عربستان سعودی کشوری با بیابان‌های گسترده، واحه‌های پراکنده و فاقد رودخانه‌های دائمی است که موجب شد این کشور با چالش‌هایی در زمینه تامین پایدار آب برای جمعیت و نیازهای کشاورزی مواجه باشد. عربستان سعودی به‌دلیل اقلیم خشک و بارندگی اندک، منابع آب شیرین محدودی دارد و بیش از ۹۰ درصد آب مورد نیازش را از منابع تجدیدناپذیر زیرزمینی و آب‌شیرین‌کن‌ها تامین می‌کند. 

دولت در پاسخ، راهکارهایی مانند خرید زمین در خارج، نوآوری‌های فناوری و بهبود زیرساخت‌ها را برای مدیریت و حفظ منابع آبی کشور در پیش گرفته است. 

این اقدام‌ها برای تامین امنیت غذایی، خودکفایی و تحقق اهداف توسعه‌ای بلندمدت در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰ حیاتی‌اند. فارلی میچل در مقاله‌ای به بررسی پروژه‌ها و راهکارهای نوین مدیریت آب در این کشور می‌پردازد.

نقش فناوری کشاورزی در پروژه‌های مدیریت منابع آب

یکی از ارکان اصلی پروژه‌های مدیریت آب در عربستان سعودی استفاده از فناوری‌های پیشرفته کشاورزی برای افزایش بهره‌وری آب در تولید مواد غذایی است. 

این کشور در سیستم‌های آب‌کشت (هیدروپونیک) و کشاورزی عمودی که نسبت به روش‌های سنتی آب بسیار کمتری مصرف می‌کنند، سرمایه‌گذاری گسترده‌ای کرده است. شیوه آب‌کشت به‌ویژه در تولید محصولات کم‌مصرفی مانند گوجه‌فرنگی و خیار موفق بوده و بازده تا ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده است. 

دولت برای ترویج این فناوری‌ها مشوق‌های مالی از جمله وام و کمک‌هزینه ارائه کرده، که به کاهش مصرف آب و افزایش تولید کشاورزی منجر شده است.

سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فناوری کشاورزی

عربستان سعودی همچنین در فراسوی مرزهایش به‌دنبال راهکارهای فناوری برای مقابله با چالش‌های آبی‌اش است. این کشور در سال ۲۰۱۹ مبلغ ۹ میلیون دلار در شرکت بریتانیایی فناوری کشاورزی هامینگ‌برد تکنالوجیز (Hummingbird Technologie) سرمایه‌گذاری کرد. این شرکت با استفاده از پهپاد و هوش مصنوعی، نقشه‌های با وضوح بالا تولید می‌کند که به کشاورزان در پیش‌بینی تنش‌ محصول، برآورد میزان برداشت و بهینه‌سازی مصرف آب کمک می‌کند. این فناوری در محیط‌های بیابانی بسیار ارزشمند است، زیرا شیوه‌های کشاورزی دقیق به کاهش اتلاف آب کمک می‌کنند.

سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تامین آب

عربستان سعودی علاوه بر طرح‌های کشاورزی، سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در زیرساخت‌های تامین آب انجام داده است. در سال ۲۰۲۰، این کشور شرکت فناوری و انتقال آب (WTTCO) را برای مدیریت بیش از ۸۰۰۰ کیلومتر خطوط انتقال آب راه‌اندازی کرد که روزانه بیش از ۷ میلیون مترمکعب آب شیرین‌شده را در کشور توزیع می‌کند. 

این شرکت بخشی از «چشم‌انداز ۲۰۳۰» عربستان سعودی است و با هدف افزایش کارایی، پایداری و نوآوری در بخش آب فعالیت می‌کند. عربستان سعودی که بزرگ‌ترین تولیدکننده آب شیرین‌شده در جهان است، در حال توسعه فناوری‌هایی مانند اسمز معکوس و شیرین‌سازی با انرژی خورشیدی برای کاهش مصرف انرژی و آثار زیست‌محیطی است.

سیاست‌های مدیریت و حفظ منابع آب

عربستان سعودی علاوه بر سرمایه‌گذاری، مجموعه‌ای از سیاست‌ها را برای ترویج صرفه‌جویی و استفاده کارآمدتر از آب اجرا کرده است. «راهبرد ملی آب ۲۰۳۰» اهدافی چون کاهش مصرف آب، ارتقای شیوه‌های پایدار و بهبود اداره آب را دنبال می‌کند. 

یکی از اهداف اصلی، کاهش مصرف سرانه آب خانگی است. با توجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد آب کشور از منابع تجدید‌ناپذیر مانند آب زیرزمینی و آب‌شیرین‌کن‌ها تامین می‌شود، سیاست‌هایی نظیر قیمت‌گذاری پلکانی آب، کارزارهای افزایش آگاهی‌، کاهش هدررفت شبکه و بازیافت فاضلاب برای مصارف کشاورزی و صنعتی در دستور کار قرار گرفته‌اند.

چشم‌انداز پروژه‌های مدیریت آب

پروژه‌های مدیریت آب در عربستان سعودی با چالش‌های بزرگی مواجه‌اند، اما این کشور با ترکیبی از خرید زمین در خارج، فناوری‌های نوین کشاورزی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت و سیاست‌های صرفه‌جویی، گام‌های جسورانه‌ای برداشته است. 

موفقیت این اقدام‌ها برای تامین امنیت غذایی و خودکفایی حیاتی است. عربستان سعودی با تکیه بر فناوری و زیرساخت‌های مقاوم، تلاش می‌کند نیازهای جمعیت رو‌به‌رشدش را برآورده و منابع آبی‌اش را حفظ کند. رویکرد نوآورانه این کشور می‌تواند الگویی برای سایر کشورها در مقابله با بحران آب باشد.

ایجاد سامانه‌های مقاوم و کارآمد مدیریت آب

در مناطق خشک، مدیریت دقیق تامین و مصرف آب از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا با کارایی و بهره‌وری تولید مواد غذایی محلی ارتباط مستقیم دارد. عربستان سعودی در تلاش است روش‌های نوآورانه کشاورزی که مصرف آب را به‌دقت مدیریت می‌کنند، توسعه دهد. استفاده موفق از سیستم‌های کشاورزی عمودی و کشاورزی در محیط‌های کنترل‌شده، نویدبخش خودکفایی غذایی آینده برای عربستان سعودی و خاورمیانه است.