تبادل فرهنگ‌ها در تیرگان؛ از آغاز تا به امروز

جشن تیرگان، یک جشن باستانی ایران زمین است که همراه نوروز و مهرگان و سده، از ارزنده‌ترین جشن‌های ایرانیان به شمار می‌رود. این جشن‌ها در گذشته در ایران جایگاه ویژه‌ای داشتند و با شکوه فراوانی برگزار می‌شدند. حال این جشنواره چندین سال است که در کانادا نیز برگزار می‌شود.

امسال، ششمین دوره جشنواره تیرگان از تاریخ ۲۵ ژوئیه (۳ مرداد) به مدت ۴ روز در شهر تورنتو کانادا برگزار می‌شود. این جشنواره‌ که هر دو سال یک بار در مرکز هاربرفرانت تورنتو برگزار می‌شود، برای اولین بار به مناسبت نوروز در سال ۲۰۰۶ برگزار شد، ولی سپس به پیشنهاد این مرکز، برگزاری آن به تابستان منتقل شد.

زمستان‌های سرد و طولانی تورنتو همراه با فصل تعطیلی مدارس در تابستان، یکی از دلایلی بود که مرکز هاربرفرانت و موسسان این برنامه، با انتقال جشنواره تیرگان به مرداد ماه موافقت کردند. 

از سال ۲۰۱۷، جشنواره نوروزی سازمان تیرگان نیز در ایام نوروز برگزار می‌شود. هر جشنواره این سازمان، به شش ماه زمان برای برنامه‌‌ریزی نیاز دارد که طی آن، ۴۰۰ ایرانی با هم همکاری می‌کنند. امسال برای اولین بار یک کنفرانس علمی- تاریخی برگزار می‌شود که در آن، تاریخ روشنفکری ایران از قبل از انقلاب مشروطیت مورد بررسی قرار می‌گیرد و در واقع مروری است بر تاریخ معاصر ایران. 

روایت‌هایی تاریخی از این جشن که از ۱۳ تیرماه به مدت ۹ روز برگزار می‌شد، در دست است. در توضیحات یکی از روایت‌ها چنین آمده است: «برای فرونشاندن درگیری‌های مرزی میان ایران و توران (آسیای میانه)، بنا بر این گذارده شد که آرش کمانگیر تیری از دماوند (بلندترین قله کوهستان البرز) پرتاب کند و جای فرود آن، مرز میان پادشاهی ایران و توران را رقم بزند. پس از پرتاب تیر از فراز البرز و اوج گرفتن آن از سپیده‌دم تا پیش از نیمروز (و بنا به روایتی دیگر، پس از دو روز و نیم) سرانجام در کرانه‌های رودخانه آمو دریا در آسیای میانه فرود آمد و مرزهای ایران را بسی فراتر از آنچه انگاشته می‌شد، گسترش بخشید. از این رو همزیستی فرهنگ‌های بی‌شمار و گوناگون در سرزمین پهناور ایران، انگیزه پدید آمدن جشن تیرگان بوده است». 

روایت دیگری حکایت از بزرگداشت تیش‌تَر، الهه باران در این روز دارد و قرن‌هاست که تیرگان در کنار رودخانه و چشمه و خصوصا در مناطق زراعی جشن گرفته می‌شود. این جشن هنوز هم، همه ساله در مازندران ساری و توسط زرتشتیان ایراندر شهرهای مختلف در روز دهم تیر (یا نزدیکترین روز تعطیل به آن) برگزار می‌شود.

ابوریحان بیرونی (دانشمند ایرانی اوایل قرن پنجم) در کتاب آثارالباقیه ادعا کرده است که تیرگان، روز بزرگداشت نویسندگان نیز بوده است. 

در جشنواره تیرگان تورنتو، برنامه‌های متنوع فرهنگی و هنری اعم از کنسرت‌های موسیقی، مسابقه داستان کوتاه، عروسک‌گردانی و نمایش برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان، نمایش‌گاه عکس، بازارهای مواد خوراکی و غرفه‌های مختلف و غیره برگزار می‌شود، و می‌توان به صورت آزاد یا با تهیه بلیت از دیدن و شرکت در آنها لذت برد. در این جشنواره که با هدف بازسازی تصویر ایران و ایرانی در دنیا ایجاد شده است، مقامات محلی و دولتی کانادا نیز حضور می‌یابند و حتی جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا، پیام ویدیویی تبریک و دعوت به این برنامه ارسال کرده است. هزینه‌های این جشنواره از طریق کمک‌های دولتی کانادا، کمک‌های افراد حقیقی و سازمان‌های ایرانی و فرهنگی تامین می‌شود.

IMG_6381-1-1024x682.jpg

tirgan.ca

مهرداد آرین نژاد، از بنیانگذاران و مدیر این موسسه در گفت‌وگو با تلویزیون ایران اینترنشنال گفت: «من ۲۲ سال پیش که به کانادا مهاجرت کردم، احساس کردم کسی چیزی درباره فرهنگ و تمدن ایران نمی‌داند و این جای تاسف داشت. احساس کردم ما باید صدایی در اینجا داشته باشیم. فرهنگ و هنر چیزی است که می‌تواند مردم را به هم نزدیک کند و ایجاد همدلی بین مردم یکی از دستاوردهای این جشنواره است که به مرور به وجود آمد. ۴۰۰ جوان ایرانی با هم در این جشنواره همکاری می‌کنند و این نشان می‌دهد که ما می‌توانیم کار تیمی انجام دهیم. اعتماد اجتماعی به پول نقد می‌ماند و بسیار با ارزش است. ما توانستیم آن را بازسازی کنیم. ملتی که از هم فراری بودند، حالا از همه جا دور هم جمع می شوند». 

 پیش بینی می‌شود که امسال نیز بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار ایرانی از اقصی نقاط دنیا به دیدن جشنواره تیرگان بروند.