رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفتگو با فایننشال تایمز گفت که جمهوری اسلامی برای پرهیز از تشدید تنش‌ها با غرب بهتر است با بازرسان آژانس همکاری کند.
او تاکید کرد که اگرچه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از زمان حمله اخیر اسرائیل ۱۲ بازرسی در ایران انجام داده است، اما به تاسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان، که ایالات متحده آنها را بمباران کرده است، دسترسی نداشته.
گروسی گفت، با اینکه این حملات به این تاسیسات آسیب جدی وارد کرد، سرنوشت ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده نزدیک به سطح تسلیحاتی همچنان نامشخص است و به ازسرگیری بازرسی‌ها بیش از پیش نیاز است.
رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ادامه افزود که آژانس می‌کوشد روابط «پر فراز و نشیب» ایران را در نظر بگیرد، اما جمهوری اسلامی همچنان باید به تعهداتش پایبند باشد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
او تاکید کرد: «شما نمی‌توانید بگویید من در پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای باقی می‌مانم و سپس به تعهدات خود عمل نکنید. شما نمی‌توانید از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتظار داشته باشید که بگوید چون جنگی در کار بوده شما از بازرسی‌ها معاف هستید... اگر ایران همکاری نکند، کاری که من باید انجام دهم این است که گزارش دهم تمام اطلاعاتمان درباره این مواد را از دست داده‌ام.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بررسی مکان‌های بمباران‌شده به تصاویر ماهواره‌ای متکی بوده است که از نظر گروسی نمی‌توان در حال حاضر صرفا به آنها اکتفا کرد. او افزود که «هنوز لازم نیست ایران را به دلیل ممانعت کامل از بازرسی‌ها به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهیم، اما همکاری تهران با ما باید به طور جدی بهبود یابد.»
تهران اعلام کرده است که پس از جنگ، همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به حالت تعلیق درآورده و مقام‌های جمهوری اسلامی به‌شدت از این نهاد نظارتی و گروسی انتقاد کرده‌اند.
آنها آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را متهم کردند که بهانه‌ای برای حمله اسرائیل فراهم کرده است. این در حالی است که برخی کارشناسان معتقدند اگر نگرانی‌ها درمورد ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا در ایران برطرف نشود و اگر هیچ اقدامی برای دستیابی به توافقی بین واشینگتن و تهران برای حل و فصل بن‌بست درمورد برنامه هسته‌ای ایران صورت نگیرد، اسرائیل ممکن است دوباره به جمهوری اسلامی حمله کند.
جمهوری اسلامی ایران پس از آنکه گروسی در ماه سپتامبر به توافق اولیه با تهران دست یافت، به کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه داد تا برخی از بازرسی‌ها را از سر بگیرند.
اما قدرت‌های اروپایی در اواخر همان ماه با فعال کردن فرایند «اسنپ‌بک» یا مکانیسم ماشه برای اعمال مجدد تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی، با واکنش خشمگینانه تهران مواجه شدند.
قدرت‌های اروپایی از ایران خواسته بودند که مذاکرات با ایالات متحده را از سر بگیرد، با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به طور کامل همکاری کند و وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا را روشن کند؛ اقداماتی که جمهوری اسلامی به آنها تن نداد و درنهایت سبب بازگشت تحریم‌ها شد.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، روز سه‌شنبه گفت که «اظهارات متناقض» مقام‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «به همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کمکی نخواهد کرد».
جمهوری اسلامی مدعی است که با توجه به عضویت آن در پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، حق غنی‌سازی اورانیوم را دارد. تهران همچنین می‌گوید که اگرچه از غنی‌سازی اورانیوم دست نمی‌کشد، اما حاضر است درمورد محدودیت‌های احتمالی بر آن بحث کند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از این گفته بود که تحرکات جدیدی را در سایت‌های هسته‌ای ایران، که به آنها دسترسی ندارد، شناسایی کرده و لازم است تایید کند که این فعالیت‌ها در چه سطحی انجام می‌شود.
گروسی تاکید کرد که «خسارت حملات به تاسیسات هسته‌ای ایران گسترده بود، اما ارزیابی ما این است که، اگر نگوییم کل اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی، بیشترِ آن هنوز در آنجاست.»
به گفته مدیرکل آژانس، «این مواد هنوز آنجا هستند و وجود اورانیوم در چنین سطح بالایی از غنی‌سازی و نزدیک به سطح تسلیحاتی مایه نگرانی است.»
جمهوری اسلامی همواره مدعی است که قصد ساخت سلاح هسته‌ای را ندارد. در تازه‌ترین اظهار نظر در این زمینه، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی هیئت دولت، روز سه‌شنبه ۱۳ آبان در نشست خبری خود گفت که تهران هیچ برنامه‌ای برای ساخت سلاح هسته‌ای ندارد و «به دلایل فرهنگی، اعتقادی و اخلاقی» نیز چنین تصمیمی نخواهد گرفت.
او تاکید کرد جمهوری اسلامی همواره بر استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای پایبند بوده و افزود: «ما اخلاق‌مداریم و سراغ بمب اتم نمی‌رویم.»
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، هم در گفتگو با الجزیره مدعی شد، ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد «زیر آوار است و به آن دست نزده‌ایم و تا زمانی که شرایطش مهیا نشود، قصد خارج کردن آن از زیر آوار را نداریم.»
این در حالی است که برخی کارشناسان بر این باورن که با توجه به مهلت دوماهه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به رهبر جمهوری اسلامی پیش از آغاز جنگ ۱۲ روزه، امکان انتقال این ذخایر به مکانی امن یا خارج از ایران وجود داشته است.
عراقچی همچنین ادعا کرد، «اطلاعی نداریم از این میزان ۴۰۰ کیلو چه مقدارش سالم است و چه مقدارش از بین رفته، اما همان‌جایی است که قبل از حمله بود.»
این مقدار اورانیوم در صورت غنی‌سازی ۹۰ درصدی، که یک گام فنی با غنی‌سازی ۶۰ درصدی فاصله دارد، برای تولید چند بمب هسته‌ای کافی است. در نبود بازرسان بین‌المللی در ایران همچنان امکان بررسی صحت اظهارات عراقچی وجود ندارد. اما آمریکا و اسرائیل به تهران هشدار داده‌اند که اگر به سمت احیای برنامه‌های هسته‌ای پیش رود دوباره آن را بمباران می‌کنند.
