با ادامه محدودیت‌های شدید طالبان علیه زنان و دختران در افغانستان، و با افزایش بیماری‌های روانی، استفاده از قرص‌های خواب‌آور در حال افزایش است. منابع مطلع در شهرهای مختلف، به‌ویژه در هرات، کابل و مزارشریف، به ایندیپندنت فارسی گفتند که بسیاری از دختران و زنان تحت فشارهای شدید اجتماعی و روانی و برای برخورداری از چند لحظه آرامش به استفاده از قرص‌های خواب‌آور روی آورده‌اند.

زهره پیمان دانشجوی سال دوم روان‌شناسی در دانشگاه هرات بود که آموزش دختران و زنان با فرمان رهبر طالبان ممنوع شد و او نیز مانند هزاران دانشجوی دختر از ادامه تحصیل محروم ماند. زهره پس از سه سال تحمل رنج دوری از همکلاسی‌هایش و محروم شدن از تحصیل و ناامیدی از آینده، به دلیل دچار شدن به اضطراب و کم‌خوابی به پزشک مراجعه کرد. زهره در گفتگو با ایندیپندنت فارسی گفت که پزشک برای درمان افسردگی‌اش تریمیپرامین (Trimipramine) با نام تجاری تروپتانول (Truptanul) را تجویز کرده است. او توانست پس از مصرف این دارو، پس از مدت‌ها اضطراب و بی‌خوابی، با آرامشی عمیق به خواب رود. اما فردای آن روز متوجه شد که از بسته داروهایش سه عدد کم شده، درحالی‌که او فقط یک قرص در شب مصرف می‌کرد. پس از جست‌وجو و صحبت با اعضای خانواده متوجه شد که خواهرش نیز وقتی شنیده این دارو به بهبود خواب و کاهش اضطراب کمک می‌کند از آن مصرف کرده است.

زهره گفت نخستین‌بار وقتی درمورد استفاده از داروهای خواب‌آور مطلع شده که با دوستش برای انجام کاری به شهر رفته و دوستش بدون داشتن مجوز پزشک وارد داروخانه‌ای شده و چندین بسته داروی خواب‌آور گرفته است.

اندکی بعد، زهره متوجه شد که حلقه اطرافیان و نزدیکانش به‌شکل فراگیر از این داروها استفاده می‌کنند. زهره درمورد فراگیر بودن استفاده از این داروها گفت: «وقتی من به مصرف این دارو روی آوردم، ضمن اینکه خواهرم نیز با من همراه شد، یکی از دوستانم نیز از من درخواست کرد با استفاده از مجوز پزشکی‌ام برای او دارو بگیرم.»

زهره گفت اضطراب، بی‌خوابی و ناآرامی‌های روانی رایج‌ترین مواردی است که در زندگی روزمره زنان و دختران در افغانستان مشاهده می‌شود و در این وضعیت تنها پناهگاه داروهایی است که برای ساعاتی به زنان و دختران کمک می‌کند تا با آرامش بخوابند.

زهره درمورد استفاده از داروی ضدافسردگی و خواب‌آور گفت: «حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بعد از مصرف دارو به خواب می‌روم و تا ۱۲ ساعت در آرامش می‌خوابم. در وضعیت فعلی هیچ چیز دیگری این آرامش را به من نمی‌دهد.»

هزینه بالای مراجعه به پزشک

از زمان بازگشت طالبان به قدرت، در کنار محدودیت‌های شدیدی که بر زندگی زنان و دختران وضع شده است، فقر و بیکاری، افزایش بهای مواد غذایی و کاهش منابع درآمد خانواده‌ها نیز به فشارهایی که زنان و دختران متحمل می‌شوند افزوده است. زهره گفت بسیاری از دختران و زنان که دچار فشارهای روانی‌اند، به دلیل نگرانی از پیامدهای اجتماعی، نمی‌توانند درمورد وضعیتشان به اعضای خانواده توضیح دهند. زهره گفت: «این مسئله که یک دختر جوان دچار فشار روانی است و نمی‌تواند به‌درستی به خواب برود، هنوز در بسیاری از خانواده‌ها یک تابو است، چون ممکن است به گونه‌ای تعبیر شود که برای دختران پیامد اجتماعی داشته باشد.»

