آمار مبتلایان به ویروس مرگبار کرونا در جهان عرب، تا هنوز نسبت به چین، اروپا و سایر کشورهای جهان و حتی نسبت به ایران که در همسایگی کشورهای عربی موقعیت دارد، پایین بوده است. اما نباید به این روی مثبت قضیه دلخوش داشته و از هشدار سازمان بهداشت جهانی مبنی بر خطر اوج گیری کرونا در خاورمیانه در صورت عدم رعایت تدابیر لازم بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی، غافل ماند.

البته شماری از کشورهای عربی کوشش زیادی در محدود کردن گسترش کرونا انجام داده و پیروزی‌های چشمگیری را در این زمینه به دست آورده اند. به گونه مثال کشور پرجمعیت مصر و کشور پهناور عربستان سعودی، گامهای بلند و موفقانه‌ای در قرنطینه کردن و جلوگیری از گسترش ویروس کرونا، برداشته اند.

امارات متحده عربی در مدیریت بحران، کنترل اوضاع، اتخاذ اقدامات پیش‌گیرانه و کمک به مبتلایان، در صف اول کشورهای پیشگام در این عرصه قرار گرفته است. کشور کویت نیز این مسیر را پیروزمندانه پیموده است. به همین ترتیب کشورهای مغرب عربی از شیوع کرونا در مثلث ایتالیا، فرانسه و اسپانیا که همواره بر اوضاع مغرب عربی تأثیر گذار بوده است، درس عبرت گرفته و ترتیبات سودمندی را به اجرا در آورده اند.

از این جهت می توان گفت که جهان عرب تا میزان قابل ملاحظه از  بحران بزرگ کرونا که ممکن بود بر سایر بحران‌هایش افزوده شود، تا کنون در امان مانده است.

افزون بر بحران کرونا، جهان عرب اکنون در باتلاق مشکلات و بحران‌های دیگری، گرفتار است؛ کشورهای عراق، سوریه و لبنان، با هرج و مرج اجتماعی و فروپاشی نهادهای سیاسی و دولتی دچار بوده و از جنگ‌ها و نا آرامی‌هایی ناشی از مداخله ایران رنج می برند. کشور لیبی در نتیجه مداخله و کمک ترکیه به دولت وفاق ملی در طرابلس، تا هنوز از یک آتش بس عادی که بتواند در سایه آن میان قربانیان بیماری کرونا و کشته شد‌گان جنگ تفکیک کند، محروم مانده است؛ در یمن، در حالی که نهادهای بهداشتی جهانی به دلیل فروپاشی نظام بهداشتی در این کشور، ابراز نگرانی می کنند، حوثی‌های وابسته به ایران، به رقص خود بر لبه پرتگاه کرونا، ادامه می‌دهند.

اما به رغم آن، جهان عرب تا هنوز به یک فاجعه بزرگ کرونایی گرفتار نشده است، هرچند به فاجعه بزرگ دیگری در این خصوص مبتلا می‌باشد که عبارت است از غیبت شبه کامل جهان عرب در عرصه برنامه ریزی پیش‌گیرانه در مواجهه با بحران‌ کرونا، عدم سهم‌گیری در تحقیقات علمی به منظور یافتن داروی برای درمان این بیماری مهلک،  ناتوانی شبه مطلق در اتخاذ سیاست‌ها و استراتژی‌های لازم برای فراهم کردن امنیت غذایی و دارویی. البته همین ناهنجاری سبب شده است تا کشورهای عربی، اقدام به وارد کردن ماسک و سایر لوازم بهداشتی از بازارهایی بین المللی کنند که در کنترل مافیای بازرگانی و برخی از کشورهای سودجو و فرصت طلب قرار دارد.

حال این پرسش مطرح می‌شود که نهادهای مشترک عربی، به ویژه «اتحادیه عرب» که ۷۵ سال از تأسیس آن می‌گذرد، با همه نهادهای اصلی و فرعیش، از جمله شورای وزرای بهداشت عرب و بخش امور اجتماعی آن، چه نقشی در مهار کردن بحران کرونا ایفا کرده است؟ چرا هزینه‌‌ای‌که در کشورهای عربی برای تحقیقات علمی در مورد کرونا تخصیص داده شده است، در مقایسه با سایر کشورهای جهان به شمول اسرائیل، این قدر اندک و ناچیز است؟

جای تأسف است که اتحادیه عرب در عرصه مبارزه با بحران کرونا که در قلمرو جغرافیایی‌اش رو به گسترش است، تا هنوز هیچ گام مؤثری برنداشته است. در همین راستا، دکتر هیفا ابوغزاله، دستیار رسانه ای و ارتباطات دبیرکل اتحادیه عرب اعلام کرد که وزرای بهداشت عرب در نشست ۲۷ فوریه خود، فیصله کردند که باید کارشناسان عرب در ۱۰ مارس در قاهره گرد هم آمده و در رابطه به بحران بیماری کرونا، به بحث و گفتگو بپردازند، اما چنین اقدامی در عمل تحقق نیافت.

