پس از گذشت بیش از سه ماه‌ و نیم از آغاز پیشروی ارتش اسرائيل از شمال غزه به جنوب آن، نیروهای اسرائيلی روز دوشنبه در آخرین نقطه جنوب غزه ایستاده‌اند. آن‌ها همه شهرها و اردوگاه‌های فلسطینی از شمال نوار غزه تا شهر غزه، بیت‌لاهیا و بیت‌حانون را کاملا ویران و ساکنان آن‌ها را آواره کرده‌ و اکنون در خان یونس مستقر شده‌اند و برای حمله به شهر مرزی رفح، آخرین شهر نوار غزه که کنار مرز مصر قرار دارد، در حال آماده‌باش به سر می‌برند. در سوی دیگر، مصر هم به دلیل نگرانی از عبور نیروهای اسرائيلی از مرز به منظور تعقیب جنگجویان حماس در قلمرو این کشور و جلوگیری از هجوم احتمالی ۱.۵ میلیون پناهجوی فلسطینی به داخل مرزهای مصر، تسلیحات دفاعی‌ و تانک‌هایش را در حالت آماده‌باش فوق‌العاده قرار داده است. به این معنی که منطقه از هر لحاظ در حالت بسیار دشوار و خطرناکی قرار دارد.

در واقع، جنگ به آخرین کیلومتر از نوار غزه به طول ۴۱ کیلومتر رسیده است و با توجه به اینکه در حال حاضر، بیش از نیمی از جمعیت نوار غزه‌ که اغلب آن‌ها برای فرار از جنگ‌ به رفح پناه برده‌اند، در این شهر زندگی می‌کنند، بیم آن می‌رود که جنگ پیش‌ رو خونین‌ترین و غم‌انگیزترین جنگ در نوار غزه باشد. اگرچه جامعه جهانی اسرائيل را به خودداری از حمله به رفح فرا می‌خواند، مشخص است که ارتش اسرائیل برای پایان دادن به حاکمیت حماس و از بین بردن جنگجویان آن وارد رفح می‌شود تا شرایطش را بر آخرین نقطه از نوار غزه تحمیل کند.

از آنجا که آمریکا و اروپا برای حمایت از اسرائيل کنار آن ایستاده‌اند و حماس با حمله هفتم اکتبر، آغازگر جنگ کنونی محسوب می‌شود، مصر به جنگ با اسرائیل وارد نخواهد شد. البته این تنها مصر نیست که از ورود به جنگ امتناع می‌کند؛ متحدان حماس از جمله رژیم جمهوری اسلامی ایران، سوریه و حزب‌الله هم از ایستادن در کنار حماس سر باز زده و نه‌تنها هرگونه نقشی در حمایت از حماس را رد کرده‌اند، بلکه تاکید می‌کنند که در جنگ شرکت نخواهند کرد.

هرچند کشورهای میانجی‌ بارها از حماس خواسته‌اند تا با پذیرش طرح آزادی گروگان‌های اسرائيلی، عقب‌نشینی از نوار غزه و واگذاری اداره غزه به تشکیلات خودگردان فلسطین، به جنگ پایان دهد، حماس همچنان به ادامه رویارویی و جنگ اصرار دارد. در مقابل، اسرائيل هم که به ورودی شهر رفح رسیده است، تاکید می‌کند هرگونه راه‌حلی را تنها پس از پایان جنگ می‌پذیرد.

در تفاهمی که میان مسئولان سرویس‌های امنیتی آمریکا، مصر، قطر و اسرائیل در پاریس صورت گرفت، برای پایان دادن به جنگ طرحی پیشنهاد شد که سه مرحله به شرح زیر دارد:

مرحله اول: آتش‌بس موقت که ممکن است یک ماه و نیم طول بکشد و قرار است طی آن، در ازای آزادی تعدادی از اسرای فلسطینی که طرف‌های میانجی سر آن‌ها به توافق برسند، یک‌سوم از گروگان‌های اسرائيلی به‌ویژه کودکان، زنان و سالمندان آزاد شوند. در طول مدت آتش‌بس به کمک‌های بشردوستانه و بیمارستان‌های سیار بیشتری اجازه ورود به غزه داده خواهد شد. علاوه بر آن، اسرائیل متعهد می‌شود عملیات نظامی را متوقف کند، هرچند عملیات پیگرد امنیتی ارتش اسرائيل همچنان ادامه خواهد داد.

مرحله دوم: آزادی اسرای اسرائیلی باقی‌مانده در ازای آزادی تعدادی دیگر از اسرای فلسطینی.

مرحله سوم: در مرحله آخر برای پیشبرد امور نوار غزه، دولت جدیدی تشکیل خواهد شد که رهبری آن را به احتمال زیاد سازمان آزادی‌بخش فلسطین در دست خواهد داشت و گروه حماس و جهاد اسلامی هم از نوار غزه خارج خواهند شد.

