اقتصاد رو به رشد ترکیه نیازمند تامین انرژی از منابع مختلف و مطمئن است. تنوعبخشی به منابع انرژی، اصل اساسی سیاست انرژی ترکیه است و در این راستا در سال ۲۰۱۸ «تاناپ» یعنی پروژه انتقال گاز از میدان «شاه دنیز» آذربایجان به بهره برداری رسید و پیشبینی میشود تا پایان سال جاری پروژه ترک استریم، که گاز روسیه را به ترکیه و از آنجا به یونان خواهد رساند افتتاح شود. ترکیه در کنار توجه به منابع خارجی برای افزایش سهم منابع داخلی در تولید برق نیز برنامه مدون کوتاه مدت و بلند مدت طراحی کرده است. این کشور پتانسیل خوبی در زمینه انرژیهای تجدید پذیر دارد و با برنامه ریزیهای انجام شده انتظار میرود این کشور به یکی از کشورهای پیشرو در زمینه انرژیهای تجدید پذیر تبدیل شود.
سند توسعه ۲۰۲۳ و انرژیهای تجدید پذیر
دولت ترکیه در سال ۲۰۲۳ و در صدمین سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه در نظر دارد، ۱۰۰ هزار مگاوات انرژی برق تولید کند که سهم انرژیهای تجدید پذیر (به جز آب) ۳۰ درصد خواهد بود. دولت برای دستیابی به این هدف نیاز به سرمایه گذاری ۱۳۰ میلیارد دلاری دارد. افزایش سهم منابع داخلی و کاهش وابستگی به منابع خارجی همیشه مورد توجه وزارت انرژی ترکیه بوده است. دولت ترکیه از توجه به پتانسیل انرژیهای تجدید پذیر دو هدف عمده را دنبال می کند: استقلال و امنیت انرژی، در کنار کاهش بار اقتصادی واردات انرژی و جبران بخشی از کسر تجاری خود و رسیدن به اهداف زیست محیطی. دولت ترکیه در نظر دارد با افزایش سهم انرژیهای تجدید پذیر اثرات تغییرات اقلیمی را کاهش دهد.
در حال حاضر ۲۶ درصد انرژی مورد نیاز ترکیه از منابع داخلی تامین میشود. در بخش نفت و گاز بیش از ۹۰ درصد نفت و گاز مصرفی از منابع خارجی تامین میشود. در ده سال گذشته بیش از ۵۳ درصد از سرمایه گذاریها در بخش تولید برق در بخش انرژیهای تجدید پذیر بوده است. دولت ترکیه برای مشارکت بیشتر بخش خصوصی و جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی در این بخش مقررات جدیدی وضع نمود و شرایط را برای رقابت شرکتهای خصوصی ترکیه بیش از پیش فراهم کرد.
با توجه به اهمیت انرژیهای تجدید پذیر در ترکیه، وزارت انرژی و منابع طبیعی این کشور مقرارت مربوط به این بخش را بدون اتلاف وقت و با هماهنگی کلیه سازمانهای مسئول تهیه و به تصویب مجلس ترکیه رسانید.
انرژی باد
ترکیه از سال ۲۰۱۷ و با هدف تسریع در پروژههای نیروگاهی چند مناقصه بینالمللی برگزار کرده است. یکی از مناقصهها با حضور ۸ شرکت بزرگ توربین ساز دنیا همراه بود و هدف از برگزاری مناقصه بومی سازی تکنولوژی انرژی بادی در ترکیه اعلام شده بود. از شروط اصلی این مناقصه سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیون دلاری جهت احداث کارخانه قطعات توربین بادی با حداقل ۶۵ درصد لوازم بومی در داخل خاک ترکیه و ارائه ده سال خدمات تحقیقاتی، با سقف سالانه پنج میلیون دلار، در جهت انتقال تکنولوژی به کشور ترکیه عنوان شده بود. ترکیه در سال ۲۰۱۷ در بخش انرژی باد ۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری کرد. هدف از این سرمایهگذاری تولید یک گیگاوات برق بادی در قالب پروژه منطقه منبع انرژی تجدیدپذیر ترکیه (موسوم به یکا) بود.
