سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی و وزیر داخله رژیم طالبان، به یاد حیات‌الله محسود، نخستین مهاجم انتحاری این گروه، که ۲۷ ژانویه ۲۰۰۴ به ایست بازرسی نظامیان آمریکایی و افغان در حومه شهر گردیز در پکتیا حمله کرد، زیارتگاهی ساخته که توجه اعضای این گروه را به خود جلب کرده است.

طالبان با انتشار عکس‌هایی از این مکان از مردم خواستند که در سفرهایشان به پکتیا و خوست از این مکان هم که کنار شاهراه عمومی قرار دارد، بازدید کنند.

در مورد حیات‌الله محسود اطلاعات زیادی در دست نیست، اما برخی اعضای طالبان سن او را هنگام حمله انتحاری ۱۵ سال نوشته‌اند. او که به دستور سراج‌الدین حقانی حمله انتحاری انجام داد، در مدارس دینی در وزیرستان جنوبی پاکستان آموزش دیده بود.

سراج‌الدین حقانی اسفند ۱۴۰۰ در یک سخنرانی در قندهار گفت که در جریان جنگ با دولت‌ پیشین افغانستان و نیروهای آمریکایی یک‌هزار و ۵۰ عامل انتحاری را به عملیات فرستاده است. او در نزدیک به چهار سال گذشته با برپایی چندین مراسم در کابل، به بازماندگان مهاجمان انتحاری پول نقد و زمین داده و بر حمایت همیشگی از خانواده‌های آنان تاکید کرده است.

عبدالله ریحان، از فعالان رسانه‌ای طالبان، در یادداشتی در مورد حیات‌الله نوشته است سال ۲۰۰۴ که طالبان برای از سرگیری جنگ در آماده می‌شدند، هیچ کسی حاضر نبود انتحاری انجام دهد. 

بر اساس روایت این عضو طالبان، حیات‌الله نوجوان آن زمان از وزیرستان جنوبی پاکستان به افغانستان آمد و در خانه‌ای به نام «اسلحه‌داران» متعلق به سراج‌الدین حقانی اقامت داشت. این مکان یک بار هدف حمله هوایی نیروهای آمریکایی قرار گرفت و شماری از اعضای شبکه حقانی در آن حمله کشته شدند. 

حیات‌الله از قبیله مسید بود که به نام‌های قبیله محسود و مسعود نیز شناخته می‌شوند. اعضای این قبیله در مناطق مرزی افغانستان و پاکستان از جمله در ایالت خیبرپختون‌خوا در وزیرستان جنوبی زندگی می‌کنند. بیشتر اعضای تحریک طالبان پاکستان به ویژه هسته رهبری این گروه (بیت‌الله محسود و حکیم‌الله محسود از رهبران پیشین تحریک طالبان پاکستان و نورولی محسود، رهبر فعلی این گروه) هم از همین قبیله‌اند.

تا پیش از بازگشت طالبان افغانستان به قدرت، صدها شهروند پاکستان و به ویژه اعضای قبیله مسید یا محسود در صفوف طالبان علیه نیروهای دولت پیشین افغانستان و متحدان غربی‌اش می‌جنگیدند. در کنار شهروندان پاکستان، شماری از جهادی‌ها از دیگر کشورها، از جمله از کشورهای عربی و آسیای میانه، نیز در صفوف طالبان حضور داشتند.

اعضای طالبان از این مهاجم انتحاری به عنوان «جوان‌ترین ستاره کاروان درخشان استشهادی‌ها» یاد می‌کنند و می‌گویند اقدام او باعث شد که دیگر نوجوانان هم به عملیات انتحاری بپیوندندد. عبدالله ریحان نوشت: «در آن زمان، هیچ استشهادی‌ [مهاجم انتحاری] از افغانستان با ما نبود. فقط این دو تن [حیات‌الله و یکی از همراهانش] از قبیله مسید از وزیرستان جنوبی داوطلبانه آمده بودند.»

