تازه‌ترین گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز درباره وضعیت آزادی مطبوعات در ۱۸۰ کشور جهان نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران با قرار گرفتن در رتبه ۱۷۶ جهان وضعیت بسیار وخیمی دارد.

براساس این رتبه‌بندی، وضعیت آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران تنها در کشورهای اریتره، کره شمالی، چین و سوریه وخیم‌تر از ایران است و افغانستان به‌رغم سلطه حکومت طالبان در رتبه ۱۷۵ قرار دارد.

همچنین خبرنگاران مستقر در غزه و فلسطین، که از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون درگیر جنگ، آتش‌افروزی‌های حماس و حملات متقابل ارتش اسرائیل‌اند، در جایگاه ۱۶۳ جهان و بالاتر از ایران قرار دارند.

در گزارش این سازمان آمده است که تمامی نظرات و دیدگاه‌های انتقادی خبرنگاران یا شهروند-خبرنگاران در ایران سرکوب می‌شوند، روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها ناچارند خودسانسوری کنند و طی سال‌های اخیر بر شدت بازداشت‌ها، تهدیدهای جانی، فشارهای فیزیکی و اقتصادی، احضارهای امنیتی و صدور احکام حبس علیه روزنامه‌نگاران افزوده شده است.

گزارشگران بدون مرز در ابتدای این گزارش نوشت: «اگرچه حملات فیزیکی به خبرنگاران آشکارترین نقض آزادی مطبوعات است، اما فشارهای اقتصادی نیز معضلی عمده و پنهانی به شمار می‌آید. شاخص اقتصادی در گزارش جهانی آزادی مطبوعات در سال ۲۰۲۵ به پایین‌ترین حد تاریخی خود رسیده و این روند نزولی همچنان ادامه دارد. درنتیجه، وضعیت جهانی آزادی رسانه‌ها برای نخستین بار در تاریخ این شاخص، با عنوان «وضعیت دشوار» طبقه‌بندی شده است. وقتی خبرنگاران به فقر دچارند دیگر توان مقابله با دشمنان مطبوعات، یعنی مروجان اطلاعات نادرست و تبلیغات را ندارند.»

این سازمان می‌گوید منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا همچنان خطرناک‌ترین منطقه جهان برای خبرنگاران است. از سوی دیگر، در صدر جدول گزارشگران بدون مرز، به ترتیب کشورهای نروژ، استونی، هلند، سوئد و فنلاند حضور دارند و در ادامه دانمارک، ایرلند، پرتغال، سوییس و چک رتبه‌های پنجم تا دهم آزادترین کشورها برای خبرنگاران و رسانه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. آلمان در رتبه یازدهم قرار گرفته است، انگلستان بیستم است، کانادا بیست‌ویکم و فرانسه در جایگاه بیست‌وپنجم.

گزارشگران بدون مرز می‌گوید در یک سال گذشته ۳۴ کشور جهان با موج تعطیلی گسترده رسانه‌ها مواجه بوده‌اند و این اتفاق به تبعید بسیاری از خبرنگاران منجر شده است. این مسئله به‌ویژه در کشورهای نیکاراگوئه با ۹ رتبه نزول و جایگاه ۱۷۲، روسیه با ۹ پله سقوط و جایگاه ۱۷۱، بلاروس با رتبه ۱۶۶، ایران با رتبه ۱۷۶، سودان با رتبه ۱۵۶، جمهوری آذربایجان با رتبه ۱۶۷ و افغانستان با رتبه ۱۷۵ بیشتر دیده می‌شود و مشکلات اقتصادی این کشورها نیز بر فشارهای سیاسی علیه روزنامه‌نگاران افزوده است.

کاهش شدید بودجه رسانه‌ها در شماری از کشورهای جهان ضربه‌ای دیگر به اقتصاد رسانه‌ای وارد کرده است، این درحالی است که پیش‌تر نیز به دلیل سلطه شرکت‌های فناوری مانند گوگل، اپل، فیسبوک، آمازون و مایکروسافت بر توزیع اطلاعات، قدرت مطبوعات در سراسر جهان تضعیف شده بود. این بسترها که برای انتشار اطلاعات درست عملا از مقررات خاصی پیروی نمی‌کنند، سهم فزاینده‌ای از درآمد تبلیغاتی را جذب می‌کنند، درآمدی که در حالت عادی می‌توانست به پشتیبانی از روزنامه‌نگاری اختصاص یابد.

مجموع هزینه‌های تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی در سال ۲۰۲۴ به ۲۴۷.۳ میلیارد دلار رسید، که افزایش ۱۴ درصدی در قیاس با سال ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد. گزارشگران بدون مرز نوشت این بسترهای آنلاین همچنین با گسترش محتوای دست‌کاری‌شده و گمراه‌کننده و تقویت جریان اطلاعات نادرست، به تضعیف عرصه اطلاع‌رسانی دامن می‌زنند.

در ۴۲ کشور جهان که بیش از نیمی از جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند، وضعیت آزادی مطبوعات «بسیار وخیم» طبقه‌بندی شده است. گزارشگران بدون مرز افزود در این کشورها آزادی رسانه کاملا غایب و روزنامه‌نگاری برای خبرنگاران مخاطره‌آمیز است.

سه کشور آفریقای شرقی، اوگاندا با رتبه ۱۴۳، اتیوپی با رتبه ۱۴۵ و رواندا با رتبه ۱۴۶، امسال وارد محدوده «بسیار وخیم» شده‌اند. هنگ‌کنگ با رتبه ۱۴۰ نیز وارد این منطقه قرمز شده است. چین نیز در رتبه ۱۷۸ است. همچنین در آسیای مرکزی، قرقیزستان با رتبه ۱۴۴ و قزاقستان با رتبه ۱۴۱ وضعیت این منطقه را تیره‌تر کرده‌اند. در خاورمیانه اردن با رتبه ۱۴۷ و با سقوط ۱۵ پله‌ای، عمدتا به‌دلیل قوانین سرکوبگرانه علیه رسانه‌ها، سقوط شدیدی کرده است.