نهاد تحقیقات کنگره آمریکا در گزارشی که روز چهارشنبه ۶ دسامبر (۱۵ آذر) منتشر کرد، رویکرد دولت آمریکا در قبال طالبان را، دو سال پس از سلطه این گروه بر افغانستان، همچنان مبهم و پیچیده عنوان کرد. در این گزارش، که روز ۴ دسامبر به کنگره آمریکا ارائه شده، آمده است که دو سال پس از سلطه طالبان بر افغانستان، سیاست‌گذاران آمریکا هنوز با واقعیت استبدادی این گروه و پیامدهای منفی سلطه این رژیم برای بسیاری از افغان‌ها و منافع سیاسی آمریکا دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

در این گزارش اطلاعات و تحلیل‌هایی درمورد تحولات افغانستان و پیامدهای آن برای سیاست آمریکا نیز بررسی شده است. از آن جمله است موضوع رژیم طالبان و رابطه متقابل آن‌ها با گروه‌های تروریستی، امکان خروج همکاران افغان آمریکا از افغانستان، بحران‌های انسانی و اقتصادی شکل‌گرفته در افغانستان، و پویایی منطقه‌ای. بر اساس این گزارش ۲۱ صفحه‌ای، یکی از دشوارترین مسائل سیاست آمریکا در برخورد با طالبان، دیدگاه جو بایدن و تعدادی از اعضای کنگره است که باور دارند باید برای رفع چالش‌های انسانی و بهبود وضع اقتصادی در افغانستان اقدام کرد، اما به‌گونه‌ای که طالبان را تقویت نکند. این در حالی است که بر اساس گزارش‌ها، طالبان توانسته‌اند از اقدام‌ها و کمک‌های بشردوستانه آمریکا، که در دو سال گذشته به حدود ۲ میلیارد دلار رسیده است، استفاده کافی کنند.

بخشی از این گزارش به اختلاف‌های داخلی طالبان اختصاص دارد. در این گزارش اشاره شده است که اختلاف‌های داخلی میان صفوف طالبان، هرچند آن را انکار می‌کنند، همچنان وجود دارد. اما طالبان توانایی آن را دارند که این اختلاف‌ها را حل کنند.

در این گزارش به اظهارات سراج‌الدین حقانی، سرپرست وزارت داخله ( کشور) طالبان، اشاره شده که از انحصار قدرت در دستان رهبر این گروه انتقاد کرده است. اما، در پی واکنش‌ها به این انتقاد، او خاموشی اختیار کرده و پس از آن، تا کنون کسی به راهبردهای سیاسی ملا هبت‌الله واکنشی نشان نداده است. علاوه بر این، در مورد شیوه سیاست‌گذاری داخلی و خارجی، نحوه برخورد با مردم و به‌خصوص زنان و دختران، و از همه مهم‌تر، مسئله بستن مدرسه‌های دخترانه نیز میان اعضای رهبری طالبان اختلاف وجود دارد.

بر پایه این گزارش، با وجود اینکه تسلط طالبان بر افغانستان خیلی سریع رخ داد، این قدرت‌گیری طالبان حاصل حمایت گسترده مردم از آنان نبوده است. همین حالا نیز طالبان حتی در مناطق روستایی نیز از حمایت چندانی برخوردار نیستند و همچنان به آنان خصمانه نگاه می‌شود. با این حال، طالبان خودشان را در سراسر افغانستان امن می‌دانند، زیرا در سراسر افغانستان مخالفتی که بتواند آنان را به چالش بکشد شکل نگرفته است.

طالبان هر شکلی از اعتراض را به‌شدت سرکوب کرده‌اند، به‌خصوص حرکت‌های اعتراضی زنان را. در حال حاضر، تعدادی از فعالان زن افغان در زندان‌های طالبان محبوس‌اند و شکنجه می‌شوند.

با این حال، طالبان مخالفان مسلح نیز دارند. جبهه مقاومت ملی و جبهه آزادی دو جبهه مخالف طالبان‌اند که در چند استان افغانستان علیه طالبان فعالیت دارند. اما این جبهه‌ها گستردگی لازم برای ضربه زدن به طالبان را ندارند. این جبهه‌ها خواهان حمایت آمریکا شده‌اند و در واشنگتن دفتر دارند. اما، مخالف اصلی طالبان شاخه خراسان داعش است که در دو سال گذشته حمله‌های زیادی به طالبان کرده است. رویکرد داعش در افغانستان بیشتر بر حمله به مراکز اهل تشیع متمرکز بوده است، ولی چند حمله خونین به نیروهای طالبان نیز کرده‌اند.

بر اساس گزارش مزبور، عملکرد طالبان در افغانستان پیامدهایی برای سیاست آمریکا در منطقه داشته است. از جمله، آمریکا را مجبور کرده است بدون داشتن شریک راهبردی، برنامه نظارت بر فعالیت‌های تروریستی را از دور، زیر نام «عملیات افق دور»، به پیش ببرد. همچنین، آمریکا مجبور شده است تلاش‌هایش برای انتقال افغان‌های همکار سابقش را گسترش دهد و از شیوه‌های مختلف برای اسکان مجدد آنان استفاده کند.

علاوه‌بر این، محدودیت‌هایی که طالبان بر زنان و دختران اعمال کرده‌اند روی سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا اثر گذاشته است. دولت آمریکا در حالی که در تلاش برای عادی‌سازی روابطش با طالبان است، نمی‌تواند عملکرد طالبان در قبال زنان را نادیده بگیرد. این مسئله فشار بیشتری روی سیاست منطقه‌ای آمریکا وارد کرده و دولت آن کشور را ناگزیر کرده است که در وضعیتی ناهمگون، ارتباطات با طالبان را به پیش ببرد.

از سوی دیگر، کنگره آمریکا نیز در حال بررسی انحراف کمک‌های آمریکا به مردم افغانستان در رژیم طالبان است. در گزارش‌های بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان و همچنین موسسه توسعه بازسازی آمریکا (USAID) تایید شده است که طالبان بخشی از کمک‌ها را به‌سود خود و طرفداران خودشان ضبط کرده و در برخی مناطق افغانستان اجازه توزیع کمک‌ها بین مردم را نداده‌اند.

این مسائل باعث شده است که کنگره آمریکا نظارت بر سیاست دولت آن کشور در قبال افغانستان را بیشتر کند. کمیته روابط خارجی مجلس آمریکا بیشتر از همه درگیر این وضع است و تا کنون چند جلسه استماع در مورد مسائل افغانستان برگزار کرده است.

در این گزارش اخیر احتمال داده شده است که کنگره آمریکا تصمیم‌هایی درباره افغانستان بگیرد، از جمله در مورد شیوه و مقدار کمک‌های آمریکا به مردم افغانستان، اجرا یا لغو تحریم‌ها علیه طالبان، بررسی امکان اسکان مجدد همکاران سابق آمریکا که هنوز در افغانستان مانده‌اند، و سیاست آینده آمریکا در قبال افغانستان.

این پنجمین گزارش سرویس تحقیقات کنگره آمریکا در مورد افغانستان است. دو گزارش از این پنج گزارش در زمان دولت جمهوری پیشین افغانستان منتشر شد و سه گزارش دیگر پس از سلطه طالبان منتشر شده است.