین دریاچه آب شور در خاورمیانه است و در میان استان‌های آذربایجان غربی و شرقی قرار دارد و در طول زمان همواره رودخانه‌هایی همچون زرینه‌رود، سیمینه‌رود، زولا و تلخه‌رود آن را تغذیه می‌کرده‌اند.

این دریاچه به عنوان یکی از زیستگاه‌های مهم طبیعی و جانوری ایران به شمار می‌رود که بیش از پانصد گونه گیاهی و جانوری در آن شناسایی شده است. اهمیت تنوع زیستی دریاچه ارومیه و پهنه جغرافیایی آن به عنوان بزرگ‌ترین آبگیر دائمی در آسیای غربی باعث شد این دریاچه در سال ۱۳۵۲ در فهرست پارک‌های ملی ایران به ثبت برسد. اگرچه سابقه حفاظت از دریاچه ارومیه به عنوان یکی از ارزشمندترین زیست‌بوم‌های کشور به سال ۱۳۶۴ بازمی‌گردد که به عنوان پارک ملی در ردیف مناطق حفاظت شده قرار گرفته بود.

دریاچه ارومیه در سال ۱۳۵۴ به عنوان یکی از تالاب‌های مهم جهان به ثبت رسید و در سال ۱۳۵۶ نیز از سوی یونسکو در فهرست مناطق حفاظت شده یونسکو قرار گرفت. دریاچه‌ای که با پایان دهه هفته روند تخریب و خشک شدن آن آغاز شد و به آنجا رسید که تا سال ۱۳۹۴ شمسی حدود ۸۸ درصد مساحت خود را از دست بدهد.

کارشناسان استفاده غیراصولی از منابع آبی، سدسازی، احداث بزرگراه، خشکسالی و مدیریت ناکارآمد را مهم‌ترین دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه می‌دانند. یافته‌های پژوهشگران آمریکایی در سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد که سهم خشکسالی و کم‌بارشی در تخریب دریاچه ارومیه فقط پنج درصد بوده و عوامل انسانی همچون احداث بزرگراه ۱۵ کیلومتری بر روی دریاچه فاجعه زیست‌محیطی را در این منطقه رقم زده و باعث مرگ تدریجی دریاچه ارومیه شده است. سد سازی بی‌رویه تا آنجا که گزارش شده بالغ‌بر ۲۰۰ صد بر روی رودخانه‌های حوزه آبریز این دریاچه به بهره‌برداری رسیده‌اند از دیگر دلایلی است که تخریب دریاچه ارومیه را سرعت بخشیده است.

دلیل دیگر انتقال آب، رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه به بخش‌های دیگر بود. شغل اصلی بسیاری از مردم در منطقه دریاچه ارومیه و دشت‌های اطراف آن کشاورزی و دامداری است اما به دلیل خشکسالی‌های سال‌های اخیر زندگی آن‌ها با چالش‌هایی مواجه شده است. راهکاری که برخی نمایندگان برای بهبود زندگی مردم پیشنهاد دادند انتقال آب رودخانه‌های حوزه آبریز دریاچه ارومیه به نقاط دیگر بود ولی این اقدام اگرچه در کوتاه‌مدت در کشاورزی منطقه اثربخش بود اما با خشک شدن دریاچه ارومیه حیات آن‌ها نیز با خطر مواجه شد.

جواد جهانگیرزاده نماینده مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۰ گفته بود که اگر این دریاچه خشک شود در بسیاری استان‌ها باران نمک را شاهد خواهیم بود و آثار حیاتی ناشی از مرگ دریاچه ارومیه حتما ۱۳ میلیون نفر را آواره خواهد کرد.

دریاچه ارومیه یک زیستگاه حیاتی در زندگی مردم استان‌های آذربایجان غربی و شرقی است و درصورتی‌که به خشکی کامل برسد، آب و هوا و زیست منطقه نیز تغییر می‌کند و خطرات ناشی از بادهای نمکی و پراکندگی آلاینده‌های فلزی در هوا جان مردم منطقه را تهدید می‌کند و این در حالی است که حتی وزارت نیروی دولت حسن روحانی که ستاد احیای دریاچه ارومیه را تشکیل داده از پرداخت حق‌آبه این دریاچه امتناع می‌کند. مسعود تجریشی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست، روز دوشنبه یازدهم خرداد در یک نشست خبری گفت: «درحالی‌که حق‌آبه دریاچه ارومیه امسال داده نشده که طی امسال ۲.۵ برابر، آب بیشتری برای کشاورزی رهاسازی شده است»

ستاد احیای دریاچه ارومیه در دولت یازدهم به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور به‌منظور جلوگیری از روند خشکی دریاچه و مقابله با ریزگردها تشکیل شد. فعالیت‌های ترمیمی انجام شده اگرچه باعث شد دریاچه ارومیه در وضعیت بهتری نسبت به سال ۱۳۹۴ که در معرض خشکی کامل بود، قرار بگیرد اما در برخی موارد نیز کمکی به بهبود شرایط نکرد به طوری که در مدت هشت سال گذشته تراز دریاچه ارومیه فقط یک متر افزایش پیدا کرد.

احیای دریاچه ارومیه یکی از وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری بود. وعده‌ای که حالا با گذشت هشت سال، به گفته کارشناسان عملی نشده و دریاچه ارومیه تا احیای کامل راه بسیار دارد.

پیشتر امیرآقاکوچک، استاد تمام دانشگاه کالیفرنیا در «ارواین»، در کلاب‌هاوس خبرآنلاین در پاسخ به این سوال که چرا هنوز تراز دریاچه به سطح قابل قبول نرسیده، گفت: «به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین مانع خود دولت باشد اگر مقداری به کارهای دولت نگاه کنیم تناقضات عجیبی می‌بینیم، در وزارت نیرو، حق‌آبه‌ها به جز شاید در زمان بارندگی مناسب داده نشد و این در حالی است که حق‌آبه یکی از مهم‌ترین مسائل در بحث‌های احیاست.»

در نشست بررسی عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه که در کلاب‌هاوس خبرآنلاین برگزار شد کاوه مدنی، استاد دانشگاه «ییل» و معاون پیشین سازمان محیط‌زیست ایران شرط احیا را در پایداری دانست و گفت: «احیا یک فرآیند است و زمانی موفق می‌شود که پایدار باشد و از نسلی به نسل دیگر منتقل شود. این فرآیند باید ادامه یابد و باید بجنگیم. در همه حوزه‌های محیط‌زیست این نبرد را داریم؛ نبردی بین اقتصاد و محیط‌زیست. این‌که چقدر بتوانیم احیا کنیم بدون در نظر گرفتن وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور محال است.»