پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز یکشنبه گذشته حماس را با «آخرین هشدار» برای پذیرش طرح پیشنهادی‌اش تحت فشار قرار داد، قطر تلاش‌های جدی خود را برای متقاعد کردن حماس آغاز کرده بود.

ترامپ گفته بود اسرائیل با طرح پیشنهادی او موافقت کرده است، هرچند مقام‌های اسرائیلی تنها گفته‌اند که در حال بررسی آن هستند. اکنون بر اساس گزارش شبکه سی‌ان‌ان، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر قطر، شامگاه دوشنبه در دوحه با خلیل الحیه، از رهبران ارشد حماس و رئیس تیم مذاکره‌کنندگان این گروه دیدار کرد تا درباره این پیشنهاد گفت‌وگو کند.

اما این جلسه اندکی پیش از ساعت ۹:۳۰ شب پایان یافت. در حالی که جلسه به ظاهر تمام شده بود، «کار اصلی» تازه آغاز می‌شد.

پس از خروج الحیه، مذاکره‌کنندگان قطری به‌صورت تلفنی با همتایان اسرائیلی خود تماس گرفتند تا آنان را در جریان تلاش‌های تازه برای برقراری آتش‌بس قرار دهند. این تماس میان تیم‌های مذاکره قطر و اسرائیل تا ساعت پنج بامداد ادامه یافت. حماس قول داده بود ظرف ۱۲ ساعت پاسخ رسمی خود را به قطر اعلام کند.

اما به گزارش سی‌ان‌ان و به نقل از بیش از ۱۲ مقام و منبع آگاه در اسرائیل، قطر و ایالات متحده، اسرائیل نقشه‌های دیگری در سر داشت. زیرا پیش از آنکه زمان وعده‌داده‌شده فرا برسد، موشک‌های اسرائیلی یک مجتمع مسکونی در دوحه را هدف قرار دادند؛ جایی که سازمان اطلاعات اسرائیل تصور می‌کرد رهبران ارشد حماس در آن گرد آمده‌اند.

هفته‌ها برنامه‌ریزی پنهانی

اطلاعات تازه نشان می‌دهد که دولت اسرائیل طی هفته‌های گذشته برای انجام این عملیات پیچیده و دوربرد برنامه‌ریزی کرده بود و پس از بررسی‌های طولانی به این نتیجه رسید که حمله به دوحه «ارزش ریسک کردن» را دارد. در حالی که ارتش اسرائیل حملات خود را در شهر غزه ادامه می‌داد، نیروی هوایی اسرائیل آماده اجرای این حمله شد؛ تنها مسئله، زمان مناسب بود.

با این حال، ایال زمیر، رئیس ستاد ارتش اسرائیل، و دیوید برنیا، رئیس موساد، که طی دو سال اخیر بارها به دوحه سفر کرده بودند، درباره زمان‌بندی این عملیات تردید داشتند؛ به‌ویژه که این اقدام تنها چند روز پس از ارائه طرح جدید آمریکا برای آتش‌بس صورت می‌گرفت.

اما در ادامه گزارش سی‌ان‌ان آمده است که این دو مقام امنیتی در ماه‌های اخیر در برخی تصمیم‌های کلیدی کنار گذاشته شدند و نتانیاهو ترجیح داد خواسته‌های متحدان تندرو خود در کابینه را در اولویت قرار دهد.

زمیر با طرح دولت برای اشغال شهر غزه مخالفت کرده و هشدار داده بود این اقدام جان ۴۸ گروگان باقی‌مانده و نیز نظامیان اسرائیلی را به خطر می‌اندازد. این هشدارها نادیده گرفته شدند. همچنین، برنیا در فوریه گذشته از ریاست تیم مذاکره‌کننده اسرائیل کنار گذاشته شد و جای خود را به رون درمر، از نزدیکان نتانیاهو داد.

نتانیاهو در نهایت بی‌اعتنا به نگرانی‌های این دو مقام ارشد، دستور اجرای عملیات در دوحه را صادر کرد.

چراغ سبز نهایی برای حمله

به گفته یک مقام اسرائیلی، این عملیات روز دوشنبه گذشته به‌طور اولیه تایید شد. سازمان امنیت داخلی اسرائیل (شاباک) گزارش داده بود که رهبران حماس برای بررسی طرح پیشنهادی آمریکا در دوحه گرد هم آمده‌اند و هدف اصلی عملیات، خلیل الحیه بوده است.

با این حال، حمله برای یک روز به تعویق افتاد تا از هویت افراد حاضر در محل اطمینان حاصل شود. سرانجام چند ساعت پیش از حمله، مجوز نهایی صادر شد. بعدازظهر روز سه‌شنبه، بیش از ده جنگنده اسرائیلی به پرواز درآمدند تا عملیات را انجام دهند.

اگرچه ارتش اسرائیل نوع هواپیماها و تسلیحات به‌کاررفته را اعلام نکرد، اما جنگنده‌های اف-۳۵آی، اف-۱۵ و اف-۱۶ که پیش‌تر در جنگ ۱۲ روزه علیه جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته شده بودند، به‌طور گسترده در این عملیات نیز استفاده شدند؛ مسافتی مشابه آنچه برای رسیدن به قطر لازم بود.

منابع دیپلماتیک در منطقه می‌گویند که تصمیم ناگهانی اسرائیل برای حمله به دوحه، نه‌تنها باعث تعجب قطر شد، بلکه نگرانی‌های جدی در میان متحدان غربی تل‌آویو نیز به وجود آورد. به‌ویژه که این اقدام می‌تواند مذاکرات شکننده برای آتش‌بس در غزه را کاملا از مسیر خارج کند.

از سوی دیگر، ناظران معتقدند که نادیده گرفتن هشدارهای فرماندهان امنیتی اسرائیل از سوی نتانیاهو، نشانه‌ای آشکار از غلبه ملاحظات سیاسی داخلی بر محاسبات نظامی و اطلاعاتی است. نخست‌وزیر اسرائیل در شرایطی با فشارهای شدید از سوی احزاب راست‌گرای ائتلافی مواجه است که هرگونه نرمش در قبال مذاکرات آتش‌بس می‌تواند موقعیت سیاسی او را تضعیف کند. به همین دلیل، بسیاری از تحلیلگران این حمله را نه صرفا یک عملیات نظامی، بلکه اقدامی سیاسی برای حفظ جایگاه نتانیاهو در صحنه سیاست داخلی اسرائیل ارزیابی می‌کنند.