انتشار تصاویر حصارکشی بخشی از محوطه پارک ستارخان در روزهای اخیر موجب گمانه‌زنی درمورد احتمال قطع درختان این محوطه شده است.

یک عضو شورای شهر تهران با رد اخبار قطع درختان پارک ستارخان ادعا کرد حصارکشی در این پارک به‌دلیل احداث مخازن آب انجام شده و هیچ درختی جابه‌جا یا قطع نشده است.

خالی بودن محوطه حصارکشی‌شده از بافت درختی در عکس‌های انتشاریافته، باتوجه‌ به تجربه قطع ناگهانی درختان در برخی پارک‌ها و محوطه‌های سبز شهر تهران، نگرانی از ادامه این روند و رسیدن آن به پارک ستارخان تهران را افزایش داده است.

رسانه‌ها به نقل از برخی ساکنان مدعی شده بودند حصارکشی در پارک بدون اعلام قبلی شهرداری رخ داده و مشخص نیست این محوطه به چه قصدی محصور شده است.

شهروندان می‌گویند این محوطه حدود ۲۰۰ متر مربع مساحت دارد و حال باید دید هدف از آماده‌سازی آن نصب مخازن آب است یا مطابق اعلام پیشین شهردار تهران بناست برای ساخت مسجد از آن بهره‌برداری شود.

آنچه به حساسیت کنشگران درخصوص احتمال قطع درختان این پارک دامن زده است ادامه‌ روند قطع درختان در خیابان‌ها و محوطه‌های مختلف تهران طی ۲ سال مدیریت علیرضا زاکانی است. اگرچه در برخی موارد شهرداری مستقیما مسئول قطع درختان نبوده است، چشم‌پوشی مدیران از قطع درختان این سوال را مطرح می‌کند که چرا شهرداری، با وجود اعتراض شهروندان، به‌دنبال انجام این طرح است.

مسئله قطع درختان در شورای شهر ششم به نسبت دوره‌های قبل مورد انتقاد کارشناسان امور شهری است. بهروز شیخ‌رودی کارشناس مالی و اقتصاد شهری و معاون محاسبات و پایش عملکرد شورای پنجم، با انتقاد از سکوت اعضای شورای ششم شهر نسبت به قطع درختان در تهران گفته است: «ما شاهد آن هستیم که درآمد ۷ میلیارد و ۷۸ میلیون تومانی شهرداری از قطع درختان تهران در سال ۱۳۸۷ به رقم ۳۱۴ میلیارد تومان در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۲ رسیده است.»

بنا به ادعای شیخ‌‌رودی طی سال‌های ۱۴۰۰ تا پایان شهریور ۱۴۰۲ بیش از هزار و ۱۳۴ میلیارد تومان درآمد از قطع درختان کسب شده است و این عدد که در دوره مدیریت زاکانی به‌ دست‌ آمده، نسبت به عملکرد مدیریت شهری ۴ ساله دوره پنجم شورای شهر رشدی ۹۵ درصدی نشان می‌دهد.

پدیده قطع درختان پایتخت که به کاهش سرانه فضای سبز منجر شده است در تضاد با طرح حفظ و توسعه باغ‌ها و فضای سبز شهری است. این پدیده نگران‌کننده در دو شکل قطع عمدی درختان محوطه نهادهای دولتی و نیز قطع درختان معابر از سوی مالکان ساختمان‌ها و مجتمع‌های تجاری صورت می‌گیرد.

اگرچه در آخرین مورد مسئله ساخت مسجد در پارک قیطریه با قطع درختان کهن‌سال آن مورد توجه جامعه قرار گرفت، نباید فراموش کرد که طی دو سال اخیر موارد متعددی از قطع درختان به بهانه آفت‌زدگی انجام شده است.

مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، آذرماه سال ۱۴۰۲ با انتقاد از توجه رسانه‌ها به این موضوع گفته بود: «وقتی درختی دچار آفت می‌شود ممکن است سقوط کند و به جان و مال مردم آسیب برساند؛ لذا قبل از روی‌دادن چنین حادثه‌ای قطع می‌شود.»

این ادعا به جز درختان مجموعه سعدآباد، در موارد دیگر مانند قطع درختان خیابان ایتالیا نیز تکرار شد و هربار دلیل قطع درختان خشکی و خطرساز بودن آن‌ها اعلام شده است.

