سخنان مقام‌های ارشد نظام جمهوری اسلامی ایران و نزدیکان علی خامنه‌ای در ۴۸ ساعت گذشته نشان می‌دهد احتمال دستیابی به توافق هسته‌ای با دولت دونالد ترامپ بیش از هر زمان دیگری کاهش یافته است.
روز یکشنبه ۴ خرداد، حسین شریعتمداری، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان، در مقاله‌ای با انتقاد از ادامه مذاکرات ایران و آمریکا و هم‌زمانی آن با تشدید تحریم‌ها، مدعی شد که همه شواهد حکایت از آن دارند که «نگاه آمریکا برخلاف آنچه تظاهر می‌کند به مسئله هسته‌ای و درصد غنی‌سازی نیست و ایستگاه پایانی مذاکره از نگاه آمریکا، فتنه‌انگیزی و ایجاد آشوب در داخل کشور است».
او ادامه داد: «مواضع متناقض آمریکا درباره مذاکرات را باید در این چارچوب ارزیابی کرده و آن را بهره‌گیری از ترفند کج‌دار و مریز برای ادامه مذاکره تا رسیدن به ایستگاه مورد نظر دانست. به گروگان گرفتن شرایط اقتصادی و معیشت مردم از طریق شرطی کردن و گره زدن آن به مذاکرات یکی از اصلی‌ترین اهداف حریف است.»
حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران، نیز روز یکشنبه گفت: «ما اکنون درگیر جنگی تمام‌عیار هستیم» و سپس افزود: «مردم ما آرام‌اند، نه مضطرب، و این درحالی است که دشمنان ما، به‌ویژه اسرائیلی‌ها در اضطراب و نگرانی دائمی به سر می‌برند.»
هم‌زمان کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش، بر «ولایتمدار بودن» این نهاد نظامی تاکید کرد و مدعی شد که نیروهای تحت فرمان او در «آمادگی کامل» به سر می‌برند و در صورت هرگونه تهدید «پاسخ سختی به دشمن خواهند داد».
شبکه خبری سی‌ان‌ان به‌تازگی در گزارشی به نقل از مقام‌های آمریکایی، خبر داده بود که ارتش اسرائیل در حال آماده‌سازی حمله‌ای احتمالی به تاسیسات اتمی ایران است. وب‌سایت اکسیوس نیز با تایید این گزارش و به نقل از مقام‌های اسرائیلی نوشت، بنیامین نتانیاهو منتظر اعلام رسمی شکست مذاکرات هسته‌ای است تا دستور حمله را صادر کند. همچنین یک مقام آمریکایی به اکسیوس گفت که دولت ایالات متحده نگران حمله احتمالی اسرائیل به ایران بدون هماهنگی با واشینگتن است.
روز یکشنبه ۴ خرداد، فریدون عباسی، رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، هم با اشاره به بن‌بست مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، تهدید کرد: «ما قادریم سلاح هسته‌ای بسازیم، اما تا امروز هیچ دستور رسمی برای ساخت آن صادر نشده است و با این حال، در صورت تصمیم‌گیری، جمهوری اسلامی می‌تواند سلاح هسته‌ای بسازد.»
روز گذشته ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌ان، با اشاره به مواضع اخیر مقام‌های آمریکایی و شرط اصلی آن‌ها برای «توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم»، گفت که «دیگر امید چندانی به نتیجهبخش بودن مذاکرات نیست».
رضایی در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان اظهار کرد: «ناامید شده‌ام و دیگر چندان امیدی ندارم که مذاکرات به توافق منجر شود. ما در حال آماده‌سازی برای اجرای طرحی جایگزین هستیم. اگر هدف آمریکایی‌ها صرفا جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای باشد، شاید بتوان به توافقی رسید؛ اما اگر هدف آن‌ها توقف کامل غنی‌سازی باشد، توافقی ممکن نخواهد بود.»
هم‌زمان با این سخنان، محمدحسین رنجبران، مشاور وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نیز در گفت‌وگو با شبکه المیادین اعلام کرد که ایالات متحده پس از دور دوم مذاکرات هسته‌ای، به‌طور ناگهانی موضعش درباره غنی‌سازی اورانیوم را تغییر داده است.
به گفته مشاور عباس عراقچی، در آغاز دور سوم، نمایندگان آمریکا «برخلاف مواضع رسمی‌شان رویکردی مثبت داشتند، اما در ادامه با تغییری آشکار، توقف کامل غنی‌سازی را به عنوان خط قرمز غیرقابل مذاکره خود مطرح کردند». او تاکید کرد که این تغییر ناگهانی با اعتراض شدید هیئت ایرانی در مسقط مواجه شد و در نتیجه دور چهارم مذاکرات در ابتدا لغو شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
روز شنبه و یک روز پس از دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا در رم، حسین دقیقی، مشاور عالی فرمانده کل سپاه پاسداران، نیز با اشاره به اظهارات اخیر دونالد ترامپ تاکید کرد: «ما گفته‌ایم سلاح هسته‌ای نداریم، اما حالا می‌گویند غنی‌سازی هم نباید داشته باشید. این را نمی‌پذیریم. اگر از غنی‌سازی عقب‌نشینی کنیم، مرحله بعدی می‌گویند موشک هم نداشته باشید. غنی‌سازی باید در داخل کشور انجام شود. ما حاضریم مواد غنی‌شده را زیر هزار متر زمین، در هر مکانی که آن‌ها تعیین کنند، نگه داریم، اما فقط در داخل ایران. این تضمین ما است.»
این درحالی است که روز شنبه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران هم با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که «در برابر هرگونه اقدام خصمانه در آماده‌باش کامل» و آماده «پاسخگویی قاطع» است. در این بیانیه آمده است: «دست بر ماشه مهیای پاسخگویی قاطع، پشیمان‌کننده و فراتر از تصور به هرگونه اقدام خصمانه دشمن هستیم.»
سپاه پاسداران همچنین تهدید کرد که این پاسخ، «نه‌تنها متجاوزان متوهم را به‌شدت پشیمان کند، بلکه معادلات راهبردی قدرت را به نفع جبهه حق و به زیان شیطان بزرگ و رژیم نیابتی و صهیونی او در غرب آسیا تغییر خواهد داد».
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، روز پنجشنبه هفته گذشته در واکنش به انتشار گزارش‌هایی درباره احتمال حمله قریب‌الوقوع اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران هشدار داد که ایران هرگونه حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای را حمله‌ای با مشارکت حقوقی آمریکا تلقی خواهد کرد و ایالات متحده را مسئول پیامدهای آن خواهد دانست.
دونالد ترامپ هنوز درمود جزئیات مذاکرات روز جمعه اظهارنظری نکرده است، اما یک مقام آمریکایی به روزنامه اسرائیل‌هیوم گفت که ایالات متحده در جریان مذاکرات روز جمعه در رم، همچنان بر خواسته نهایی خود مبنی بر توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران تاکید کرده و از آن صرف‌نظر نکرده است. این مقام افزود در جریان این گفت‌وگوها، گزینه‌ای تحت عنوان توافق مقدماتی مطرح شده که به موجب آن جمهوری اسلامی باید برای نشان‌دادن تمایلش به صرف‌نظر کردن کامل از دستیابی به سلاح هسته‌ای اقدامات عملی انجام دهد.
شبکه سی‌ان‌ان نیز به نقل از دو منبع ایرانی نوشت به دلیل اصرار ایالات متحده بر توقف غنی‌سازی اورانیوم در ایران، «بعید است مذاکرات هسته‌ای به توافقی منجر شود».
روز شنبه قاسم قریشی، جانشین رئیس سازمان بسیج ایران تاکید کرد: «حفظ غنی‌سازی اورانیوم و توان هسته‌ای واجب و برای فردای ایران اسلامی واجب‌تر است و دشمنان قصد دارند توان هسته‌ای را از جمهوری اسلامی بگیرد. آمریکا هم قابل اعتماد نیست.»
روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران، هم روز شنبه در گزارشی درباره پنجمین دور گفت‌وگوهای هسته‌ای میان ایران و آمریکا نوشت: «مذاکرات برخلاف دفعات قبل، روی دور کند افتاده و دیگر مثل چهار دور قبلی، نمی‌توان درباره خوش‌بینی به نتیجه‌بخشی آن صحبت کرد.»
اکنون در شرایطی که فضای مذاکرات هسته‌ای بیش از هر زمان دیگری متشنج است و مقام‌های جمهوری اسلامی آشکارا با مواضعی تندتر از پیش از بی‌اعتمادی به ایالات متحده سخن می‌گویند، چشم‌انداز رسیدن به توافق به‌شدت تیره شده است. هم‌زمان با تشدید مواضع نظامی تهران، تهدیدهای آشکار اسرائیل برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران نیز ابعاد جدیدی پیدا کرده و هشدارهای مقام‌های سپاه پاسداران و ارتش، نشانه ورود جمهوری اسلامی به مرحله آماده‌باش نظامی است. درنتیجه نه‌تنها امیدی به احیای توافق باقی نمانده، که به نظر می‌رسد منطقه در آستانه یک رویارویی مستقیم قرار گرفته است؛ جنگی که دیگر صرفا یک سناریوی احتمالی نیست، بلکه به گزینه‌ای جدی و نزدیک تبدیل شده است.
