تشخیص آسیبهایی که دولت ترامپ از سال ۲۰۱۷ همچون گردبادی در تالار خلوت همایش، به تاروپود نهادهای بینالمللی زد چندان دشوار نیست.
تیشهزدن عمدی به ریشه سازمان جهانی تجارت، قطعکردن اعتبار سازمان جهانی بهداشت و بیرون آمدن ایالات متحده از پیمان تغییرات اقلیمی پاریس را از یاد نبردهایم.
گروه ۲۰ که طی بحران مالی ۱۱ سال پیش، با صورتبندی امروزی آن پدید آمد در میان نهادهای جهانی که قربانی توپ ویرانگر ترامپ شدند چندان چشمگیر نیست.
اما این نهاد هماندیشی چند جانبه نیز به هر حال از سالهای زمامداری ترامپ لطمه دیده است.
ترامپ نپذیرفت از بیانیههای گروه ۲۰ در مورد حمایت از همکاری بینالمللی برای مقابله با تغییرات اقلیم و مخالفت با سیاستهای پشتیبانی از تولید داخلی حمایت کند که در گذشته زبانی استاندارد داشت و (اگر بخواهیم بدبینانه بگوییم حتی بیش از معمول) آنها را از هر گونه محتوای معنیداری تهی کرد.
کار به جایی کشید که کاخ سفید اوایل امسال، بیانیهای را که هنوز جوهر آن خشک نشده بود عملاً راهی سطل زباله کرد.
گروه۲۰ به ریاست عربستان سعودی در ماه مارس در واکنش به همهگیری کرونا که به تازگی پاگرفته بود اجلاسی اضطراری برگزار کرد و صراحتاً وعده داد «اختیارات سازمان جهانی بهداشت را تقویت کند.» اما درست ماه بعد از آن ترامپ اعلام کرد ایالات متحده اعتبارات مالی این سازمان را قطع میکند.
چنین رفتاری قطعاً تیشه به ریشه اعتبار و آبروی گروه ۲۰ زد. پرسش این است که آیا با خروج ترامپ از کاخ سفید این وضعیت پایان خواهد یافت؟ آیا میتوانیم در اجلاس آخر این هفته گروه ۲۰ که تمام سران در آن حضور دارند (البته به صورت مجازی) کورسویی از بهبود را ببینیم؟
رییس جمهور ترامپ رسماً جزو شرکتکنندگان نشست امسال بود اما کمابیش میتوان گفت در آن حضور نداشت. هنگام آغاز اجلاس در روز شنبه که به صورت زنده از مرکز مدیریت ریاض پخش میشد، تصویری از او نیز نشسته پشت میز اتاق مدیریت کاخ سفید در میان تصاویر سران جهان روی دیوار به چشم میخورد. اما گویا حواس رییس جمهور ایالات متحده که دوران ریاست جمهوریاش قرار است در ۲۰ ژانویه پایان یابد، جای دیگری بود.
به گزارش سیانان، حدود ۱۳ دقیقه بعد از شروع اجلاس، ترامپ سرگرم پیام نوشتن در توییتر راجع به نتیجه انتخابات ایالات متحده بود؛ انتخاباتی که همچنان به نتیجه آن معترض است. اندکی بعد هم ظاهراً کاخ سفید را ترک کرد تا به بازی گلف بپردازد.
البته چنین رفتاری برای هیچ کس مایه شگفتی نیست. اجلاس مجازی برای چنین آدمی چه فایدهای دارد که شیفته «بدهبستان» با سایر سران جهان در قالب گفتگوهای خصوصی دوبهدو است؛ همان کاری که در حاشیه اجلاس سال ۲۰۱۸ گروه ۲۰ انجام داد و با شی جینپینگ در مورد پایان دادن به روند خطرناک افزایش تعرفهها برای کشورهای همدیگر توافق کرد.
برای شخصی که دوست دارد در اتاقی پر از رهبران جهان در کانون توجه باشد، تماس تصویری چه ارزشی میتواند داشته باشد؟
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در این نشست باز هم همانطور که میشد پیشبینی کرد سخنان ضبط شده ترامپ درباره محیطزیست چیزی نبود جز توجیه کردن تصمیم دولتش برای خروج از پیمان پاریس و در آن خبری از هیچگونه نظر سازنده درباره چگونگی مقابله با بحران اقلیمی نبود.
اگر بخواهیم منصفانه بگوییم، بیانیه نهایی اجلاس ریاض چندان بلندپروازانه نبود و علیرغم التماسهای کمیسیون اروپا، در آن هیچ تعهدی به چشم نمیخورد که اگر واکسنی کارساز برای کرونا تولید شد برای تزریق بدون تبعیض آن در سراسر جهان، تضمین و اعتبار بدهند.
به رغم درخواست صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی، برای بخشش بدهیهای کشورهای رو به توسعه جهان نیز هیچگونه بخششی قائل نشدند. کشورهای عضو گروه ۲۰ فقط توافق کردند که در سال ۲۰۲۱ دوباره این موضوع را بررسی کنند. کار رسیدگی به این موضوع خاص و کسب رضایت اعتباردهندگان بخش خصوصی را به نشست ایتالیا سپردند که سال آینده ریاست را از عربستان تحویل میگیرد.
بخشهای مربوط به تغییر اقلیم و تجارت هم طفرهآمیز است؛ که بیشک دست بازدارنده کاخ سفید در آن دخالت دارد.
با این حال این نشست نسبت به سالهای قبل حال و هوای بهتری داشت که احتمالاً به خاطر منش جانشین ترامپ است.
کشورهای عضو میدانند که جو بایدن رییس جمهور منتخب ایالات متحده، بازگشت این کشور به پیمان تغییرات اقلیمی پاریس، عضویت مجدد آمریکا در سازمان جهانی بهداشت و رفتار سازنده در سازمان جهانی تجارت را وعده داده است.
بایدن هنگامی که معاون ریاست جمهوری باراک اوباما بود نیز طی بحران اقتصادی جهان و به خصوص بحرانهای بینالمللی، به ارزش سازمانهایی مثل گروه ۲۰ توجه داشت.
البته در کمال تأسف فهرست سران «اقتدارگرایی» که گرد میز گروه ۲۰ مینشینند همچنان بلندبالا است؛ از بولسوناروی برزیل و اردوغان ترکیه گرفته تا مودی هندوستان و پوتین روسیه تا شی جینپینگ چین.
اما در نبود ترامپ، توان و حتی خواست این گروه اقتدارگرا برای جلوگیری از کوششهای معطوف به هماهنگی در حیطههایی از تغییر اقلیم گرفته تا تجارت، قطعاً میتوان گفت که کمتر خواهد بود. تمامی این افراد به غیر از پوتین پیروزی بایدن را تبریک گفتهاند.
آینده درازمدت گروه ۲۰، بیفراز و نشیب نخواهد بود ولی این سازمان گردباد ترامپ را پشت سر گذاشته است که با توجه به رویدادهای سه سال گذشته میتواند دستاورد خوبی باشد.
© The Independent