با توجه به اینکه اسرائيل در چند ماه گذشته با ادامه سیاست زمین‌ سوخته شبکه تونل‌های حماس را از بین برده، فلسطینی‌ها را آواره کرده و نوار غزه را چند پاره کرده است، بعید به نظر می‌رسد از این پس در موازنه قدرت در نوار غزه تغییری پدید آید یا منطقه تحول دیگری را شاهد باشد که بر روند برنامه‌ریزی‌های آینده تاثیری بگذارد.

جنگ غزه طولانی‌ترین و خشن‌ترین جنگ در تاریخ جنگ‌ عرب‌‌ها‌ و اسرائيل و فلسطینیان و اسرائيل محسوب می‌شود. جنگ ژوئن ۱۹۶۷ تنها شش روز و جنگ اکتبر ۱۹۷۳ در جبهه مصر ۲۰ روز به طول انجامید. حمله به بیروت در سال ۱۹۸۲ هفت هفته و جنگ سال ۲۰۰۶ بین حزب‌الله و اسرائيل در لبنان نیز پنج هفته ادامه داشت و مدت جنگ قبلی غزه در سال ۲۰۱۴ هم ۵۰ روز بود.

نبرد کنونی با همه جنگ‌های قبلی با اسرائيل متفاوت است؛ زیرا در این جنگ افزون بر کشته شدن حدود ۳۰ هزار غیرنظامی فلسطینی، شمار افراد کشته‌شده وابسته به سازمان‌های کمک‌رسان، نهادهای پزشکی و رسانه‌ها نیز بیش از جنگ‌های قبلی با اسرائيل بوده است. با این حال، واکنش‌های رسمی در سطح بین‌المللی محدود ماند و واکنش‌های گسترده مردمی به صورت نمادین باقی ماند.

جنگ کنونی غزه پیامدهای خطرناک بسیاری به دنبال دارد؛ به‌ویژه برای مصر که به‌شدت نگران است شاید اسرائيل حدود ۱.۵ میلیون فلسطینی را به حرکت به سمت مرزهای مصر وادارد، سپس به آن‌ها اجازه بازگشت ندهد و با این اقدام خود را از دست آن‌ها خلاص کند.

اردن هم در معرض خطرها و پیامدهای ناشی از جنگ غزه قرار دارد. به‌ویژه اینکه حماس تلاش کرد نیروهای محلی‌اش را این کشور بسیج کند و اردن را به سمت هرج‌ومرج سوق دهد. علاوه بر آن، اسرائيل از طریق رسانه‌هایش درباره احتمال انتقال فلسطینی‌ها به آن سوی رود اردن هم صحبت می‌کند. از سوی دیگر، در حالی که اردن در معرض حملات گروه‌های مسلح مستقر در مرز سوریه قرار دارد، گروه‌های مسلح عراقی تهدید می‌کنند که از طریق استان انبار وارد اردن خواهند شد.

اگرچه حزب‌الله اعلام کرد به جنگ وارد نمی‌شود، نیروهای اسرائيلی جنگجویان وابسته به حزب‌الله را به عقب‌نشینی به آن سوی رودخانه لیتانی وادار و تهدید کردند که در صورت ادامه درگیری، این منطقه را بار دیگر اشغال خواهند کرد.

از مهلتی که آمریکا به شبه‌نظامیان حوثی یمن برای توقف حمله به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ داده هم کمتر از یک هفته باقی مانده است. بنابراین در صورت ادامه حمله به کشتی‌‌های تجاری در دریای سرخ، حوثی‌ها در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار خواهند گرفت.

اکنون که ارتش اسرائيل در ورودی شهر رفح مستقر شده‌ است، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که نیروهای اسرائيلی چه اقدامی انجام خواهند داد؛ به‌ویژه اینکه به نظر می‌رسد بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای نخستین بار مطمئن است که قصد دارد پیروزی در جنگ را در شهر رفح اعلام کند.

اکنون آیا راه‌حل دیگری جز جنگ در رفح وجود دارد؟ البته مذاکرات می‌تواند ادامه یابد، زیرا توافق سر راه‌حل بسیار نزدیک است و حماس نسبت به هر زمان دیگری به پذیرش توافقی که بتواند ساکنان رفح را از مرگ و شهر را از نابودی نجات دهد و جنگ را تمام کند، بسیار نزدیک است. با این حال، به نظر می‌رسد نتانیاهو که چند هفته پیش و قبل از اینکه نیروهای ارتش اسرائيل خسارت‌های بسیاری متحمل شوند، ممکن بود این توافق را بپذیرد، اکنون به پذیرش آن تمایلی ندارد. نتانیاهو که جنگ رفح را آخرین نبردش می‌داند، قصد دارد سرانجام بر فراز خرابه‌های یک شهر ویران‌شده بایستد.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط