بازار خودرو ایران در حالی روزهای ملتهبی را می‌گذراند که قیمت خودروهای داخلی، مونتاژی و وارداتی در مهر و آبان، جهشی بی‌سابقه یافته است. با این حال در بازاری که بخش عمده آن در انحصار دو خودروساز دولتی ایران‌خودرو و سایپا است و واردات خودروهای اقتصادی و ارزان‌قیمت نیز همچنان به دستور مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی ممنوع است، مردم جز خرید همین محصولات انتخاب دیگری ندارند.
طبق داده‌های رسمی بازار، از اول مهرماه تا پایان این ماه، قیمت خودروهای داخلی به‌طور میانگین ۱۰.۳ درصد، خودروهای مونتاژی ۷.۷ درصد و خودروهای وارداتی ۱۳ درصد افزایش یافته است. در این میان، رکورددار گرانی کوییک دنده‌ای بوده که تنها در یک ماه ۸۰ میلیون تومان گران شد و از ۵۵۰ میلیون تومان به ۶۳۰ میلیون تومان رسید که افزایشی معادل ۱۴.۵ درصد را نشان می‌دهد.
در بازار محصولات ایران‌خودرو، افزایش قیمت‌ها به‌طور رسمی از ۲۷ مهرماه آغاز شد و این شرکت در فهرست جدید قیمت‌هایش، میانگین ۶ درصد افزایش را اعلام کرد. هم‌زمان، سایپا نیز در اطلاعیه‌ای در سامانه کدال، از بالا رفتن قیمت محصولاتش تا ۳۱.۴ درصد خبر داد. در این فهرست، مدل اطلس اتومات بیشترین افزایش قیمت را داشت و از حدود ۶۸۴ میلیون تومان به ۸۹۹ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسید که بیش از ۲۱۵ میلیون تومان افزایش را تنها در یک مرحله نشان می‌دهد.
در دیگر محصولات سایپا نیز افزایش قیمت‌های چشمگیری ثبت شده است. به طور مثال، کوییک اس، ساینا اس اتومات و شاهین اتوماتیک بین ۸.۵ تا ۲۷ درصد گران شده‌اند. اکنون در بازار آزاد، قیمت سدان شاهین اتوماتیک به حدود یک میلیارد و ۴۹۰ میلیون تومان رسیده است و یکی از گران‌ترین خودروهای داخلی محسوب می‌شود. این در حالی است که همین خودرو در کارخانه با قیمت حدود یک میلیارد و ۱۶۰ میلیون تومان عرضه می‌شود؛ اختلافی نزدیک به ۳۳۰ میلیون تومان که به جیب واسطه‌ها و شبکه‌های توزیع رانتی می‌رود.
قیمت خودروهای ایران‌خودرو نیز جهش چشمگیری داشته است. به‌طور مثال قیمت رانا پلاس، ارزان‌ترین سواری ایران‌خودرو، به ۹۱۰ میلیون تومان رسیده که ۷۰ برابر حقوق ماهانه یک کارگر ایرانی است.
در بالاترین رده قیمتی، دنا پلاس اتوماتیک آپشنال و پژو ۲۰۷ اتوماتیک سقف شیشه‌ای به یک میلیارد و ۳۸۰ میلیون تومان رسیده‌اند و قیمت تارا اتوماتیک نیز یک میلیارد و ۳۸۵ میلیون تومان شده است.
در بخش مونتاژی‌ها، نیز قیمت جک ۴جی (J4) طی یک ماه ۱۵۵ میلیون تومان افزایش یافته و از یک میلیارد و ۱۲۵ میلیون تومان به یک میلیارد و ۲۸۰ میلیون تومان رسیده است.
در بازار محدود خودروهای وارداتی نیز افزایش‌ها از مرزهای معمول گذشته است. فولکس آی‌د‌ی۴ (ID4) در آغاز مهرماه ۳.۵ میلیارد تومان قیمت داشت و حالا به ۴.۸ میلیارد تومان رسیده است که افزایش ۱.۳ میلیارد تومانی در کمتر از ۳۰ روز را نشان می‌دهد. فیات ۵۰۰ هم از ۳.۵ میلیارد به چهار میلیارد تومان رسیده و رشد ۵۰۰ میلیون تومانی را ثبت کرده است.
این در حالی است که واردات خودروهای اقتصادی ارزان به ایران به دلیل تعرفه‌های سنگین و محدودیت‌های دولتی، عملا غیرممکن است و در نتیجه، بازاری بدون رقبای خارجی به وجود آمده است که به خودروسازان دولتی اجازه می‌دهد هر زمان اراده می‌کنند، بتوانند قیمت‌ها را بالا ببرند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بررسی‌های ایندیپندنت فارسی نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۳، دوره افزایش قیمت خودرو در ایران به طور متوسط ۲۰ روز یک بار بود، اما اکنون در ماه هشتم سال ۱۴۰۴، این فاصله به تقریبا هر هفته کاهش یافته است. افزایش نرخ ارز و بازگشت تحریم‌ها در پی اجرای مکانیسم ماشه‌ــ ناشی از سیاست‌های جنگ‌طلبانه و هسته‌ای جمهوری اسلامی‌ــ در این روند نقش مستقیم داشتند.
در حالی که قیمت خودرو در ایران تقریبا هر هفته بالا می‌رود، حقوق کارگران و کارمندان تنها سالی یک بار افزایش می‌یابد. با حداقل حقوق حدود ۱۳ میلیون تومانی، خرید یک خودرو داخلی ارزان مانند رانا پلاس به معنای پس‌انداز کردن کل حقوق نزدیک به هفت سال، بدون هیچ خرج دیگری، است؛ رقمی که نشان می‌دهد خودرو برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی به کالایی دست‌نیافتنی تبدیل شده است.
افزایش‌های پیاپی قیمت خودرو در ایران نه نتیجه رقابت، بلکه نتیجه مستقیم انحصار حکومتی و نبود واردات رقابتی است. در حالی که در کشورهای دیگر خودروهای اقتصادی با قیمت‌های پایین به بازار وارد می‌شوند، دولت جمهوری اسلامی با تعرفه‌های بالا مانع این ورود می‌شود تا سود خودروسازان وابسته تضمین شود.
در این ساختار، خودروهای داخلی بی‌کیفیت با قیمت میلیاردی فروخته می‌شود، اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد به جیب شبکه‌های رانتی می‌رود و مردم در صف طولانی خرید قسطی محصولاتی که نه کیفیت جهانی و نه قیمت منطقی دارند، همچنان منتظر می‌مانند.
