فرانسه، بریتانیا و آلمان به‌عنوان امضاکنندگان برجام در بیانیه‌ای مشترک از طریق شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، درباره گسترش برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، پایبند نبودن تهران به معاهدات بین‌المللی و اظهارات برخی مقام‌های حکومت درباره توانایی دستیابی به سلاح هسته‌ای، به‌شدت ابراز نگرانی کردند و هشدار دادند انتهای مسیری که تهران در آن گام گذاشته، تاریک و ناپیدا است.

هم‌زمان، اتحادیه اروپا نیز با صدور بیانیه‌ای جداگانه، ضمن اشاره به کشف ذرات اورانیوم با منشا [مربوط به فعالیت‌های صنعتی] انسانی در انبارهای مخفی تورقوزآباد و ورامین در سال‌های گذشته، از اینکه ماموران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به منظور کسب اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی دسترسی خاصی ندارند، به‌شدت ابراز نگرانی کرد و از تهران خواست اجرای مفاد برجام و پروتکل الحاقی را فورا از سر گیرد.

سه کشور اروپایی فرانسه، بریتانیا و آلمان در بیانیه یادشده، با اشاره به گزارش تازه رافائل گروسی، مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، درباره فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی، نوشتند: «متاسفانه این گزارش بار دیگر تایید می‌کند که ایران همچنان مسیر تهدیدکننده‌اش را ادامه می‌دهد و تعهدات برجامی را به طور فزاینده‌ای نقض کرده است. در پنج سال گذشته، ایران فعالیت‌های هسته‌ای‌اش را به سطوح جدیدی رساند که برای کشوری که ادعا می‌کند برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای برنامه‌ای ندارد، بی‌سابقه است. ایران همچنان از لغو محدودیت‌های وضع‌شده برای بازرسان آژانس سر باز می‌زند و در اجرای بیانیه مشترک ۴ مارس ۲۰۲۳ کوتاهی می‌کند.»

تروئیکای اروپایی در ادامه، با اشاره به اینکه غنی‌سازی اورانیوم در جمهوری اسلامی ایران به ۲۷ برابر حد مجاز در برجام رسیده است، خاطرنشان کردند که کاهش درصد غنی‌سازی  به ۶۰ درصد در جمهوری اسلامی نباید این کشورها را به سمت «امیدهای کاذب و نتیجه‌گیری‌های اشتباه» سوق دهد.

در این بیانیه آمده است: «غنی‌سازی ۶۰ درصدی همچنان بی‌وقفه ادامه دارد و این افزایش نرخ تولید به‌زودی به افزایش مجدد ذخایر منجر خواهد شد. رقیق‌سازی هم باعث سرعت گرفتن روند افزایش ذخایر اورانیوم ۲۰ درصدی شده است. در نتیجه، ذخایر اورانیوم غنی‌شده جمهوری اسلامی ایران تنها در سه ماه و نیم، ۳۰ درصد افزایش یافت. تهران در حال حاضر احتمالا حدود سه مخزن قابل‌توجه از اورانیوم با غنای بالا در اختیار دارد که تقریبا معادل مقدار موادی است که برای ساخت یک دستگاه انفجاری هسته‌ای کافی خواهد بود.»

بریتانیا، آلمان و فرانسه در بخش دیگری از این بیانیه صریح و متفاوت، به نصب تعداد بیشتری سانتریفیوژهای پیشرفته در سایت زیرزمینی فردو هم اشاره کردند و افزودند که چنین فعالیت‌هایی جز «نزدیک شدن خطرناک جمهوری اسلامی ایران به فعالیت‌های مرتبط با ساخت سلاح‌های هسته‌ای» معنایی ندارد.

بر اساس این بیانیه، در گزارش روز دوشنبه رافائل گروسی به شورای حکام سازمان ملل متحد آمده که جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به درخواست مدیرکل آژانس برای بازگرداندن بازرسان باتجربه این نهاد بین‌المللی به ایران هیچ اقدام اساسی انجام نداده است و چنین سیاستی در کنار اجرا نکردن مداوم پروتکل الحاقی، «به‌طور جدی بر توانایی‌ها و فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی آژانس تاثیر می‌گذارد».