F_YlAyCaoAAFCe0.jpeg

ریحان می‌افزاید که حیات‌الله زمانی برای عملیات انتحاری آماده بود که این اقدام نه‌تنها برای بسیاری تعجب‌آور بود، بلکه غیرممکن و نوعی دیوانگی به نظر می‌رسید.

خالد زدران، سخنگوی پلیس طالبان در کابل و از اعضای شبکه حقانی، اوت ۲۰۲۲ ویدیویی از سال ۲۰۱۰ را منتشر کرد که لحظه خداحافظی گروهی از مهاجمان جوان انتحاری با سراج‌الدین حقانی را نشان می‌داد. زدران نوشت که این مهاجمان برای حمله به فرودگاه شهر جلال‌آباد اعزام شدند. در این ویدیو مشاهده می‌شود که مهاجمان انتحاری هنگام خداحافظی با حقانی گریه می‌کنند.

عبدالله ریحان در مورد حیات‌الله که از او به‌عنوان نخستین مهاجم انتحاری طالبان نام برده می‌شود، نوشت که وقتی حقانی اعلام کرد چه کسی برای حمله انتحاری آماده می‌شود، حیات‌الله «چنان شوقی داشت که از خوشحالی  در پوستش نمی‌گنجید».

حیات‌الله محسود با دوستش نقیب‌الله محسود که از وزیرستان جنوبی با هم به افغانستان آمده بودند، بر سر انتخاب شدن به عنوان مهاجم انتحاری رقابت می‌کردند و در نهایت حیات‌الله به دلیل اینکه رانندگی بلد بود، انتخاب شد. در ویدیویی که از حیات‌الله در جریان آماده شدن برای حمله انتحاری منتشر شده، او پشت  فرمان خودرو بمب‌گذاری‌شده می‌نشیند تا آن را به سمت ایست‌بازرسی نیروهای آمریکایی و افغان در حومه شهر گردیز براند و لحظاتی بعد ستونی از آتش و دود به هوا بلند می‌شود و اعضای طالبان با فریاد الله‌اکبر از این حمله ابراز خوشحالی می‌کنند.

اعضای طالبان در مورد حیات‌الله افسانه‌های متعددی ساخته‌اند و در روزهای اخیر هم عکس‌ بنای یادبود او را که در محل کشته‌شدنش برپا شد، در رسانه‌های اجتماعی منتشر کردند. بقایای لاشه خودرو بمب‌گذاری‌شده‌ای که حیات‌الله آن را به ایست‌بازرسی نیروهای آمریکایی و افغان کوبید، هم داخل بنای یادبود او قرار داده‌ شده است.

البته عبدالله ریحان ادعا می‌کند که در حمله انتحاری حیات‌الله «کرامت‌های زیادی» را مشاهده کرده است و از جمله اینکه «بدنش در شعله‌های آتش نسوخت».

این عضو طالبان می‌افزاید که پس از اقدام حیات‌الله به حمله انتحاری، «کاروان‌های فدایی [انتحاری] یکی پس از دیگری شکل گرفتند، تا جایی که به‌دلیل افزایش شمار داوطلبان، برای مدت زیادی جذب افراد جدید متوقف شد». در آن زمان سراج‌الدین حقانی شخصی به نام عبدالمنان را مامور هدایت و مدیریت مهاجمان انتحاری کرد.

به روایت ریحان، پس از کشته‌شدن حیات‌الله، فرمانده انتحاری‌ها تحت تاثیر این اقدام از سراج‌الدین  حقانی خواست شخص دیگری را به جای منصوب کند، چون «دیگر نمی‌تواند کسی را به سوی مرگ بفرستد». 

طالبان در دور نخست حاکمیت بر افغانستان و در جریان جنگ از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۱ عملیات انتحاری انجام ندادند. از مهاجمان عرب القاعده که سپتامبر ۲۰۰۱ احمدشاه مسعود، فرمانده فقید جبهه ضد طالبان، را هدف قرار دادند، به‌عنوان نخستین مهاجمان انتحاری در افغانستان نام برده می‌شوند.