مقایسه نرخ اقلام موجود در سبد خرید ایرانیان از سه دهه پیش تاکنون نشان می‌دهد که در کنار افزایش سرسام‌آور سایر هزینه‌های زندگی مانند خوراک و مسکن، هزینه‌های پوشاک نیز به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.

بر مبنای گزارش‌های رسمی، هزینه سالانه خرید لباس هر ایرانی ۳۰ سال پیش، حدود ۱۱ هزار تومان بود، ولی حالا به حدود یک میلیون و ۴۱۰ هزار تومان رسیده و ۱۲۷ برابر شده است.

باید توجه داشت که این ارقام با استناد به آمار و گزارش‌های رسمی که معمولا کف قیمت‌ها و هزینه‌ها را در نظر می‌گیرند استخراج شده‌اند و تورم اصلی در بخش لباس هم مانند دیگر بخش‌ها بیش از داده‌های رسمی است.

با این حال، حتی گزارش‌های رسمی بانک مرکزی و مرکز آمار هم تورم چشمگیر بخش پوشاک را نشان می‌دهند. بر مبنای گزارش بانک مرکزی، سال ۱۳۷۲ متوسط هزینه سالانه خانوار ایرانی در مناطق شهری نزدیک به ۶۰۰ هزار تومان بود.

این مبلغ در بخش‌های مختلف از‌جمله خوراک، پوشاک، حمل‌ونقل، ارتباطات، تفریح و درمان هزینه می‌شد. اگر این هزینه‌ها را در عدد ۱۲ تقسیم کنیم به ۴۹ هزار و ۹۷۷ تومان در ماه می‌رسیم.

به گزارش سایت فرارو، نتایج بررسی‌ «بودجه خانوار در مناطق شهری» که بانک مرکزی منتشر کرده است، مشخص می‌کند که تعداد اعضای خانوار ایرانی در آن سال به‌طور متوسط ۴.۹۳ نفر یعنی تقریبا پنج نفر بود.

از سوی دیگر طبق همین گزارش، متوجه می‌شویم آن سال هر خانوار ایرانی به‌طور متوسط ۵۵ هزار و ۲۷۰ تومان برای پوشاک هزینه کرده است. با این اوصاف می‌توانیم بگوییم ۳۰ سال قبل هزینه پوشاک هر ایرانی در کل ۱۲ ماه سال به‌شکل متوسط ۱۱ هزار و ۵۴ تومان بوده است.

بر اساس آخرین آمارهای رسمی، هزینه سالانه هر خانوار ایرانی در سال جاری به کمی بیشتر از ۱۳۷ میلیون تومان رسید. از این عدد چیزی حدود چهار میلیون و ۹۳۷ هزار تومان به خرید پوشاک اختصاص داده شد و از آنجا که اکنون متوسط تعداد اعضای خانوار ایرانی ۳.۵ نفر است، می‌توانیم عدد یک میلیون و ۴۱۰ هزار تومان را میانگین هزینه سالانه هر ایرانی برای خرید پوشاک درنظر بگیریم.

چنانچه گفته شد، این آمار و ارقام با در نظر گرفتن کف قیمت‌ها و هزینه‌ها محاسبه شده‌اند، درصورتی‌که گزارش‌ها نشان می‌دهد خرید یک دست لباس معمولی برای مردان شامل پیراهن، شلوار و کفش و برای زنان شامل کفش، مانتو، شلوار و روسری از پنج میلیون تومان فراتر می‌رود.

داده‌های میدانی فرارو نیز این موضوع را اثبات می‌کند. در حال حاضر قیمت کفش مردانه از حدود ۲۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و به هفت تا هشت میلیون می‌رسد، اما اغلب خریداران سراغ گزینه‌های ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومانی می‌روند.

قیمت بوت مردانه با نزدیک شدن به فصل سرما در برخی از نشان‌های تجاری گران‌قیمت ایرانی دست‌کم چهار میلیون تومان است و گزینه‌های زیادی را با برچسب‌های هفت، هشت میلیونی برای فروش می‌گذارند.

شلوار جین مردانه هم دست‌کم ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود، اما قیمت آن در بازار تا هشت میلیون هم بالا رفته است.

خرید کاپشن مردانه ساده حداقل ۵۰۰ هزار تومان آب می‌خورد، اما در بازار مدل‌هایی که به‌اسم چرم اصلی عرضه می‌شوند، خریدشان می‌تواند ۲۰ میلیون هزینه داشته باشد.

