آب قلم که زمانی یک پایه ساده برای سوپ و آش بود، اکنون به نوشیدنی محبوب ستاره‌ها و چهره‌‌های تاثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد فواید ادعایی آن از افزایش کلاژن تا ترمیم روده، کمتر از هیاهوی تبلیغاتی پیرامون آن است.

به‌ گزارش کانورسیشن، این مایع مغذی که با نام انگلیسی آن یعنی استاک (stock) نیز شناخته می‌شود، با جوشاندن طولانی‌مدت استخوان و بافت‌های کناری آن مانند غضروف و تاندون‌ها به مدت ۱۲ تا ۴۸ ساعت تهیه می‌شود. این فرایند آهسته موجب استخراج کلاژن، اسید آمینه‌ها و مواد معدنی از داخل استخوان‌ها می‌شود و در نهایت مایعی غلیظ و خوش‌طعم به‌ دست می‌آید که می‌تواند به‌تنهایی خورده یا به‌عنوان پایه سوپ و خوراک استفاده شود.

 آب‌قلم‌های آماده امروزه در فروشگاه‌ها هم در دسترس‌اند، با این حال نسخه‌های خانگی به دلیل کنترل بیشتر بر مواد اولیه (قلم به همراه کمی سرکه برای استخراج بهتر مواد معدنی و سبزیجات معطر)، معمولا از نظر تغذیه‌ای ارزشمندتر محسوب می‌شوند.

آب‌قلم‌ به دلیل داشتن کلاژن شهرت پیدا کرده است؛ پروتئینی که ساختار پوست، غضروف‌ها و استخوان‌ها را تشکیل می‌دهد و گفته می‌شود می‌تواند انعطاف‌پذیری مفاصل را بهبود و نشانه‌های پیری پوست را کاهش دهد. برخی مطالعات هم نشان داده‌اند که کلاژن هیدرولیزشده (به کلاژنی گفته می‌شود که از طریق یک فرآیند شیمیایی به نام هیدرولیز به قطعات کوچک‌تر و قابل جذب‌تری تقسیم شده است) می‌تواند حالت کشسانی پوست را بهتر کند و چروک‌ها را کاهش دهد. تحقیقات دیگری نیز نشان می‌دهد که این مکمل‌ها ممکن است درد مفاصل را در مبتلایان به آرتروز کمتر کنند.

با این حال نکته اینجا است که نتایج این مطالعات مربوط به مکمل‌های کلاژن‌اند، نه آب‌قلم و تحلیل‌های علمی نشان می‌دهند میزان کلاژن موجود در آب‌قلم به‌مراتب کمتر از مقدار موثر در مطالعات بالینی است و یک رژیم غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین ث و چربی‌های سالم بیشتر از آب‌قلم در تولید کلاژن موثر است.

ادعاهای بزرگ، شواهد محدود

آب قلم حاوی اسید آمینه‌‌هایی مثل گلوتامین، گلیسین و آرژینین است که گفته می‌شود سلامتی روده و سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند. به‌ویژه گلوتامین که به ترمیم دیواره روده کمک و از «نشت روده» جلوگیری کند؛ وضعیتی که مواد مضر از روده وارد خون می‌شوند و التهاب ایجاد می‌کنند.

برخی پژوهش‌ها حتی میان سلامتی روده و ابتلا به اختلالاتی مثل اوتیسم، ای‌دی‌اچ‌دی، افسردگی و اسکیزوفرنی هم ارتباط را مطرح کرده‌اند، هرچند این حوزه بسیار بحث‌برانگیز و تحقیقات درباره آن کم است.

آب قلم کم‌کالری اما پرفیبر و پرپروتئین است، بنابراین می‌تواند سیرکننده هم باشد و به کنترل وزن کمک کند. وجود الکترولیت‌هایی مثل سدیم، پتاسیم و منیزیم نیز آن را برای دوران بیماری یا نقاهت مفید می‌کند. برخی شواهد نشان می‌دهند که اسیدآمینه‌های آب‌قلم می‌توانند التهاب را کاهش دهند، با این حال در مجموع، درباره فواید مستقیم آب‌قلم برای انسان پژوهش‌های کافی وجود ندارد.

نگرانی درباره فلزات سنگین و موارد دیگر

استخوان حیوانات می‌تواند فلزات سنگینی مانند سرب را در خود ذخیره کند و جوشاندن طولانی استخوان‌ها ممکن است باعث نفوذ این فلزات به آب‌ قلم شود. البته تحقیقات در‌این‌باره متناقض است، با این حال کیفیت استخوان‌های مصرفی در این خطر نقش مهمی دارد. مصرف آب‌قلمی که مقدار زیادی فلزات سنگین دارد می‌تواند باعث سردرد، تهوع یا خستگی و در طولانی‌مدت، به آسیب اعضای حیاتی منجر شود.

از طرفی آب‌قلم‌های آماده موجود در فروشگاه‌ها اغلب نمک زیاد دارند که می‌تواند فشار خون را بالا ببرد و بر قلب و کلیه فشار وارد کند.

آب‌قلم همچنین گلوتامات طبیعی دارد که در برخی افراد می‌تواند موجب اضطراب، بی‌قراری یا سردرد شود؛ هرچند شواهد درباره آن عمدتا تجربی است.

تهیه و نگهداری نادرست آب‌قلم نیز می‌تواند به آلودگی باکتریایی و مشکلات گوارشی مانند استفراغ و اسهال منجر شود.

به این ترتیب می‌توان گفت که آب‌ قلم یک افزودنی مغذی و خوش‌طعم برای رژیم غذایی است (به‌ویژه اگر در خانه و با مواد اولیه باکیفیت تهیه شود) اما یک ابرغذا نیست و معجزه هم نمی‌کند و درباره بسیاری از فواید آن، پشتوانه علمی قوی وجود ندارد.