در واقع، تنها کاری‌که اتحادیه عرب در مبارزه با کرونا انجام داده، این است که برای حفظ سلامتی خانم‌ها و آقایان کارمند در دبیرخانه اتحادیه، مقر دبیرخانه را ضد عفونی کرده و تعداد کارمندان را به نیم کاهش داده و همه نشست‌ها و دیدارها را در ماه‌های مارس و آوریل، ملغی قرار داده است.

علاوه بر آن، اتحادیه عرب یک اقدام دیگر نیز انجام داده و آن عبارت است از صدور اعلامیه‌ای در ۲۷ فوریه در ستایش از «دستاوردهای چین در مواجهه با کرونا و اظهار همبستگی با آن در سطح دولتی و مردمی و بزرگداشت از همکاری و موضع‌گیری شفاف دولت چین در مبارزه با گسترش کرونا».

ناگفته نماند که اعلامیه یاد شده اتحادیه عرب، آن هم با این زودی و با لحن بسیار گرم و صمیمی، بی تردید ایالات متحده آمریکا را ناخوشنود خواهد کرد.

اتحادیه عرب یک نهاد نوزاد نیست، بلکه کهن تر از سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و گروه کشورهای اوراسیا به ریاست روسیه است. نهادهای یاد شده در مقایسه با اتحادیه عرب، هریک سعی دارند نقش خود را در راستای اهداف تعیین شده انجام دهند.

البته آنچه گفتیم به معنای این نیست که همه اقدامات و دستاوردهای اتحادیه عرب در تاریخ گذشته را نادیده بگیریم؛ شکی نیست که سران عرب همواره تلاش کرده اند تا برای برآورده ساختن خواسته های نخبگان و ملت های عرب، سقف همکاری‌های مشترک عربی را بالا ببرند. به گونه مثال، پس از به وجود آمدن بهار عربی، چندین نشست اقتصادی در سطح سران عرب دایر شد، اما بروز اختلافات و گسترش انقلاب‌ها و مداخله توسعه طلبانه ایران، بر کارکرد کشورهای عربی تأثیر منفی گذاشت.

اما به رغم آن، شورای همکاری خلیج، در طول سال های گذشته، اقدامات و تلاش‌های مشترکی انجام داده است که اقدام اخیر این شورا برای تهیه ذخایر استراتژیک غذا و دارو در رویارویی با چالش‌های ژئوپلتیکی و سپس چالش های ناشی از کرونا، از آن جمله می باشد.

بحران جهانی ناشی از گسترش بیماری کرونا، ایجاب می‌کرد تا برای مقابله با آن، همه بشریت دست به دست هم داده با اتحاد و همبستگی در سطح منطقه‌ای و بین المللی باهم همکاری کنند. از این جهت لازم است که منظومه جهان عرب، برای مقابله با خطرها و چالش‌های ناشی از کرونا، دست به ابتکار زند و در بخش تحقیقات علمی و تولید دارو تلاش کند؛ زیرا معقول و مناسب نیست که همه کشورهای جهان از اروپا تا آمریکا و حتی اسرائیل، برای ساخت واکسن کرونا تلاش کنند اما جهان عرب در خواب عمیق فرو رفته و در انتظار دریافت دارو و واکسن از خارج باشد.

کشورهای عربی بایستی مانند سایر کشورهای جهان، بحران کرونا را به فرصت تبدیل کرده به دور از اختلافات سیاسی، هزینه‌های هنگفتی را برای پژوهش‌های علمی تخصیص دهند و نهادهای اجتماعی، علمی، بهداشتی و پزشکی خود را به نهادهای فعال، پیش‌گیر و پیش گام تبدیل کنند.

تردیدی نیست که بحران فراگیر بیماری کرونا، یکی از بزرگترین چالش های عصر کنونی است و عبور از این آزمون بزرگ، نیاز به فداکاری، تلاش های همه جانبه، ابتکار عمل و همبستگی میان جوامع مختلف بشری دارد.

https://www.independentarabia.com