انفجار نفتکش ویزدام در سوریه؛ حمله پهپاد اسرائیلی یا نقص فنی در موتورخانه کشتی؟

همزمانی انفجار در کشتی حامل فراورده های نفتی ایران با حریق در پالایشگاه حمص

حدود ساعت ۱۳:۴۵ به وقت دمشق، دو انفجار همزمان در یک نفتکش به نام ویزدام (Wisdom) که در نزدیکی پایانه نفتی بانیاس سوریه لنگر انداخته بود، سه نفر را به کام مرگ کشاند. تصاویر و فیلم نفتکش در حال سوختن توسط مردم محلی تهیه و در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد. همزمان با آتش‌سوزی در نفتکش ویزدام، یک آتش‌سوزی گسترده در یکی از دو پالایشگاه حمص نیز که صبح امروز آغاز شد، در جریان بود. اگرچه نشت نفت از یک پمپ نفت، علت آتش‌سوزی در آن پالایشگاه گزارش شد، اما علت دقیق انفجار در نفتکش لبنانی ویزدام مشخص نشد.

از آنجا که بنا به اعلام مقامات سوریه‌، این نفتکش در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ برابر با ۲۵ آوریل ۲۰۲۱ مورد حمله یک پهپاد نیروی هوایی اسرائیل در نزدیکی بندر بانیاس واقع شده بود، احتمال می‌رود که دو انفجاری که امروز باعث آتش‌سوزی در آن شد نیز در نتیجه حمله‌ای مشابه رخ داده باشد. دلیل انفجار و آتش‌سوزی در نفتکش ویزدام هرچه بوده باشد، منجر به آسیب گسترده به آن و غرق شدنش نشد و آتش‌سوزی در عرض حدود ۳۰ دقیقه مهار شد.

ساعاتی پس از انفجار در نفتکش ویزدام، یکی از مقامات وزارت نفت سوریه به شبکه العالم، وابسته به صدا و سیمای رژیم جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرد که علت انفجار در نفتکش ویزدام نقص فنی در یکی از موتورهای آن بوده است. اگرچه صحت این ادعا هنوز تایید نشده است، اما باید به این نکته اشاره کرد که پس از حمله به این نفتکش در تاریخ ۶ اردیبهشت ماه، رسانه‌های حکومتی ایران علت بروز آن را جوشکاری در عرشه آن اعلام کرده بودند و نیز مدعی شده بودند که نفتکش مورد نظر حامل نفت صادراتی ایران به سوریه نیست، در حالی که تصاویر ماهواره‌ای آن را در حال تخلیه نفت از نفتکش ایرانی آرمان ۱۱۴ (آدریان دریا/گریس-۱ سابق) و انتقال آن به بندر بانیاس نشان می‌دادند.

نزدیک به سه سال است که نیروهای هوایی و دریایی اسرائیل در تلاشند تا از صادرات نفت ایران و سایر مشتقات آن به سوریه جلوگیری کنند. آن تلاش‌ها پس از شکست آمریکا در جلوگیری از صادرات نفت ایران به سوریه از طریق توقیف نفتکش عظیم‌الجثه گرِیس-۱ ایران که بعدا آدریان دریا نام گرفت، در پاییز سال ۱۳۹۸ آغاز شد. نخستین حمله از سوی نیروی دریایی اسرائیل به نفتکش سابیتی (Sabiti) در تاریخ ۱۸ مهر ۱۳۹۸ در دریای سرخ با استفاده از مین چسبان (Limpet Mine) صورت گرفت و پس از آن، دست‌کم ۱۱ نفتکش دیگر ایرانی نیز هدف حمله نیروی دفاعی اسرائیل قرار گرفتند.

در کنار حمله به نفتکش‌های حامل نفت صادراتی ایران به سوریه، نیروی دریایی اسرائیل پنج لوله نفتی در شمال شرق دریای مدیترانه را که برای انتقال نفت تخلیه شده از نفتکش‌های ایرانی به پالایشگاه بانیاس استفاده می‌شدند، منهدم کرد که باعث سرازیر شدن نفت آن‌ها به دریا و ایجاد آلودگی زیست‌محیطی شد. پس از آن، نیروی دریایی روسیه با ارسال ناوچه‌ها و ناوشکن‌های خود و اسکورت نفتکش‌های ایرانی کوشید تا از آن‌ها دربرابر حملات اسرائیل محافظت کند. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

آخرین مورد از اسکورت نفتکش‌های ایرانی در دریای مدیترانه، در تاریخ ۱ مه ۲۰۲۱ برابر با ۱۱ اردیبهشت‌ماه سال جاری رخ داد. بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، نفتکش‌های آرمان ۱۱۴ (گریس-۱ سابق) به همراه سام ۱۲۱، با یک ناوچه نیروی دریایی روسیه از محل استقرارشان در نزدیکی بندر بانیاس تا دهانه کانال سوئز اسکورت شدند تا از گزند پهپادهای تهاجمی هرمس ۴۵۰ نیروی هوایی اسرائیل مجهز به موشک‌های هوا به سطح نمرود، در امان بمانند. نخستین بار در تاریخ ۲۱ اسفند ۱۳۹۹، نیروی هوایی اسرائیل با استفاده از این پهپاد تهاجمی و موشک آن، به یک کشتی باری ایرانی به نام شهر کرد حمله کرد که منجر به نابودی دو کانتینر در عرشه آن شد.

به منظور جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی که می‌تواند به سواحل اسرائیل در دریای مدیترانه و سرخ آسیب برساند، به نظر می‌رسد که نیروی دفاعی اسرائیل از انجام حملات مشابه به نفتکش سابیتی در ۱۸ مهر ۱۳۹۸ خودداری می‌کند و در عوض استفاده از تسلیحات و موشک‌های مجهز به سر جنگی ضعیف چون نمرود را جایگزین کرده است. حملات محدود با این موشکها و یا مین‌های چسبان و نیز موشک‌های ضد کشتی فاقد سر جنگی، از نشت نفت و غرق شدن نفتکش‌ها در دریا جلوگیری می‌کند، اما به نیروی دفاعی اسرائیل امکان می‌دهد که دست به عملیات روانی بزند.

صحت ادعای مقامات سوری مبنی بر انفجار در موتور نفتکش ویزدام در بعد از ظهر امروز برای نگارنده دقیقا مشخص نیست، اما بی‌شک نفتکش‌های دخیل در صادرات نفت ایران به سوریه هنوز هم از اهداف نیروی هوایی و دریایی اسرائیل محسوب می‌شوند و به همین دلیل، در روزهای گذشته کشتی‌های جنگی نیروی دریایی روسیه از نفتکش‌های ایرانی در شرق دریای مدیترانه در برابر هرگونه حملات احتمالی پهپادهای اسرائیلی محافظت کردند.