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید فقدان شفافیت ادامه‌دار و انجام نشدن اقدام‌های راستی‌آزمایی پیش‌بینی‌شده در برجام به صورت مستمر به معنای آن است که آژانس قطعا از کسب اطلاعات مداوم در زمینه‌های مختلف باز مانده و به‌عنوان مثال نمی‌داند تهران چه تعداد سانتریفیوژ دارد و آن‌ها ممکن است کجا مستقر شده باشند.

در بخش پایانی بیانیه مشترک آلمان، فرانسه و بریتانیا، آمده است: «تروئیکای اروپا تا به حال پیوسته برای دستیابی به یک راه‌حل دیپلماتیک تلاش کرده تا جمهوری اسلامی ایران را به بازگشت کامل به تعهدات بین‌المللی و برجام وادار کند، اما تهران با رد پیشنهادهای معقولی که در مارس و سپس اوت ۲۰۲۲ ارائه شد، آمادگی خود برای رسیدن به نتیجه را ثابت نکرد و در عوض برنامه هسته‌ای‌اش را بیشتر پیش برد. ما مجددا از جمهوری اسلامی ایران می‌خواهیم از تشدید فعالیت‌های هسته‌ای دست بردارد و به تاکید خواستار آنیم که جمهوری اسلامی به مفاد اعمال‌شده در برجام، به‌ویژه در زمینه فعالیت‌های غنی‌سازی بازگردد. تهران اکنون باید اقدام‌های جدی و معناداری انجام دهد که نشان‌دهنده تمایل واقعی به کاهش تنش‌ها و بازسازی اعتماد موردنیاز جامعه بین‌المللی باشد. اظهارات اخیر مقام‌های جمهوری اسلامی ایران در مورد توانایی‌های فنی این کشور در تولید سلاح‌های هسته‌ای هم کاملا نتیجه‌ عکس دارد و نگرانی بیشتری ایجاد می کند و با تعهدات قانونی جمهوری اسلامی ایران در معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) نیز مغایر است.»

در بیانیه جداگانه اتحادیه اروپا که هم‌زمان با بیانیه تروئیکای اروپایی صادر شد، نیز اعلام شده که بی‌اعتنایی مداوم جمهوری اسلامی ایران به درخواست‌های آژانس برای لغو محدودیت‌ عملکرد ماموران آن، نشان‌دهنده تصمیم جدی تهران برای افزایش فعالیت‌های پنهانی و ساخت تاسیسات هسته‌ای جدیدی مانند راکتور آی‌آر۳۶۰ و نیروگاه‌های هسته‌ای هرمز است.

به نظر می‌رسد نگرانی‌ها درباره توانایی تهران برای تولید سلاح اتمی پس از سخنان جنجالی علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه سابق و رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران، بالا گرفته است. او در بهمن‌ماه، با تایید تلویحی توانایی جمهوری اسلامی برای ساخت سلاح هسته‌ای، گفت: «ما همه آستانه‌های علم و فناوری هسته‌ای را داریم. من یک مثال می‌زنم، دیگر خودتان برداشت کنید؛ یک خودرو چه می‌خواهد؟ شاسی می‌خواهد، موتور می‌خواهد، فرمان می‌خواهد، جعبه دنده می‌خواهد. شما بگو جعبه دنده ساختی؟ می‌گویم بله. موتور ساختی؟ بله، ولی هرکدام برای کار خودشان است.»

نمایندگان آمریکا و اتحادیه اروپا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم روز چهارشنبه بار دیگر ادعای صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را زیر سوال بردند و گفتند جمهوری اسلامی ایران برای پیشبرد برنامه غنی‌سازی اورانیوم در سطح بالا هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارد.