هم‌زمان با گسترش اخراج مهاجران افغان از کشورهای ایران، پاکستان و تاجیکستان، رویترز گزارش داد که روند اخراج پناهجویان افغان باقی‌مانده در شهرک بشردوستانه امارات در ابوظبی نیز آغاز شده است. 

در حالی‌ که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در یادداشتی که در تروث سوشال منتشر کرد، وعده داد افغان‌های باقی‌مانده در امارات متحده عربی کمک می‌کند، اسناد وزارت خارجه آمریکا که رویترز مشاهده کرده است، نشان می‌دهد که مقام‌های اماراتی پیش از این وعده، روند بازگرداندن پناهجویان افغان به افغانستان را آغاز کرده و آمریکا را نیز در جریان گذاشته بودند.

در اوت ۲۰۲۱ و در جریان عقب‌نشینی نیروهای ناتو به رهبری ایالات متحده از افغانستان، هزاران افغان که با سازمان‌ها، نهادها و نیروهای کشورهای عضو ائتلاف بین‌المللی مبارزه با تروریسم همکاری کرده بودند، از طریق پروازهای نظامی و غیرنظامی به پناهگاههای موقت در امارات متحده عربی، قطر و آلبانی منتقل شدند. بیشتر این افراد پس از بررسی‌های امنیتی، به آمریکا، کانادا، استرالیا و برخی کشورهای اروپایی انتقال یافتند، اما همچنان ۳۰ نفر از آن‌ها در شهرک بشردوستانه امارات متحده عربی و هزار و ۵۰۰ نفر هم در قطر باقی ماندند.

بر اساس گزارش رویترز، در  چهار سال گذشته، حدود ۱۷ هزار نفر از کمپ بشردوستانه امارات متحده عربی به کشورهای مختلف از جمله آمریکا منتقل شدند، اما هم‌اکنون بیش از ۳۰ نفر در بلاتکلیفی کامل آنجا مانده‌اند و حالا مقام‌های امارات تصمیم گرفته‌اند آن‌ها را به افغانستان بفرستند. 

سالم الزعبی، مشاور ویژه وزیر خارجه امارات  ۱۰ ژوییه، در نشستی با مقام‌های آمریکایی در ابوظبی، اعلام کرد که دو خانواده افغان «با موفقیت و به‌ صورت ایمن» به افغانستان بازگردانده شدند. به گفته الزعبی، امارات قصد دارد «این فصل را برای همیشه ببندد» و افراد باقی‌مانده را نیز به افغانستان بازگرداند. او افزود که از طالبان خواهد خواست امنیت این افراد را تضمین کنند.

در همین حال، سرنوشت بیش از یک هزار و ۵۰۰ پناهجوی دیگر در کمپ السلیه قطر نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. این افراد نیز پس از تخلیه از افغانستان به این کمپ انتقال یافتند و اکنون شرایطی مشابه پناهجویان در امارات دارند.

شان وندایور، رئیس گروه مدافع افغان‌ ایوک که برای انتقال افغان‌های تحت خطر به آمریکا تلاش می‌کند، از ترامپ خواست تا اقدام‌های عملی انجام دهد و با تسریع روند بررسی پرونده‌ها، برای اسکان مجدد افغان‌هاراه‌حلی بیابد.

در همین حال، روند اخراج مهاجران افغان از تاجیکستان نیز در یک هفته اخیر افزایش یافته است. منابعی از میان مهاجران افغان ساکن شهرک وحدت در حومه دوشنبه به ایندیپندنت فارسی گفتند که روزانه ده‌ها نفر از این شهرک و شهرهای دیگر تاجیکستان بازداشت و از طریق بندر شیرخان به افغانستان اخراج می‌شوند.

یکی از این منابع، ویدیویی از جریان بازداشت و اخراج مهاجران را با ما به اشتراک گذاشت که در آن مهاجران از جمله زنان و کودکان در خانه‌هایشان بازداشت و با خودروهای نظامی به مرز منتقل می‌شوند.