در پایان مناقصه کنسرسیومی به ریاست زیمنس آلمان به عنوان برنده مناقصه شناخته شد و قرار شد یک نیروگاه بادی ۱۰۰۰ مگاواتی بسازد. قیمت پیشنهادی زیمنس برای هر کیلووات ساعت برق تولیدی، ۳.۴۸ دلار بود که رکورد جدیدی در قیمتهای پیشنهادی شرکتهای مختلف انرژی به شمار میرفت. پیش از آن، بهترین رکورد قیمت پیشنهادی به دولت ترکیه ۱۰.۳۰ دلار به ازای هر کیلووات ساعت برق تولیدی بوده است.
توجه دولت ترکیه به نقش و سهم شرکتهای فعال ترک در عرصه انرژیهای تجدید پذیر نه تنها باعث افزایش اشتغال در بین جوانان تحصیل کرده این کشور شده، بلکه با بومی سازی برخی از تکنولوژیهای انرژیهای نو، این کشور در آینده میتواند به یکی از صادرکننده های خدمات فنی مهندسی در این حوزه در منطقه تبدیل شود. در حال حاضر در برخی از دانشگاههای منطقه دریای اژه، از جمله ازمیر، مراکز تحقیقاتی مرتبط با انرژیهای تجدید پذیر تاسیس شده و بودجه این مراکز از سوی سازمان تحقیقات علمی و تکنولوژی ترکیه توبیتاک، تامین میشود. پروژههای این مراکز هم عمدتا از سوی توبیتاک تامین مالی میشوند. در ازمیر و استانبول سالیانه نمایشگاه بینالمللی انرژی خورشید و باد برگزار میشود. نمایشگاه سولار ایکس اولین نمایشگاه با موضوع انرژی خورشیدی است که همه ساله در استانبول برگزار میشود.
بدلیل پتانسیل بالای منطقه دریای اژه و دریای مرمره وزارت انرژی ترکیه توجه خاصی به این مناطق داشته است. این مناطق بیشترین افزایش ظرفیت تولید برق بادی را تجربه خواهند کرد. ترکیه از بزرگترین بازارهای بادهای فراساحلی اروپاست. ظرفیت فعلی نیروی باد در ترکیه ۱۱گیگاوات است. هدف ترکیه رسیدن به ظرفیت انرژی بادی ۲۰ گیگاوات تا سال ۲۰۲۳ است. با توجه به قوانین مصوب و همکاری سازمانهای مسئول، پروژههای نیروگاه بادی در بازه زمانی ۳-۴ ساله به بهره برداری میرسند و این امر یکی از عوامل موثر برای جلب سرمایه گذاران خصوصی در این بخش بوده است.
انرژی خورشیدی
بر اساس اطلس پتانسیل انرژی خورشیدی در ترکیه، این کشور بطور متوسط ۱۱۰ روز آفتابی در سال دارد که از لحاظ پتانسیل انرژی خورشیدی کشور را در رتبه ۱۳جهانی قرار میدهد. طبق برنامه وزارت انرژی ترکیه باید در پایان سال ۲۰۲۳ با استفاده از انرژی خورشیدی ۵۰۰۰ مگا وات انرژی تولید کند. در ماه فوریه امسال این کشور با هدف بومی سازی پنلهای انرژی خورشیدی مراحل احداث کارخانه تولید پنل خورشیدی را در شهر «نیغده» شروع کرد. ظرفیت اولیه این مرکز ۱۰۰۰ مگاوات بوده که تا ۲۰۰۰ مگاوات قابل افزایش است.
افزایش سهم انرژیهای تجدید پذیر در سبد انرژی ترکیه نه تنها باعث کاهش وابستگی این کشور به منابع خارجی خواهد شد بلکه با بهرهگیری از پتانسیل انرژیهای تجدید پذیر، هم امنیت انرژی این کشور تا حدی وابسته به منابع داخلی خواهد شد و هم فرصت خوبی برای اشتغال برای جوانان تحصیل کرده در این بخش فراهم خواهد شد. ترکیه میتواند در دراز مدت با فراهم آوردن شرایط لازم به هاب(قطب) انرژی تبدیل شود. با افزایش سهم انرژیهای تجدید پذیر این کشور میتواند بخشی از گاز وارداتی که قبلا برای تولید برق مصرف میکرد را به کشورهای دیگر صادر کند. کاهش سهم سوختهای فسیلی در تولید برق این امکان را فراهم میکند تا آلودگی زیست محیطی در این کشور نیز تا حدودی کنترل شود.