زهره توضیح داد که در برخی موارد، دخترانی که درمورد وضعیت روانی‌شان به اعضای خانواده‌شان گفته‌اند، با این پاسخ که «ممکن است عاشق شده باشی» مواجه شده‌اند. او همچنین تصریح کرد که مراجعه به پزشک نیز، علاوه بر هزینه زیاد، ممکن است برای دختران مجرد پیامد اجتماعی داشته باشد و این گمانه‌زنی را در میان خانواده‌ها ایجاد کند که دختر در وضعیت بهداشتی مناسبی قرار ندارد. به گفته زهره، این پیامدها ممکن است بر ازدواج دختران تاثیر منفی بگذارد، درحالی‌که درک آن برای بسیاری از مردان خانواده دشوار است.

علاوه بر پیامدهای اجتماعی، بسیاری از خانواده‌ها توانایی تامین هزینه‌های مراجعه به پزشک را ندارند. زهره گفت مراجعه به پزشک در هر جلسه ۲۵۰ افغانی برای معاینه و دست‌کم یک هزار افغانی برای خرید دارو هزینه دارد، درحالی‌که دختران و زنان مبتلا به بیماری‌های روانی نیاز به درمان پیگیر و طولانی‌مدت دارند. به همین دلیل، بسیاری از خانواده‌ها توانایی تامین این هزینه را ندارند و درنتیجه، دختران و زنان به‌صورت گسترده به استفاده از قرص بدون مجوز پزشک روی می‌آورند.

فاطمه (نام مستعار)، پزشکی در کابل، گفت که قرص‌های تریمیپرامین، کلونازپام، دیازپام و جینکوبیلوبا بیشترین مصرف را در میان دختران بالای ۱۷سال و زنان میانسال دارند که بدون مجوز پزشک در بسیاری از داروخانه‌ها در دسترس عموم است.

فاطمه افزود که هر بسته از این داروها که ۱۲ قرص دارد، بین ۲۰ تا ۵۰ افغانی فروخته می‌شود و در وضعیتی که زنان جز پستوی خانه‌ها جایی برای رفتن ندارند این داروها تنها پناهگاه آنان برای تجربه چند لحظه آرامش است. به گفته این پزشک، مصرف مداوم این داروها برای مصرف‌کنندگان مخاطره‌آمیز است،  ازجمله می‌توان به چاقی سریع، مشکلات گوارشی، واکنش‌های آلرژیک، نیاز به افزایش میزان مصرف، اختلالات شناختی و کاهش هوشیاری اشاره کرد.

زهره که پس از مصرف چندین دوره داروی ضدافسردگی و خواب‌آور وضعیت بهتری دارد، می‌گوید که به‌رغم آگاهی از پیامدهای احتمالی مصرف این دارو، گزینه دیگری برای غلبه بر اضطراب و ناآرامی‌های روانی‌اش ندارد. او می‌افزاید: «اگر دوباره دچار اضطراب و بی‌خوابی شوم جز مصرف دارو چاره دیگری ندارم.» به گفته او، دختران و زنان در وضعیتی مشابه حبس خانگی به سر می‌برند و همه به دنبال برخورداری از  یک لحظه آرامش‌اند و در چنین وضعیتی چاره‌ای جز روی آوردن به دارو، که تنها گزینه در دسترس است، ندارند.

طالبان از زمان بازگشت به قدرت، با تاکید بر اجرای شریعت اسلامی، هرگونه آزادی عمل و انتخاب را از زنان گرفته است و رهبر پرده‌نشین این گروه با صدور بیش از ۷۰ فرمان، زنان و دختران را از ابتدایی‌ترین حقوقشان محروم ساخته است.