برای نخستین بار در تاریخ ۱۲۵ ساله جایزه صلح نوبل، دو رسانه سرویس جهانی بی‌بی‌سی و شبکه ملی نروژ اجازه یافته‌اند به پشت صحنه محرمانه تصمیم‌گیری کمیته نوبل نروژ راه یابند؛ جایی که اعضا، طبق سنتی از سال ۱۹۰۱ آغاز شده است، در سکوت و به دور از چشم خبرنگاران، درباره سرنوشت معتبرترین جایزه جهان گفتگو می‌کنند.
اعضای کمیته نوبل نروژ امروز، جمعه اعلام می‌کنند که چه کسی را شایسته جایزه صلح نوبل می‌دانند. پنج عضو کمیته به همراه دبیر آن در اتاق جلسات موسسه نوبل در اسلو گرد هم می‌آیند؛ اتاقی که با همان لوستر و مبلمان چوب بلوط نخستین دوره تزیین شده است.
روی دیوارها، عکس قاب‌شده تمام برندگان پیشین آویخته شده و در انتهای ردیف، جایی خالی برای تصویر برنده امسال باقی مانده است. این تصاویر روایتگر بیش از یک قرن تلاش برای صلح، مقابله با جنگ، آپارتاید و تسلیحات هسته‌ای‌اند.
کمیته روز دوشنبه، چهار روز پیش از اعلام رسمی، زیر پرتره‌ای از آلفرد نوبل، مخترع دینامیت و بنیان‌گذار جوایز، کارش را آغاز کرد. آن‌ها قهوه می‌نوشند، خوش‌وبش می‌کنند و سپس روند نهایی انتخاب آغاز می‌شود؛ آخرین مرحله از فرایندی چندماهه. یورگن واتنه فریدنس، رئیس کمیته نوبل نروژ، می‌گوید: «ما بحث می‌کنیم، گاهی جدل داریم، فضا داغ می‌شود، اما البته متمدنانه رفتار می‌کنیم و تلاش می‌کنیم تصمیمی بر پایه اجماع بگیریم.»
اعضا متن وصیت‌نامه نوبل در سال ۱۸۹۵ را با صدای بلند می‌خوانند: «جایزه باید به کسی اهدا شود که بیشترین تلاش را برای برادری میان ملت‌ها، لغو یا کاهش نیروهای نظامی دائمی، یا برگزاری و ترویج کنگره‌های صلح انجام داده باشد.» بعد از آن، در بسته می‌شود، زیرا زمان تصمیم‌گیری فرا می‌رسد، اما امسال بر سر همه این روال‌ها، سایه نام یک نفر زیاد به گوش می‌رسد: دونالد ترامپ.
قدرتمندترین مرد جهان خواهان که می‌گوید به هشت جنگ پایان داده، جایزه نوبل را حق خود می‌داند و برخی نیز از جمله خانواده گروگان‌های اسرائیلی او را سزاوار دریافت این جایزه می‌دانند. ترامپ ماه گذشته به نیروهای نظامی در ویرجینیا گفت: «آخر سر جایزه را به کسی می‌دهند که هیچ کاری نکرده. به کسی که فقط درباره افکار دونالد ترامپ کتاب نوشته... و این برای کشورمان توهینی بزرگ است.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
برخی رهبران جهان هم ترامپ را به کمیته صلح نوبل معرفی کرده‌اند. بنیامین نتانیاهو در کاخ سفید نامه درخواست خود برای نامزدی او را علنا نشان داد. رئیس‌جمهوری آذربایجان هم در کنفرانس خبری گفت که ترامپ شایسته این جایزه است. دولت پاکستان هم او را نامزد موردنظر خود اعلام کرد. حتی برخی اعضای کابینه ترامپ نیز همین مسیر را رفتند. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه او، مقابل دوربین‌ها گفت تنها آرزویش این است که کمیته نوبل درک کند ترامپ «شایسته‌ترین نامزد در تاریخ این جایزه» است.
با این حال یورگن واتنه فریدنس ظاهرا تحت تاثیر این فشارهای عمومی قرار نمی‌گیرد. او تاکید میکند: «ما هر سال هزاران نامه، ایمیل و درخواست دریافت می‌کنیم که می‌گویند این فرد را انتخاب کنید. بنابراین چنین فشارهایی چیز تازه‌ای نیست.»
البته کمی باسیاست می‌افزاید که امسال نگاه بی‌سابقه رسانه‌ها نادیده نمانده است: «ما احساس می‌کنیم دنیا گوش می‌دهد، بحث میکند. اینکه مردم درباره چگونگی تحقق صلح گفتگو می‌کنند، اتفاق خوبی است. وظیفه ما این است که در تصمیم‌هایمان قوی و اصولی بمانیم.»
اعضای کمیته نوبل نروژ را پارلمان این کشور تعیین میکند و با وجود آنکه اغلب از میان سیاستمداران بازنشسته برگزیده می‌شوند و بر استقلال خود پافشاری می‌کنند، دیدگاه‌های قاطعانه‌ای نیز دارند. فریدنس که ریاست انجمن آزادی بیان نروژ را بر عهده دارد، پیش‌تر از محدود کردن آزادی‌ها «حتی در کشورهای دموکراتیک» انتقاد و به‌طور خاص به ترامپ اشاره کرده بود.
شانش ترامپ برای بردن چقدر است؟
هواداران ترامپ هم در آمریکا و هم در خارج از این کشور کم نیستند، اما نینا گرایگر، مدیر اندیشکده صلح «پریو» (PRIO) معتقد است که احتمال برنده شدن او بسیار پایین است. او به خروج دولت ترامپ از نهادهایی مانند سازمان بهداشت جهانی و توافق اقلیمی پاریس اشاره میکند.
گرایگر همچنین به آنچه که «سرکوب اعتراض‌ها، محدود کردن رسانه‌ها و فشار بر دانشگاهیان منتقد در دوره ترامپ می‌خواند» اشاره میکند و نتیجه می‌گیرد: «همه این‌ها جهتی غیرصلح‌آمیز دارند.»
یکی از موانع انتخاب ترامپ این است که مهلت نامزدی برای جایزه امسال که ۳۳۸ نامزد داشت، در پایان ژانویه ۲۰۲۵ بسته شد، در حالی که او تازه همان ماه به قدرت بازگشت. با این حال، گرایگر معتقد است اگر طرح صلح او برای غزه عملی شود و ادامه یابد، ممکن است سال آینده یک نامزد جدی‌تری باشد و «در آن صورت، نادیده گرفتنش دشوار خواهد بود».
در اتاق کمیته نوبل، عکس چهار رئیس‌جمهوری سابق آمریکا نیز بر دیوار دیده می‌شود، از جمله باراک اوباما که تنها چند ماه پس از ورود به کاخ سفید، این جایزه را دریافت کرد. او یک بار با طعنه گفت: «اگه اسمم اوباما بود، نوبل را ظرف ۱۰ ثانیه به من می‌دادند.»
رقابت امسال میان نامزدهای جایزه صلح نوبل زیر سایه کارزار کاخ سفید قرار است، با این حال اگر دونالد ترامپ بخواهد بداند پشت آن در بسته چه گذشت، چه کسانی او را نامزد کردند و در برابر چه رقبایی قرار داشت، با یک مشکل روبرو است: اسناد این جلسات تا ۵۰ سال آینده محرمانه باقی می‌مانند.
