روابط لبنان و جمهوری اسلامی وارد مرحله‌ای تازه و پرتنش شده است؛ مرحله‌ای که نشان می‌دهد دولت لبنان رویکردش را در قبال تهران، به‌ویژه درباره سلاح حزب‌الله و میزان دخالت رژیم جمهوری اسلامی در امور داخلی این کشور، تغییر داده است.

این موضوع دیگر به مواضع رسانه‌ای یا گمانه‌زنی‌های سیاسی محدود نیست، بلکه در قالب تصمیم‌های رسمی و مواضع مقام‌های عالی‌رتبه لبنان آشکار می‌شود. بارزترین نشانه‌های این تشدید تنش در موضع‌گیری یوسف رجی، وزیر خارجه لبنان نمود یافت؛ او دعوت عباس عراقچی، همتای ایرانی خود، را برای سفر به تهران رد کرد و بنا بر آنچه چند روز پیش اعلام شد، از دیدار با او در یک کشور بی‌طرف نیز امتناع ورزید.

یک منبع بلندپایه لبنانی به «الشرق‌الاوسط» گفت که رد این دعوت به دلایل شخصی یا تشریفاتی نبود، بلکه در رویکردی سیاسی و صریح ریشه دارد؛ رویکردی که تاکید می‌کند روابط میان بیروت و تهران تنها زمانی می‌تواند طبیعی و پایدار باشد که بر اساس احترام متقابل و برابری شکل گیرد و جمهوری اسلامی تعامل خود را منحصرا از مسیر دولت لبنان و نهادهای رسمی آن دنبال کند، نه از طریق بازیگران یا جریان‌های دیگر.

در واقع، ریشه اصلی بحران میان دو کشور در حمایت همه‌جانبه جمهوری اسلامی از حزب‌الله نهفته است؛ حمایتی که باعث شده تهران با این گروه مانند یک نیروی نظامی وابسته به سپاه پاسداران برخورد و آن را به قدرتی موازی با دولت لبنان بدل کند؛ قدرتی که در تصمیم‌های مربوط به جنگ و صلح، فراتر از نهادهای رسمی و قانونی لبنان عمل می‌کند.

این منبع رسمی که نخواست نامش فاش شود، معتقد است تداوم سیاست کنونی جمهوری اسلامی در قبال پرونده لبنان نه‌تنها بر پیچیدگی‌های صحنه داخلی می‌افزاید، بلکه لبنان را در معرض خطر یک جنگ تازه با اسرائیل قرار می‌دهد؛ آن‌ هم در شرایطی که وضعیت منطقه بسیار ناپایدار است و لبنان از نظر اقتصادی و نظامی، توان تحمل ماجراجویی‌ دیگری را ندارد.

تنش میان دو کشور به موضع وزارت خارجه لبنان هم محدود نیست و در اظهارات منتسب به ژوزف عون، رئیس‌جمهوری لبنان، نیز دیده می‌شود که گفته از پذیرش علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی، در جریان سفر اخیرش به بیروت، خودداری کرده است.

به گفته منبع یادشده، این تصمیم پیامی سیاسی و شفاف دارد؛ اینکه دولت لبنان دیگر هیچ‌گونه ارتباط خارج از چارچوب‌های رسمی و قانونی را نمی‌پذیرد. همچنین بیانگر خط مشی ثابت دولت لبنان است و هر زمان جمهوری اسلامی رویکردش را در قبال لبنان تغییر دهد، بیروت آماده استقبال خواهد بود؛ به شرط آنکه روابط میان نهادهای رسمی دو کشور بر پایه برابری و احترام متقابل شکل بگیرد، نه بر اساس وابستگی و تبعیت.

این منبع خاطرنشان کرد که ژوزف عون، رئیس‌جمهوری لبنان، در دیدار با محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در جریان سفر او به لبنان برای شرکت در مراسم تشییع حسن نصرالله، دبیرکل پیشین حزب‌الله، هم تصریح کرد که لبنان دیگر تاب تبدیل شدن به میدان جنگ‌های نیابتی را ندارد و مردمش تشنه آرامش‌اند. این سخن به‌روشنی حاکی از آن بود که آتش جنگی که حزب‌الله با عنوان «حمایت از غزه» برافروخت، در تصمیم‌هایی بیرون از مرزهای لبنان ریشه دارد.

در تازه‌ترین موضع‌گیری ایران درباره روابط تهران و بیروت، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، روز یکشنبه اعلام کرد که «ایران ترجیح می‌دهد از هرگونه اظهارنظری که ممکن است لبنان را از مسئله تمرکز بر حاکمیت و وحدت ارضی‌اش منحرف کند، پرهیز شود».

او در عین حال بار دیگر «دوستان لبنانی» را به گفتگو فراخواند و تاکید کرد: «خطر واقعی که حاکمیت و کرامت لبنان را تهدید می‌کند، طمع‌ورزی‌ها و سلطه‌جویی اسرائیل است.» بقایی خاطرنشان کرد که روند تعیین سفیر جدید جمهوری اسلامی در لبنان به پایان رسیده است و ابراز امیدواری کرد که مراحل نهایی طبق روال معمول تکمیل شود تا سفیر جدید به‌زودی کارش را آغاز کند.

این در حالی است که عمیق‌تر شدن روزافزون شکاف میان بیروت و تهران ناشی از سال‌ها مداخله جمهوری اسلامی در مسائل داخلی لبنان است؛ به‌ویژه اظهارنظرهای مقام‌های بلندپایه جمهوری اسلامی که نشان می‌دهد آن‌ها سلاح حزب‌الله را بخشی از ساختار امنیت منطقه‌ای خود می‌بینند، نه موضوعی صرفا حاکمیتی و داخلی که به‌طور انحصاری به دولت لبنان مربوط باشد.

چندی پیش، علی شمخانی، مشاور علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی به‌صراحت اعلام کرد که «هرگونه تلاش برای خلع سلاح حزب‌الله محکوم به شکست است». او سلاح‌هایش را «سلاح مردم لبنان برای دفاع از سرزمین آن کشور در برابر اسرائیل» توصیف کرد و هرگونه گفتگو درباره تحویل آن به دولت لبنان را از اساس رد کرد.

به گفته این مقام لبنانی، مواضع جمهوری اسلامی با سیاست دولت لبنان که به دنبال انحصار سلاح در دست‌ نهادهای رسمی و اجرای قانون اساسی و قطعنامه‌های بین‌المللی است، عملا در تضاد است. او تاکید کرد که تصمیم نهایی برای محدود کردن سلاح در سراسر کشور گرفته شده و دولت لبنان هرگز از اجرای این تصمیم که قرار است از جنوب رودخانه لیتانی آغاز شود، عقب‌نشینی نمی‌کند. منبع یادشده افزود: «سیاست دولت تغییرناپذیر است و مخالفت‌ها، چه داخلی و چه خارجی، در تصمیم نهایی برای اعمال حاکمیت کامل بر تمام اراضی لبنان خللی ایجاد نخواهد کرد.

در فرجام می‌توان گفت که تنش کنونی بیروت و تهران بازتاب رویارویی‌ عمیق میان تلاش‌های دولت لبنان برای بازیابی حاکمیت و استقلال تصمیم‌گیری و پروژه جمهوری اسلامی است که لبنان را خط مقدم نبرد خود با اسرائیل و غرب می‌بیند.

برگرفته از الشرق‌الاوسط