مانتو زنانه در ارزان‌ترین حالت، دست‌کم ۳۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود. حالا اگر سراغ مانتو‌هایی برویم که با الیاف خاصی طراحی شده‌اند، ممکن است قیمت‌های آن‌ها به مرز ۱۰ میلیون تومان هم برسد.

قیمت شال ساده زنانه هم تا حدود دو میلیون تومان و قیمت دامن زنانه در یکسری از فروشگاه‌های پوشاک تا سقف پنج ملیون بالا رفته است.

قیمت کالاها و خدمات در طول چهار دهه گذشته به‌طور فزاینده‌ و پیوسته افزایش یافته و حالا نیز وضعیت به جایی رسیده است که حتی نهادهای دولتی و رسمی نیز تایید کرده‌اند که در این سال‌ها اقشار متوسط جامعه به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند.

در سال‌های اخیر نیز گزارش‌های متعددی از رونق پوشاک دست‌دوم منتشر شد. در یکی از آخرین گزارش‌ها که بیستم مهر در سایت تجارت‌نیوز منتشر شد، آمده بود که اگر یک روز عصر از میدان ولی‌عصر تهران به سمت میدان فاطمی پیاده حرکت کنید متوجه استقبال مردم از پوشاک تاناکورا خواهید شد و این در حالی است که دو چهارراه پایین‌تر، یعنی حد فاصل خیابان‌ جمهوری تا خیابان انقلاب، تولیدکنندگان ایرانی حسرت بازار دست‌فروشان لباس‌های «استوک» را می‌خورند که با اجاره موزاییک از ماموران شهرداری پیاده‌روهای ولیعصر را مال خود کرده‌اند.

در همین گزارش به نقل از حسین افتخاری، عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع نساجی، آمده بود :«باید قبول کنیم که اکثریت مردم قدرت خرید سال‌های قبل را ندارند و این در خرید پوشاک کاملا مشخص است.»

این فعال بخش پوشاک در ادامه نیز گفت که فعالان این بخش پیشنهاد فروش قسطی پوشاک را داده‌اند تا تولیدکنندگان بتوانند سرپا بمانند، اما هیچ نهادی حاضر به همکاری نشده است.

به‌رغم امتناع نهادهای رسمی، گزارش‌های میدانی آشکار می‌کند که خرید پوشاک قسطی از مدت‌ها پیش بین خریداران و فروشندگان خرد رونق پیدا کرده است. کافی است عبارت «خرید لباس قسطی» را در جست‌وجوگر گوگل سرچ کنیم تا آگهی‌های حجم انبوهی از فروشندگان را که لباس‌های قسطی می‌فروشند ببینیم.

مجموعه این موارد نشان می‌دهد که ایرانیان در طول سه دهه اخیر به‌طور چشمگیری خرید پوشاک را از سبد هزینه‌های خود حذف کرده‌اند یا به خرید لباس‌های ارزان، بی‌کیفیت، دست‌دوم و قسطی روی آورده‌اند.

به‌تازگی گزارشی تحت عنوان «بررسی الگوی مصرف و درآمد خانوارهای استان تهران» در اتاق بازرگانی تهران منتشر شد که داده‌های آن از سقوط معنادار رفاه خانواده‌های ایرانی در شش سال گذشته خبر می‌داد.  

این گزارش که بر دو بخش هزینه‌ها و درآمدهای خانوارهای استان تهران متمرکز است، نشان می‌دهد که بسیاری از خانواده‌ها الگوی مصرف خود را تغییر داده‌اند، به این معنا که یا فقط کالاهای خیلی ضروری را خریده‌اند، یا به دلیل گرانی‌ها به سمت کالاهای جایگزین متمایل شده‌اند.

گزارش اتاق تهران نشان می‌دهد که ایرانیان طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱، درآمد خود را در بخش‌های کالاهای ضروری، خوراک و مسکن هزینه کرده‌اند و در مقابل از سایر هزینه‌های زندگی که به‌طور مستقیم با رفاه آنان ارتباط دارد، کاسته‌اند.

در این گزارش آمده است که طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ به‌طور فزاینده‌ای هزینه‌های مسکن و خوراک، جایگزین پوشاک، سلامت و بهداشت، حمل‌ونقل، ارتباطات، تفریح و سرگرمی و لوازم‌خانگی شده است. با این حال، خانوارها در حوزه مسکن و خوراک نیز از استانداردهای رفاهی دور شده‌اند، زیرا نتوانسته‌اند مسکن و خوراک دلخواه برای خود تامین کنند.