پژوهش موسسه یهودی امنیت ملی آمریکا JINSA نشان می‌دهد که جنگ ۱۲ روزه ۲۳ خرداد تا ۳۰ تیر به‌ویژه با درنظر گرفتن نسبت هزینه‌ها به تولید ناخالص داخلی در مقایسه با ایالات متحده یا اسرائیل، برای جمهوری اسلامی پرهزینه‌تر بوده است و ادامه جنگ به ضرر ایران بود.
براساس این گزارش، حملات موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل و پایگاه هوایی العدید قطر بین ۱.۱ تا ۶.۶ میلیارد دلار هزینه داشت، در حالی که رهگیرهای دفاع هوایی آمریکا و اسرائیل بین ۱.۴۸ تا ۱.۵۸ میلیارد دلار هزینه داشتند. اما تفاوت در هزینه واقعی چشمگیرتر است. عملیات دفاع هوایی جان شمار زیادی را نجات داد و از حدود ۱۵ میلیارد دلار خسارت به اموال جلوگیری کرد، به‌طوری که رهگیرهای آمریکایی و اسرائیلی در مجموع حدود ۱۳.۴ تا ۱۳.۵ میلیارد دلار برای اسرائیل صرفه‌جویی به همراه داشتند.
در مقابل، جمهوری اسلامی بخش قابل توجهی از توان تولید و پرتاب موشک‌هایش را از دست داد که بازسازی آن بسیار پرهزینه خواهد بود. از منظر سرانه تولید ناخالص داخلی، این جنگ برای ایران تا ۹۳ برابر پرهزینه‌تر از اسرائیل و ۳۷۱ برابر پرهزینه‌تر از ایالات متحده بوده است.
با این حال، آمریکا و اسرائیل پس از مصرف بخش بزرگی از رهگیرهای موجود خود، اکنون با نیاز فوری به تجدید ذخایر و افزایش شدید نرخ تولید مواجه هستند. سیستم دفاع موشکی تاد THAAD ایالات متحده تقریبا نیمی از رهگیری‌ها را انجام داد، شاید به دلیل ظرفیت ناکافی سامانه پیکان (Arrow) اسرائیل.
براساس این گزارش، کارزار گسترده موشکی جمهوری اسلامی ممکن است ضعف‌هایی را در سامانه‌های دفاع هوایی اسرائیل و آمریکا آشکار کرده باشد؛ ضعف‌هایی که ایران یا سایر دشمنان آمریکا ممکن است در آینده از آن بهره‌برداری کنند.
این گزارش می‌افزاید، در بازه‌هایی که سامانه تاد بیش از ۶۰ درصد رهگیری‌ها را برعهده داشت، نرخ اصابت موفق موشک‌های جمهوری اسلامی بین یک تا چهار درصد افزایش یافت. در عین حال، تصمیم آمریکا برای استفاده گسترده از سامانه‌های دفاع هوایی راهبردی، نشانه‌ای از حمایت قوی از اسرائیل بود و ممکن است بازدارنده‌ای علیه تهاجم روسیه و چین به شرکای آمریکا باشد.
جمهوری اسلامی در جریان جنگ ۱۳ تا ۲۴ ژوئن، طبق داده‌های «ردیاب پرتابه‌های ایران»، ۵۷۴ موشک بالستیک با برد متوسط به سمت اسرائیل شلیک کرد که مجموع هزینه آن بین ۱.۱ تا ۶.۶ میلیارد دلار برآورد می‌شود. بر اساس همین داده‌ها، موشک‌های جمهوری اسلامی حدود ۵۷ بار به مناطق مسکونی در اسرائیل اصابت کرد؛ بنابراین هزینه هر اصابت موفق برای ایران بین ۱۸.۴ تا ۱۱۵ میلیون دلار بوده است.
بر اساس برآوردهای پیشین JINSA، ایران در جریان این جنگ بین ۳۳ تا ۵۵ درصد از زرادخانه موشک‌های بالستیک با برد متوسط (MRBM) خود را مصرف کرده است.
بیشتر این موشک‌ها به‌احتمال زیاد از نوع عماد (با هزینه ۲۵۰ هزار دلار برای هر فروند) و قدر (با هزینه ۵ میلیون دلار برای هر فروند) بوده‌اند. همچنین ایران احتمالا چند فروند از موشک‌های گران‌قیمت‌تر خود مانند خرمشهر-۴ (با هزینه ۸ میلیون دلار) را نیز شلیک کرده است، اما تعداد اندک این موشک‌ها تاثیر قابل توجهی بر مجموع هزینه‌ها نداشته است.
براساس این گزارش، هزینه دقیق حملات موشکی ایران به ترکیب نوع موشک‌های استفاده‌شده بستگی دارد، که جزئیات آن مشخص نیست. با این حال، با فرض ترکیب‌های مختلف، برآوردهای کمینه، میانه و بیشینه زیر قابل ارائه است:
دو سوم موشک‌ها از نوع عماد و یک‌سوم از نوع قدر: مجموع هزینه حدود ۱ میلیارد دلار؛ هزینه هر اصابت موفق ۱۸.۴ میلیون دلار
تعداد مساوی موشک‌های عماد و قدر: مجموع هزینه حدود ۱.۵ میلیارد دلار؛ هزینه هر اصابت موفق ۲۶.۴ میلیون دلار
یک‌سوم موشک‌ها از نوع عماد و دو سوم از نوع قدر: مجموع هزینه حدود ۲.۵ میلیارد دلار؛ هزینه هر اصابت موفق ۴۳.۶ میلیون دلار
با این حال، نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، گفته که حمله موشکی جمهوری اسلامی در اکتبر ۲۰۲۴ با ۲۰۰ موشک بالستیک با برد متوسط، ۲.۳ میلیارد دلار برای ایران هزینه داشته؛ معادل حدود ۱۱.۵ میلیون دلار برای هر موشک.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اگر همین نسبت هزینه به جنگ ژوئن ۲۰۲۴ تعمیم داده شود، هزینه ایران ۶.۶ میلیارد دلار خواهد بود، و هزینه هر اصابت موفق به ۱۱۵ میلیون دلار می‌رسد.
این برآورد بالا نشان می‌دهد که هزینه واقعی برای ایران ممکن است بسیار بیشتر از هزینه اسمی موشک‌های شلیک‌شده باشد.
تخمین نتانیاهو احتمالا شامل هزینه‌های جانبی مانند سوخت، نگهداری و پشتیبانی نیز بوده است.
به گزارش موسسه یهودی امنیت ملی آمریکا، هزینه واقعی حملات موشکی ایران احتمالا بیش از این هم هست، چراکه ایران در جریان جنگ، سامانه‌های پرتاب موشک و تاسیسات تولید موشک زیادی را از دست داد. بازسازی توان موشکی ایران تا سطح پیش از جنگ احتمالا بسیار پرهزینه‌تر از رقم‌های برآوردشده خواهد بود.
پس از هر شلیک موشک، اسرائیل اغلب موفق به شناسایی و نابودی پرتابگر می‌شد. هزینه دقیق پرتابگرهای موشکی ایران مشخص نیست، و همچنین معلوم نیست چه تعداد از حدود ۲۵۰ پرتابگری که اسرائیل در طول جنگ منهدم کرد، پس از شلیک هدف قرار گرفته بودند. با این حال، از دست دادن شمار زیادی از پرتابگرها، بر هزینه کلی حملات موشکی ایران افزوده است.
همچنین از دست رفتن گسترده ظرفیت‌های تولید موشک در ایران، که پیش از شروع بازسازی زرادخانه تحلیل‌رفته موشک‌های بالستیک با برد متوسط (MRBM) باید احیا شود، از جمله هزینه‌های عمده جنگ برای ایران به شمار می‌رود.
این گزارش می‌افزاید، جمهوری اسلامی احتمالا در جریان حمله به نیروهای آمریکایی در پایگاه هوایی العدید در ۲۳ ژوئن، بین ۲.۱ تا ۴۹ میلیون دلار هزینه کرده است؛ حمله‌ای که تنها یک موشک به تاسیسات اصابت کرد. به گفته مقام‌های آمریکایی، ایران در این حمله از موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد (SRBM) و موشک‌های برد متوسط استفاده کرده است:
اگر ایران تنها از موشک‌های ذوالفقار (با هزینه ۱۵۰ هزار دلار) استفاده کرده باشد، مجموع هزینه حمله ۲.۱ میلیون دلار بوده است.
اگر فقط از موشک‌های فاتح-۱۱۰ (با هزینه ۲.۱ میلیون دلار) استفاده شده باشد، هزینه حمله ۲۹.۴ میلیون دلار برآورد می‌شود.
و اگر فقط از موشک‌های قیام-۱ (با هزینه ۳.۵ میلیون دلار) استفاده شده باشد، هزینه حمله به ۴۹ میلیون دلار می‌رسد.
بر اساس برآوردها، ایالات متحده در جریان جنگ حدود ۹۲ رهگیر تاد شلیک کرده است، که معادل ۱۴.۳ درصد از کل ذخایر این سامانه محسوب می‌شود و هزینه‌ای در حدود ۱.۱۷ میلیارد دلار در بر داشته است.
این برآورد که تاد تقریبا نیمی از کل رهگیرهای استفاده‌شده را تشکیل می‌داده، احتمالا نشان‌دهنده نیاز به جبران کمبود موجودی سامانه‌های پیکان-۲ و پیکان-۳ اسرائیل بوده است. از سوی دیگر، ممکن است ایران آگاهانه مناطقی را هدف قرار داده باشد که تحت پوشش تاد بوده‌اند—در صورت شناسایی یک آسیب‌پذیری در این سامانه—و همین مسئله باعث تمرکز استفاده از رهگیرهای تاد شده باشد.
در سال ۲۰۲۴، ایالات متحده تنها ۱۱ رهگیر، و در سال ۲۰۲۳، ۱۸ رهگیر خریداری کرده است.
برای سال مالی ۲۰۲۶، آمریکا تنها برنامه خرید ۲۵ تا ۳۷ رهگیر را دارد.
طبق بودجه آژانس دفاع موشکی ایالات متحده برای سال مالی ۲۰۲۵، در نرخ تولید فعلی، هر رهگیر THAAD حدود ۱۲.۷ میلیون دلارهزینه دارد.
رهگیرهای پاتریوت
در پایگاه هوایی العدید، دو سامانه پاتریوت آمریکا در تاریخ ۲۳ ژوئن برای مقابله با ۱۴ موشک بالستیک جمهوری اسلامی حدود ۳۰ رهگیر PAC-3 شلیک کردند، که ۱۱۱ میلیون دلار هزینه در پی داشت.
هر رهگیر PAC-3 حدود ۳.۷ میلیون دلار قیمت دارد.
ژنرال دن کین، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، در کنفرانس خبری ۲۶ ژوئن اعلام کرد که این «بزرگ‌ترین درگیری پاتریوت در تاریخ نظامی آمریکا» بوده است.
تولید رهگیرهای پاتریوت از رهگیرهای تاد پایدارتر و سریع‌تر است، اما ایالات متحده به دلیل حملات مداوم روسیه، تعداد زیادی از این رهگیرها را به اوکراین ارسال کرده است. با این حال، هنوز مشخص نیست که چه تعداد رهگیر PAC-3 در ذخایر آمریکا باقی مانده است.
در اکتبر ۲۰۲۴، لاکهید مارتین اعلام کرد که تولید سالانه خود را از ۵۰۰ به ۶۰۰ رهگیر در سال ۲۰۲۵ افزایش خواهد داد.
این شرکت همچنین برنامه دارد تا تولید سالانه را تا سال ۲۰۲۷ به ۶۵۰ رهگیر برساند.
به گزارش موسسه یهودی امنیت ملی آمریکا، اسرائیل طبق برآوردها در جریان جنگ، حدود ۲۱ رهگیر پیکان-۲ (Arrow-2) و ۸۰ رهگیر پیکان-۳ (Arrow-3) استفاده کرده است. مجموع هزینه این رهگیرها بین ۲۰۲ تا ۳۰۳ میلیون دلار برآورد می‌شود.
هزینه هر رهگیر پیکان-۲ و پیکان-۳ بین ۲ تا ۳ میلیون دلار است.
نرخ تولید رهگیرهای پیکان هنوز مشخص نیست.
وقتی هزینه‌های جنگ نسبت به سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP per capita) هر کشور سنجیده می‌شود، مشخص می‌شود که این حمله برای ایران به‌مراتب پرهزینه‌تر از ایالات متحده یا اسرائیل بوده است.
ایران در جریان این جنگ بین ۱۴ تا ۹۲ درصد بیشتر از آمریکا و بین ۳۹ تا ۳۷۱ برابر بیشتر از اسرائیل نسبت به سرانه تولید ناخاصل داخلی خود هزینه کرده است.
براساس پژوهش موسسه یهودی امنیت بین‌الملل آمریکا، ایران در بازه ۱۳ تا ۲۴ ژوئن، حدود ۲۲۰,۰۰۰ تا ۱.۳۸ میلیون درصد از سرانه تولید ناخالص داخلی خود را صرف حملات موشکی کرده،
در حالی که:
آمریکا حدود ۱۵,۰۰۰ درصد
و اسرائیل بین ۳,۷۰۰ تا ۵,۹۰۰ درصد از سرانه تولید ناخاصل داخلی خود را هزینه کرده‌اند.
آمار تولید ناخالص داخلی سال ۲۰۲۴:
ایالات متحده:
تولید ناخالص داخلی: ۲۹.۱۸ تریلیون دلار
سرانه تولید ناخالص داخلی: ۸۵,۸۰۹.۹۰ دلار
اسرائیل:
تولید ناخالص داخلی: ۵۴۰.۳۸ میلیارد دلار
سرانه تولید ناخاصل داخلی: ۵۴,۱۷۶.۷۰ دلار
ایران:
تولید ناخالص داخلی:۴۳۶.۹۱ میلیارد دلار
سرانه تولید ناخاصل داخلی: ۴,۷۷۱.۴۰ دلار
