چین به دلیل رفتار با جمعیت اویغور در استان شین‌جیانگ و ادعای مبنی بر به کار گرفتن اجباری آنان در کمپ‌ها و عقیم‌سازی گسترده آنان مورد انتقاد شدید جهانی است. 

دولت بوریس جانسون پکن را به سوءاستفاده «فاحش» در حقوق بشر علیه اقلیت اویغور متهم کرده و دولت دونالد ترامپ تحریم‌هایی را علیه مسئولان چینی در ارتباط با اتهام سرکوبگری اویغورها اعمال کرده است. 

اما اویغورها که هستند؟ و این ادعاها چه مبنایی دارند؟ ایندیپندنت نگاهی نزدیک‌تر به این گروه جمعیتی انداخته، گروهی که تا همین هفته‌های اخیر دنیا فراموشش کرده بود. 

 مردم اویغور که هستند؟

اویغورها گروه اقلیت قومی مسلمان هستند که در منطقه شین‌جیانگ در شمال غرب چین زندگی می‌کنند. تخمین زده می‌شود که ۱۱ میلیون اویغور در این منطقه به سر می‌برند که تقریبا نیمی از جمعیت کلی آن است. 

مسلمانان اویغور صدها سال است که در این منطقه‌اند و به زبانی مرتبط با ترکی سخن می‌گویند. باور بر این است که اجداد آنان احتمالا از سرزمین‌های ترک در بخش شمالی آسیای مرکزی آمده باشند. 

برخی اویغورها نمی‌پذیرند که شین‌جیانگ- که رسما منطقه‌ای خودمختار است- بخشی از چین است و شواهدی را ارائه می‌دهند مبنی بر این که اجدادشان قبل از استقرار سلطه سلسله‌های چینی هان و تانگ در این منطقه بوده‌اند. 

ظن چه نوع سوءاستفاده‌هایی وجود دارد؟

طبق گزارش کمیته حذف تبعیض نژادی در سازمان ملل، شواهدی مشروع هست که می‌گوید حدود یک میلیون اویغور و دیگر اقلیت‌های مسلمان، در مراکز بازداشت «بازپروری» در شین‌جیانگ نگهداری می‌شوند.

پکن هرگونه بدرفتاری با آنان را رد می‌کند و می‌گوید که این اردوگاه‌ها «مراکز آموزش حرفه‌ای» هستند، که هم در تقابل با افراطگرایی اسلامگرایان جدایی‌طلب است و هم مهارت‌های جدید به افراد یاد می‌دهند. 

با این حال، یک گزارش سازمان عفو بین‌الملل در سال ۲۰۱۸ نشان داد که بازداشت خودسرانه مسلمانان اویغور در سرتاسر استان گسترده است. گروه «کنگره جهانی اویغور» در تبعید می‌گوید بازداشت‌شدگان بدون هیچ اتهامی نگهداری می‌شوند و آنان را مجبور به تکرار شعارهای حزب کمونیست چین می‌کنند تا به این ترتیب شستشوی مغزی شوند. 

اخیرا وقتی که ویدئوی ناراحت‌کننده مردهایی منتشر شد که با دست های بسته، زانو زده و منتظر سوار شدن به قطار در شین‌جیانگ هستند، سفیر چین در بریتانیا به بی‌بی‌سی گفت که این تصاویر «جعلی» است. اصالت این ویدئو توسط نیروهای امنیتی استرالیا تایید شده بود. 

پشت صحنه ادعاهای «عقیم‌سازی گسترده» چیست؟

شواهدی وجود دارد مبنی بر این که دولت چین با استفاده از تدابیر ظالمانه، در چارچوب کمپین کاهش جمعیت مسلمانان این کشور، تلاش می‌کند تا نرخ تولد را در میان اویغورها کاهش دهد. 

گزارشی که در ماه ژوئن از سوی ادرین زنز، اندیشمند چینی منتشر شد می‌گوید که مسئولان چینی زنان اویغور را به زور عقیم می‌کنند و یا ابزارهای جلوگیری از بارداری را در بدن آنان در سرتاسر شین‌جیانگ کار می‌گذاردند. 

یک گزارش تحقیقاتی اخیر که توسط خبرگزاری آسوشیتدپرس انجام شد، کشف کرده است که زنان در این استان، برای محدود کردن تمایل به بچه‌دارشدن، جریمه و تهدید می‌شوند. این گزارش همچنین دریافت که مسئولان، به زور در بدن زنان ابزار جلوگیری از بارداری (آیودی) کار می‌گذارند، آنان را عقیم می‌کنند و حتی زنان اویغور را وادار به سقط جنین می‌کنند. 

تاکنون چه اقدامات سیاسی انجام گرفته است؟

ایالات متحده آمریکا تحریم‌هایی را علیه مسئولان، شرکت‌ها و موسسات چینی مرتبط با سوءرفتار با اویغورها در استان شین‌جیانگ وضع و اعلام کرده است. در بیستم ژوئیه، وزارت بازرگانی آمریکا ۱۱ شرکت چینی را به فهرست سیاه اقتصادی آمریکا افزود. 

پیشتر در هفته جاری، دومینیک راب، وزیر خارجه بریتانیا مسئولان چینی را به نقض «مشمئزکننده و فاحش» حقوق بشر در شین‌جیانگ متهم کرد- اما دولت بریتانیا از اعمال تحریم علیه مسئولان چینی متهم به انجام بدرفتاری علیه اویغورها بازماند.   

فرانسه نیز رفتار با این گروه قومی را محکوم کرده است. برونو له‌مر، وزیر دارایی فرانسه این رفتار را «شورشگرانه و غیرقابل قبول» خواند و خواستار مجوز بازرسی شرایط در شین‌جیانگ توسط «بازرسان مستقل بین‌المللی»‌ شد.

تکلیف شرکت‌های خصوصی که از کارگران اویغور استفاده می‌کنند چیست؟

بیش از ۱۸۰ گروه حقوق بشری از برندهایی چون آدیداس تا آمازون خواسته‌اند تا تامین پنبه و پارچه از منطقه شین‌جیانگ را متوقف کرده و روابط خود با هرگونه شرکت تامین مواد اولیه در چین را که گفته می‌شود با استفاده از «گارگران اجباری» فعالیت می‌کنند قطع کنند. 

با آن که بیشتر برندهای مد مواد اولیه خود را از کارخانجات شین‌جیانگ تامین نمی‌کنند، اما به گفته نامه ائتلاف سازمان‌‌ها، بسیاری از شرکت‌های ارائه دهنده مواد اولیه، احتمال دارد پنبه‌هایی را عرضه کنند که توسط اویغورها برداشت و به سرتاسر چین صادر شده و توسط دیگر شرکت‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. 

بیش از ۸۰ درصد پنبه چین از شین‌جیانگ تامین می‌شود. اسکات نووا، رئیس کنسرسیوم حقوق کارگران که در آمریکا مستقر است گفت:‌ «برندها و شرکت‌های خرد می‌دانند که در این منطقه مشکلی عمده وجود دارد، و زنجیره‌های تامین مواد اولیه آنان در معرض خطر عمده کارگران اجباری قرار دارند.»