همچنین این ادعا پیش‌تر در پرونده قطع گسترده درختان خیابان ولیعصر تکرار شده بود. مردادماه سال ۱۴۰۲ خبر قطع درختان در محدوده باغ فردوس تا پارک‌وی با واکنش معاون خدمات شهری شهرداری منطقه یک مواجه شد که مدعی بود قطع گسترده در راستای جوان‌سازی درختان خیابان ولیعصر صورت‌ گرفته است.

جدول‌کشی نادرست و مسدودسازی راه ورود آب به مسیرهای جانبی خیابان ولیعصر، که درختان کهن‌سال چنار بخشی از هویت تاریخی آن به شمار می‌روند، از دلایل اصلی خشک‌ شدن درختان و سست‌ شدن ریشه آن‌ها در خیابان ولیعصر است.

 به باور شهروندان، برخی از مجتمع‌های تجاری تازه‌ساز این خیابان، برای دیده شدن نمای بیرونی‌شان، با پرداخت رشوه به شهرداری امکان قطع این درختان را به دست آورده‌اند. پدیده قطع درختان برای حذف موانع بصری از مقابل مجتمع‌های تجاری و مسکونی پایتخت در مواردی با واکنش شهرداری تهران نیز مواجه شده است.

آذرماه سال ۱۴۰۲ مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری از جریمه ۱۱۷ میلیاردی فردی خبر داد که به گفته او در خیابان ولیعصر ۱۳ اصله درخت را بریده بود. اما به گفته کارشناسان این جریمه‌ها جبران‌کننده خسارت ناشی از قطع درختان شهر نیست.

قطع درختان کهن‌سال در بولوار کشاورز برای باز شدن نمای روبه‌روی هتل اسپیناس، قطع چنارهای قدیمی خیابان عمار در منطقه نیاوران تهران، قطع ۵۰ درخت بوستان کوهپایه در منطقه یک با حکم قضایی، قطع درختان کهن منطقه گیشا به‌بهانه هرس، برخی از نمونه‌هایی است که طی مدیریت زاکانی بر شهرداری تهران در رسانه‌ها مطرح شده است.

در موضوع قطع درختان بوستان کوهپایه حتی اعضای شورای شهر با انتقاد از تعلل و همکاری شهرداری تهران با قطع‌کنندگان درختان خواستار رسیدگی فوری به این موضوع شدند.

شهردار منطقه یک درخصوص روند تخریب بوستان کوهپایه و قطع بیش از ۵۰ درخت مدعی شد که اجرای حکم دادگاه چندین بار به تعویق افتاده است و این اقدام نهایتا بدون اطلاع شهرداری صورت گرفته است.

در یکی دیگر از پرونده‌های قطع درختان تهران، انتشار تصاویر جابه‌جایی تنه درختان در محوطه دانشگاه الزهرا واکنش فعالان شهری و سازمان محیط زیست را در پی داشت. مدیران دولتی این‌ بار نیز مدعی شدند آنچه اتفاق افتاده است در راستای فرآیند خشکه‌زنی و هرس درختان بوده است.

ادعایی که با تصاویر منتشرشده مبنی بر قطع کامل تنه این درختان همخوانی ندارد. به‌دلیل سکوت مراجع قضایی در این خصوص راستی‌آزمایی ادعای این مدیران ممکن نیست.

شهری که روزگاری به باغ‌ها و درختان سرسبزش شناخته می‌شد، امروز زیر تبر تصمیم مدیرانی قرار گرفته است که کسب درآمد از صدور پروانه‌های ساخت موجب بی‌توجهی آن‌ها به اهمیت حفظ و افزایش سرانه سبز در آن شده است.

شیوه مدیریت فعلی شهرداری تهران در تقابل با تاریخ و هویت پایتخت به تشکیل کارزار توقف مسجدسازی در پارک قیطریه و کنار رفتن علیرضا زاکانی از مدیریت شهر تهران منجر شد، اما در شورای شهر و دولت واکنشی ایجاد نکرد.

درختانی که هر روز اخبار سربریدن آن‌ها منتشر می‌شود، شاید در دل تهران دودآلود آخرین امکان بهبود هوای پایتخت به شمار بیایند و هر روز با کاسته‌شدن از تعداد آن‌ها به نفس‌تنگی تهران و شهروندانش اضافه شود.