در فاصله دو ماه مانده تا انتقال قدرت در واشینگتن به نظر می‌رسد جو بایدن، رئیس جمهور منتخب آمریکا (بنا بر اعلام رسانه‌ها) هم سیاست خیلی متفاوتی از دونالد ترامپ در امور افغانستان ندارد. اما هیچ ضمانتی نیست که آقای خلیل‌زاد در مقامش حفظ شود.

نشریه فارین پالیسی می‌نویسد که تیم سیاست خارجی جو بایدن کار بررسی شایستگی زلمی خلیلزاد را آغاز کرده تا تصمیم بگیرد که آیا اجازه دهند او کارش را ادامه دهد یا کنار رود.

گروهی از کارشناسان سیاستگذاری برای افغانستان که مقام‌های پیشین دولتی و پژوهشگران آمریکایی هستند برای ماندن خلیلزاد در مقامش لابی‌گری کرده‌اند تا او حداقل برای دوره گذار به عنوان مذاکره‌کننده جو بایدن در سمتش بماند.

منطق آنها این است که هدف نهایی ترامپ با بایدن در مورد افغانستان متفاوت نیست، چراکه هر دو نفر خواهان خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان هستند و اقدام برای برکناری آقای خلیلزاد در دوره حساس انتقال می‌تواند تلاش‌ها برای صلح را پیچیده‌تر کند.

گفته می‌شود مشاوران ارشد سیاست خارجی بایدن از جمله انتونی بلینکین، جیک سولیوان و میشل فلورنی، تمدید دوره خلیلزاد را بررسی می‌کنند اما مطمئن نیستند. از این‌ها به عنوان مقام‌های ارشد دولت آتی بایدن یاد می‌شود.

اعضای «گروه مطالعه افغانستان»، متشکل از جوزف دنفورد، رئيس ستاد پیشین ارتش آمریکا، نانسی لیندبورگ، رئیس پیشین انستیتوی صلح آمریکا، میشل فلورنی، کاندیدای وزارت دفاع بایدن، استیفن هیدلی، مشاور امنیت ملی دوره بوش و دیگر مقام‌های پیشین تاثیرگذار نیز درباره سرنوشت خلیلزاد گفتگو کرده‌اند.

براساس گزارش فارن پالیسی هیدلی گفته‌ است:‌ «دلیلی برای حفظ خلیلزاد دست‌کم در دوره انتقال وجود دارد. باور ندارم که تیم بایدن در مذاکرات را ببندد. آنها شاید موضع ایالات متحده را در مذاکرات از نو تعریف کنند و بکوشند که خلاءها و مشکلاتی را رفع کنند که در دوره ترامپ پیش آمده‌ است.»

تیم سیاست خارجی جو بایدن از نفوذ و آگاهی خلیلزاد در میان جهت‌های مختلف سیاسی در افغانستان آگاه است و می‌دانند که خلیلزاد کارش را بلد است،‌ اما نکته دیگر در مورد آقای خلیلزاد این است که گاهی او به سیاست افغانستان از دید یک افغان نگاه می‌کند و زمانی به فکر نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری این کشور نیز بوده است.

حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان چندی پیش در آمریکا گفت که آقای خلیلزاد می‌کوشد اشرف غنی را از قدرت برکنار کند و خودش از راه استعماری قدرت را تصاحب کند. اظهارات او باعث خشم وزارت خارجه آمریکا شد و واشینگتن برای ماه‌ها با آقای محب کار نکرد. اختلافی که بعدا رفع شد.

یک مقام پیشین آمریکایی به فارین پالیسی گفت: « روشن است که خلیلزاد می‌کوشد برای کار کردن در دولت بایدن خود را آماده می‌کند اما چنین تصمیمی براساس اوضاع سیاسی و سیاستگذاری اتخاذ خواهد شد. این مقام افزود که برایش غیرمنتظره نیست اگر خلیلزاد در مدت کوتاه انتقال قدرت در مقامش باقی بماند اما شخصا به این باور است که نه برای مدت طولانی.»

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا زمانی که آقای خلیلزاد را در این مقام برای گفتگو با طالبان منصوب می‌کرد، براساس کتاب اتاق حوادث جان بولتن، مشاور امنیت ملی پیشین گفته بود:‌ «شنیدم او یک شیاد است، گرچه برای این کار به یک شیاد نیاز داریم.»

لقب «جنگسالار» که دیگر در افغانستان ناآشنا نیست. این کشور در سه‌چهار دهه گذشته افراد قدرتمند زیادی تولید کرده‌است که همواره فراقانونی عمل می‌کنند. اما برای بسیاری از این جنگسالاران افغان، یک «جنگسالار» قدرتمند آمریکایی هم وجود دارد: زلمی خلیلزاد، دیپلمات افغان‌تبار آمریکایی که در ۲۰ سال گذشته نظارت مستقیمی بر تحولات زادگاهش داشته است.

مقام‌ها، رهبران و جنگسالاران افغان که بخاطر حمایت آمریکا در افغانستان ناچار با خلیلزاد، فرستاده ویژه واشینگتن در امور صلح کشورشان کار کنند، دل چندان خوشی از او ندارد. آقای خلیلزاد بخاطر توسل به زور و اعمال نظرش در میان رهبران افغان شناخته می‌شود.

او در دو سال گذشته که نماینده ویژه آمریکا شده، دور از چشمان دولت افغانستان وارد مذاکرات مستقیم صلح با طالبان شد و توافقنامه صلح قطر را که مخالفان زیادی در کابل و منطقه دارد،‌ امضاء کرد. بسیاری در منطقه امیدوارند که با وزیدن باد تغییر در واشینگتن، خلیلزاد نیز با روند صلح افغانستان خداحافظی کند و جایش را به فرستاده ویژه دیگر دهد.

آیا بایدن نیز مجبور خواهد شد که او را حفظ کند؟