روز دوشنبه سیزدهم اکتبر (۲۱ مهر) هزاران شهروند اسرائیلی در تل‌آویو، آزادی گروگان‌هایی را که حماس دو سال پیش در حمله هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به اسارت گرفت، جشن گرفتند و با فریادها و پلاکاردهایی که در دست داشتند، از دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، تشکر کردند.
بر اساس ویدیوهای منتشرشده، اسرائیلی‌ها با ساختن یک نوشته بزرگ به دو زبان انگلیسی و عبری روی شن‌های یکی از سواحل تل آویو به ترامپ خوش‌آمد گفتند و از تلاش‌های او برای پایان جنگ و آزادی گروگان‌ها سپاسگزاری کردند. آن‌ها همچنین بنرهایی در سطح شهر نصب و اعلام کردند که از نظر خانواده گروگان‌های اسرائیلی، برنده جایزه صلح نوبل ترامپ است؛ هرچند دست او در سال ۲۰۲۵ از این جایزه خالی ماند.
رئیس‌جمهوری آمریکا که هم‌زمان با آزادی گروگان‌های اسرائیلی از اسارت حماس وارد اسرائیل شد، قرار است در ادامه به قاهره برود و درباره مراحل بعدی طرح صلح با رئیس‌جمهوری مصر گفتگو کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
گفتگوهای بعدی ترامپ به این دلیل اهمیت دارد که اگرچه مرحله اول توافق حاصل شده است، مراحل مهم دیگری از جمله خلع سلاح جنگجویان حماس، ورود یک نیروی امنیتی بین‌المللی به غزه و ایجاد ساختارهای جدید اداره غزه به جای حماس، هم باید نهایی شوند؛ اقدام‌هایی که اجرای آن‌ها چندان ساده به نظر نمی‌رسد، زیرا بخش زیادی از مناطق مسکونی غزه ویران شده و زیرساخت‌هایی مانند مدارس و بیمارستان‌ها هم آسیب جدی دیده‌اند.
توافق صلح مرحله اول بین اسرائیل و حماس چقدر مهم است؟
به‌رغم تمام چالش‌های باقی‌مانده، رسیدن به توافق بین اسرائیل و حماس بر سر مرحله اول طرحی که ترامپ ارائه داده بود، برای هر دو طرف اسرائیلی و فلسطینی بسیار مهم تلقی می‌شود.
آزادی گروگان‌های اسرائیلی، نخستین مرحله از طرح ۲۰ ماده‌ای دونالد ترامپ برای برقراری آتش‌بس بین اسرائیل و حماس و برقراری صلح در نوار غزه است. توافق شده است که اسرائیل در این مرحله ۲۸ گروگان زنده و مرده را تحویل بگیرد و در ازای آن، صدها زندانی فلسطینی را تحویل دهد. این مرحله از توافق آغاز عقب‌نشینی ارتش اسرائیل از بیشتر مناطق نوار غزه و ورود کمک‌های بشردوستانه به این منطقه ویران‌شده را هم شامل می‌شود.
با این همه، اینکه آیا این اقدام‌ها به پایان قطعی جنگ منجر می‌شود یا خیر، همچنان یک سوال بی‌پاسخ است؛ هرچند دونالد ترامپ به روشنی گفته است که توافق برای تبادل گروگان‌ها را پایان جنگ می‌داند.
چه چالش‌هایی در پیش است؟
چالش‌های مهم در اجرای طرح ۲۰ ماده‌ای ترامپ این است که ایجاد یک نیروی امنیتی بین‌المللی و ساختارهای جدید حکومتی در غزه باید بدون حماس شکل بگیرد. این طرح همچنین تشکیل یک کشور فلسطینی را در نظر دارد؛ خواسته‌هایی که پذیرش آن‌ها هم برای حماس و هم اسرائیل دشوار است.
