حمله هوایی آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران، نگرانی از گسترش جنگ اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران به یک درگیری منطقه‌ای وسیع‌تر را افزایش داده است و به همین دلیل، کشورهای جهان روز یکشنبه با بیانیه‌هایی محتاطانه خواستار خویشتن‌داری و بازگشت به مسیر دیپلماسی شدند.
در حالی که میزان خسارت ناشی از حمله بامداد یکشنبه هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست، جمهوری اسلامی پیش‌تر هشدار داده بود در صورت پیوستن آمریکا به حملات اسرائیل، تلافی خواهد کرد. اکنون، برخی ناظران تردید دارند که آیا جمهوری اسلامی تضعیف‌شده تسلیم خواهد شد یا همراه متحدانش به حملات علیه اهداف آمریکایی در منطقه روی خواهد آورد.
اسوشیتدپرس در گزارشی واکنش کشورهای جهان به این حمله را مرور کرده است.
واکنش‌ها در خاورمیانه
عراق حملات آمریکا را به‌شدت محکوم کرد و هشدار داد که این اقدام نظامی تهدیدی جدی برای صلح و امنیت در خاورمیانه است. باسم العوادی، سخنگوی دولت، گفت که پیامدهای تداوم این حملات امنیت کل منطقه و جهان را تهدید می‌کند. عراق که روابط نزدیکی با تهران و واشینگتن دارد، خواستار راه‌حل دیپلماتیک پیش از هرگونه تشدید درگیری‌ها شده است.
عربستان سعودی با ابراز «نگرانی عمیق» از حملات هوایی، بر ضرورت «خویشتن‌داری» و تلاش برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها تاکید کرد. این کشور پیش‌تر حملات اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران را محکوم کرده بود.
قطر که متحد کلیدی آمریکا و میانجی مذاکرات اسرائیل و حماس است، افزایش تنش را «مایه تاسف» دانست و از همه طرف‌ها خواست تا از اقدام‌های تحریک‌آمیز بیشتر خودداری کنند، و افزود: «مردم منطقه که زیر فشار جنگ‌ها و پیامدهای انسانی آن قرار دارند، دیگر توان تحمل بحران‌های بیشتر را ندارند.»
عمان نیز که میانجی مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی و آمریکا بود، این حملات را محکوم کرد و آن را نقض منشور سازمان ملل و قوانین بین‌الملل دانست و هشدار داد که این اقدام «دامنه درگیری را گسترش می‌دهد».
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
لبنان نیز به‌شدت درمورد این حملات هشدار داد. جوزف عون، رئیس‌جمهوری، گفت که این حملات می‌تواند به جنگی منطقه‌ای منجر شود که هیچ کشوری توان تحملش را ندارد و تاکید کرد که لبنان «بهای سنگینی برای جنگ‌های منطقه‌ای پرداخته است و دیگر توان پرداخت هزینه بیشتر را ندارد». نواف سلام، نخست‌وزیر آن کشور، نیز خواستار حفظ لبنان از ورود به هرگونه درگیری شد.
حزب‌الله، متحد اصلی جمهوری اسلامی در لبنان، نیز پس از دستور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، برای حملات مستقیم علیه تاسیسات هسته‌ای ایران، اعلام کرد که برنامه‌ای برای تلافی علیه اسرائیل و ایالات متحده ندارد.
سخنگوی حزب‌الله اواخر روز شنبه در پیامی به نشریه نیوزویک گفت: «جمهوری اسلامی کشوری قوی است که می‌تواند از خودش دفاع کند و منطق حکم می‌کند که بتواند با آمریکا و اسرائیل مقابله کند. بنابراین حزب‌الله به تمام مواردی که از زمان آتش‌بس توافق شده، متعهد است.»
واکنش محور مقاومت
متحدان جمهوری اسلامی در منطقه نیز به‌سرعت واکنش نشان دادند. حوثی‌های یمن و حماس هر دو حملات آمریکا را محکوم کردند. دفتر سیاسی حوثی‌ها در بیانیه‌ای از کشورهای مسلمان خواست تا به «گزینه جهاد و مقاومت در جبهه‌‌ای واحد علیه استکبار صهیونیستی-آمریکایی» بپیوندند. اما حماس در پیامش ضمن محکوم‌کردن حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی، اعلام کرد که باور دارد تهران از خودش دفاع خواهد کرد.
