استاندار تهران از احتمال نیاز به مدیریت مصرف آب در ماه‌های آینده خبر داد و خواستار صرفه‌جویی شهروندان پایتخت شد.

محمدصادق معتمدیان با اشاره به کاهش ۱۴ درصدی بارش‌ها در تهران گفت: «به دلیل شرایط خاصی که استان تهران دارد، که البته بخشی از آن ناشی از تغییرات اقلیمی آب و هوایی است، ما با چالش کم‌آبی مواجه هستیم و امسال پنجمین سالی است که میزان بارش‌ها در استان تهران پایین‌تر از میانگین دوره بلندمدت است.»

استاندار تهران در شرایطی مدعی میزان مصرف بیش از استاندارد شهروندان تهرانی شد که بنابر برخی آمارها یکی از مشکلات اصلی هدررفت آب در شبکه توزیع آب است.

معتمدیان گفت: «با توجه به جمع‌بندی‌هایی که در مجموعه وزارت نیرو و آب و فاضلاب استان تهران و همچنین مطالعات صورت گرفته تا ۶۳ درصد از جمعیت استان تهران تقریبا نزدیک به دو برابر مصرف سرانه آب استفاده می‌کنند.»

مسئله کاهش سطح ذخایر سدهای پنجگانه پایتخت نیز در ماه‌های اخیر احتمال جیره‌بندی آب را افزایش داده است. براساس آمارهای رسمی، وضعیت پنج سد تامین‌کننده آب تهران به مرحله ۲۹ درصد کاهش پرشدگی رسیده است.

عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، اعلام کرد، سد امیرکبیر با ۲۹ درصد و مجموعه سدهای لتیان، ماملو و لار با حدود ۱۷ درصد عقب‌ماندگی در مقایسه با سال گذشته در شرایط نامناسبی قرار دارند.

به گفته بزرگ‌زاده، این وضع تابع شرایط حاکم بر میزان بارش‌های کل کشور است که در استان‌های قم، سمنان، مرکزی، ایلام، چهارمحال‌وبختیاری، البرز، اصفهان، تهران، خراسان جنوبی، کرمان، خراسان شمالی، یزد، فارس، کهگیلویه‌وبویراحمد و خوزستان بین ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش بارندگی داشته و سه استان بوشهر، سیستان‌وبلوچستان و هرمزگان با بیش از ۵۰ تا ۸۰ درصد کاهش در صدر کم‌بارش‌ترین مناطق کشور قرار گرفته‌اند.

همچنین مطابق گزارش‌های رسمی از میزان بارش‌ها در مقایسه با دوره بلندمدت، تهران شاهد کاهش نگران‌کننده ۴۷ درصدی است که این موضوع ضرورت برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی را افزایش داده است و همین مسئله به افزایش میزان فرونشست زمین در مناطق مختلف پایتخت دامن زده است.

الگوی برداشت از آب‌های زیرزمینی برای تامین آب شرب تهران زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم در گذشته ۶۰ درصد تامین آب تهران از منابع سطحی و ۴۰ درصد از منابع زیرزمینی بود که طی دو سال اخیر این نسبت معکوس شده است و اکنون ۶۰ درصد تامین آب تهران از منابع زیرزمینی صورت می‌گیرد.

دقت در مصرف از ضرورت‌های مدیریت منابع آبی کشور است، اما نباید فراموش کرد که تکیه صرف بر کاهش بارش‌ و نحوه مصرف شهروندان به معنای چشم پوشی از فرسودگی شبکه توزیع آب و مدیریت نادرست حوزه آبی کشور است.

براساس گزارش مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، میزان هدررفت واقعی در شبکه توزیع آب این استان ۱۱ درصد است، عددی که برای کاهش هر ۱ درصد آن حدود ۲۱ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

همچنین ذکر این نکته ضروری است که برخی تحلیلگران بر مبنای داده‌های آماری و واقعیت فرسودگی شبکه توزیع آب میزان هدررفت را به مراتب بیش از ۱۱ درصد می‌دانند و معتقدند تصاویری چون ترکیدن لوله‌های آب در سطح معابر و هدررفت طولانی‌مدت آب نشان‌دهنده آن است که در چند دهه گذشته حساسیت لازم برای نوسازی و ترمیم شبکه توزیع آب صورت نگرفته و همین امر به افزایش تنش آبی در پایتخت منجر شده است.

جدای از سهم هدررفت آب در شبکه توزیع نباید این واقعیت را نادیده گرفت که سرانه مصرف ۶۳ درصد شهروندان  تهران ۲۵۰ لیتر است که نزدیک به دو برابر ۱۳۰ لیتر الگوی مصرف در هر شبانه‌روز است. همچنین ۶ درصد شهروندان تهران مطابق آمارها بیش از دوبرابر استاندارد تعیین‌شده آب مصرف می‌کنند که به نظر می‌رسد این درصد مربوط به ساکنان مناطق شمالی شهر باشد که خانه‌هایشان امکاناتی چون باغ و استخر دارد.

در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۳، با شدت یافتن کاهش سطح ذخایر آبی تهران، سیاست کنترل فشار آب در برخی ساعات شبانه‌روز اجرا شد. این امر برخی مجتمع‌های مسکونی را ناچار کرد برای رسیدن آب به طبقات بالای ساختمان پمپ‌های تقویت فشار نصب کنند، که در نظر کارشناسان خود این امر به افزایش سطح مصرف منجر می‌شود.

به نظر می‌رسد گفته استاندار تهران مبنی بر احتمال مدیریت مصرف در ماه‌های آینده همان سیاست جیره‌بندی آب است که در سال گذشته نیز کارشناسان عملی شدن آن را قطعی می‌دانستند.

نگرانی از ناتوانی در تامین آب شرب پایتخت در شرایطی اعلام شده است که سال به‌تازگی آغاز شده و چند ماه تا نقطه اوج گرما فاصله داریم و این به معنای آن است که مسائلی چون ناترازی برق و آب از دوره‌های پیک مصرف عبور کرده و به معضلی برای بیشتر ماه‌های سال بدل شده است.

در این بین آخرین امید شهروندان تهران به اخباری مبنی بر در راه بودن موج‌های دیگری از بارش بهاری است که شاید دست‌کم کمی به سطح ذخایر سدهای پایتخت بیفزاید، هرچند بعید به نظر می‌رسد موج‌های بارشی باقیمانده توان جبران کاهش بارش را داشته باشد.

روز جمعه ۱۲ اردیبهشت هواشناسی ایران اعلام کرد شهروندان تهران در حدفاصل روز شنبه تا سه شنبه باید منتظر بارش‌ها و رگبارهای مداومی باشند که با طوفان و غبارآلود شدن هوا و بادهای شدید همراه است. اگرچه با نگاهی به کوه‌های مشرف به تهران، که برخلاف سالیان دور برف‌پوش نیستند، می‌توان گفت تابستان پیش رو فصل دشوار بی‌آبی برای پایتخت‌نشینان است.