یکی از این منابع که ساکن شهرک وحدت است، گفت در تاجیکستان همه مهاجران مجوز اقامت قانونی دارند، اما در روزهای اخیر پلیس بدون در نظر داشتن این اسناد افغان‌ها را بازداشت و اخراج می‌کند. خبرگزاری خاور، رسانه دولتی تاجیکستان، نخستین‌ بار روز شنبه به نقل از کمیته دولتی امنیت ملی تاجیکستان، خبر داد که روند اخراج مهاجران «به دلیل وضعیت سیاسی و اقتصادی دشوار منطقه و جهان» آغاز شده است.

در گزارش خبرگزاری خاور آمده است: «تعداد زیادی از شهروندان خارجی به دلایل مختلف در قلمرو جمهوری تاجیکستان زندگی می‌کنند که متاسفانه برخی از آن‌ها غیرقانونی وارد کشور شده‌اند و تعداد خاصی از این خارجی‌ها قوانین اقامتی را به‌شدت نقض می‌کنند.»

این رسانه افزود که برخی مهاجران به قاچاق مواد مخدر، تحریک و تبلیغ جنبش‌های افراطی، ارائه اطلاعات نادرست برای دریافت اقامت و نقض قوانین مهاجرتی و استفاده از خاک تاجیکستان به‌عنوان کشور عبوری اقدام کرده‌اند و این باعث نگرانی نهادهای امنیتی این کشور شده است. بنا بر اعلام خبرگزاری خاور، مهاجران افغان نیز جزو همین دسته افرادند و این روند ادامه می‌یابد. در تاجیکستان بیش از ۱۰ هزار مهاجر افغان زندگی می‌کنند که بیشتر آنان در انتظار رسیدن به کشورهای سوم از جمله کانادا و ایالات متحده‌اند.

هزاران نفر از کارمندان دولت پیشین افغانستان و همچنین شماری از مدافعان حقوق و فعالان مدنی هم که با بازگشت طالبان به قدرت، به پاکستان پناه بردند، در معرض اخراج اجباری قرار دارند. منابع در میان مهاجران افغان ساکن اسلام‌آباد می‌گویند که دولت پاکستان از دهم ژوییه روند تمدید اقامت و روادید مهاجران افغان را متوقف کرده است و دیگر روادید نیز صادر نمی‌کند.

دولت پاکستان از ژانویه ۲۰۲۵، مدت اعتبار اقامت و روادید برای مهاجران افغان را ۳۰ روزه کرد. در این مدت، بیشتر افراد فاقد اجازه قانونی بازداشت و اخراج شدند. در روزهای اخیر روند بازرسی خانه‌ها در محلاتی که مهاجران افغان زندگی می‌کنند، هم شدت یافته‌ است و پلیس پس از شناسایی خانواده‌ها، به آنان چند ساعت فرصت می‌دهند تا اسباب و وسایلشان را جمع‌ کنند و برای منتقل شدن به کمپ موقت و اخراج به خاک افغانستان آماده شوند.

مقام‌های سازمان ملل متحد روند اخراج گسترده مهاجران افغان از کشورهای همسایه را «یک وضعیت اضطراری جدید» خوانده و خواستار افزایش کمک‌های جهانی برای مدیریت این روند شده‌اند.

فیلیپو گراندی، کمیسر عالی دفتر پناهندگان سازمان ملل متحد، که روز جمعه ۱۹ ژوییه به کابل سفر کرد، در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که مقام‌ها و آژانس‌های سازمان ملل متحد در تلاش‌اند به روند امدادرسانی به افغان‌های بازگشته کمک کنند، اما رسیدگی به این چالش نیازمند بودجه بیشتر است. او ادغام مجدد مهاجران بازگشته به افغانستان را «یک چالش بزرگ» خواند.