کتائب حزب‌الله عراق نیز مانند حوثی‌ها آمریکا را به حملات احتمالی علیه مواضع ایالات متحده در منطقه تهدید کرده بودند، اما هنوز اقدامی نکرده‌اند.
حزب‌الله لبنان، حوثی‌ها، حماس و کتائب حزب‌الله عراق بخشی از به‌اصطلاح «محور مقاومت» جمهوری اسلامی در منطقه‌اند‌ــ مجموعه‌ای از نیروهای نیابتی تحت حمایت تهران که از یمن تا لبنان گسترده‌اند و عمقی راهبردی برای جمهوری اسلامی در سراسر منطقه فراهم کرده بودند. جمهوری اسلامی پیش‌تر مدعی شده بود در صورتی که در معرض تهدید قرار گیرد، نیابتی‌هایش به کمکش خواهند آمد.
رهبران غرب
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، خواستار عقب‌نشینی همه طرف‌ها و بازگشت به میز مذاکره شد. او گفت ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، اما تنها راه رسیدن به این هدف دیپلماسی است. وزرای خارجه اتحادیه اروپا قرار است روز دوشنبه در بروکسل جلسه‌ای برای بررسی این بحران برگزار کنند.
آنتونیو تایانی، وزیر خارجه ایتالیا، جاه‌طلبی هسته‌ای ایران را خطری برای منطقه خواند، اما ابراز امیدواری کرد که این حملات زمینه‌ساز کاهش تنش و ازسرگیری مذاکرات شود. او همچنین گفت با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، درباره پیامدهای امنیتی حمله گفتگو خواهد کرد. کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، ثبات در خاورمیانه را اولویت دانست و خواستار بازگشت ایران به میز مذاکره شد. او تاکید کرد ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند. بریتانیا همراه فرانسه و آلمان هفته گذشته در ژنو، تلاشی ناموفقی برای میانجی‌گری میان جمهوری اسلامی و اسرائیل داشت.
سازمان ملل متحد و واکنش برخی کشورهای آسیایی
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، درباره خطر از کنترل خارج شدن اوضاع هشدار داد. او گفت: «هیچ راه‌حل نظامی وجود ندارد. تنها مسیر پیش رو دیپلماسی است» و از کشورها خواست تا برای حفظ صلح تلاش کنند.
رسانه‌های دولتی چین از حمله آمریکا انتقاد کردند و هشدار دادند که این اقدام ممکن است تکرار «اشتباه عراق» باشد. سی‌جی‌تی‌ان نوشت که مداخلات نظامی اغلب به بی‌ثباتی‌های ناخواسته منجر می‌شوند و تنها مسیر پایدار گفتگو و دیپلماسی است.
کره جنوبی نیز نشست اضطراری امنیتی برگزار کرد. وی سونگ‌ـ‌لاک، مدیر امنیت ملی این کشور، بر حفظ امنیت شهروندان کره‌ای و ضرورت حفظ ثبات زندگی روزمره تاکید کرد.
شیگرو ایشیبا، نخست‌وزیر ژاپن، نیز گفت که آرام‌سازی وضعیت بسیار ضروری است و باید از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای جلوگیری شود. او از حمایت از حملات آمریکا خودداری کرد و هشدار داد که تنش‌های منطقه‌ای می‌تواند هزینه‌های انرژی را، به‌ویژه در آستانه تابستان، افزایش دهد.
آسیا-اقیانوسیه
وینستون پیترز، وزیر خارجه نیوزیلند، از اظهارنظر درباره تصمیم ترامپ خودداری کرد، اما ضمن تاکید بر ضرورت کاهش تنش گفت: «دیپلماسی راه‌حلی پایدارتر از اقدام نظامی است.»
استرالیا، که روز جمعه سفارتش در تهران را تعطیل و کارکنانش را تخلیه کرده است، بار دیگر از برنامه هسته‌ای و موشکی ایران ابراز نگرانی کرد و گفت: «ما از سخنان رئیس‌جمهوری آمریکا مبنی بر ضرورت صلح استقبال می‌کنیم.» مقام‌های این کشور خواستار کاهش تنش، گفتگو و دیپلماسی شد.
در حالی که وضعیت دیپلماسی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اکنون جهان در انتظار واکنش جمهوری اسلامی است که آینده را با خویشتن‌داری رقم خواهد زد یا تلافی‌جویی.