از سوی دیگر، نیروی امنیتی بین‌المللی که ترامپ امیدوار است برای آغاز بازسازی غزه، ثبات را فراهم کند، تاکنون ابعاد مشخصی نیافته است. بر اساس گمانه‌زنی رسانه‌ها و تحلیلگران، این نیرو می‌تواند شامل مصری‌ها، اردنی‌ها، سعودی‌ها، اماراتی‌ها و اندونزیایی‌ها باشد، اما هیچ کشوری داوطلب نشده است که سربازانش در نوار غزه گشت‌زنی کنند. پس از تشکیل این نیرو، در مورد فرماندهی و کنترل و همچنین هماهنگی با نیروهای دفاعی اسرائیل هم سوالاتی مطرح خواهد شد.
چه شد که این توافق به دست آمد؟
به نظر می‌رسد که ترامپ پس از حمله ناموفق اسرائیل به رهبران حماس در دوحه، فرصت را برای تحت فشار گذاشتن بنیامین نتانیاهو مناسب دید. انتقادهای بین‌المللی از این حمله به‌ویژه در میان شرکای عرب اسرائیل و اعلام نارضایتی ترامپ از آن، نخست‌وزیر اسرائیل را در حالت دفاعی قرار داد.
این حمله اگرچه شکست خورد، قطری‌ها را به واکنشی جدی واداشت و آن‌ها از ایالات متحده خواستند تضمین دهد دیگر چنین اتفاقی نخواهد افتاد. رئیس‌جمهوری ایالات متحده هم در ۲۹ سپتامبر، دستوری اجرایی صادر کرد که امنیت قطر را تضمین می‌کند، با این حال اضافه کرد که انتظار دارد قطری‌ها هم برای آزادی گروگان‌ها به حماس فشار بیاورند.
رئیس‌جمهوری آمریکا سپس با ۶۵ درصد از اسرائیلی‌ها که می‌خواستند بازگشت گروگان‌ها بر شکست حماس اولویت داده شود، همسو شد و این فشار بیشتری بر نتانیاهو وارد کرد. در نهایت کاخ سفید کسب حمایت کشورهای بزرگ عرب و مسلمان برای تحت فشار قرار دادن حماس، نظر مساعد آن‌ها را برای پذیرش این توافق جلب کرد.
با توافق کنونی، اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها به صلح پایدار می‌رسند؟
در حالی که برخی امیدوارند پس از آزادی گروگان‌ها و خروج ارتش اسرائیل از نوار غزه، اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها به صلح پایدار برسند، بسیاری از کارشناسان این موضوع را دشوار می‌دانند.
آن‌ها معتقدند در دولت اسرائیل برای راه‌حل دوکشوری که هیچ اشتیاقی وجود ندارد و از سوی دیگر، فلسطینی‌ها نیز هیچ رهبری سیاسی ندارند که بتواند صلح و امنیت را تضمین کند.
در شرایط فعلی، تشکیلات خودگردان فلسطین بسیار ناکارآمد و ضعیف شده، حماس در هم شکسته و در حالی که فلسطینی‌ها از یک جنگ ویرانگر جان سالم به در برده‌اند، به زمان بیشتری نیاز است تا سیاست‌هایی برای آینده آن‌ها تدوین شود.
با این حال عمر عوض الله، از مقام‌های ارشد تشکیلات خودگردان فلسطین، در گفتگویی با عرب نیوز، در پاسخ به این سوال که آیا با وجود رد راه‌حل دوکشوری از سوی نتانیاهو، تشکیل کشور فلسطین همچنان تحت شرایط طرح جدید صلح غزه، قابل‌دستیابی است گفت که «قطعا و مطمئنا این اتفاق می‌افتد و ما هر روز بی‌وقفه برای این هدف تلاش می‌کنیم».
او گفت که اگرچه موضع نتانیاهو روشن است، بیش از ۱۶۰ کشور در حال حاضر اعلام کرده‌اند که کشور فلسطین را به رسمیت می‌شناسند و این موضوع، امید را در دل فلسطینی‌ها زنده نگه داشته است.
