نتایج قطعی انتخابات پارلمانی آفریقای جنوبی که چهارشنبه گذشته برگزار شد، منتشر شده اند. کنگره ملی آفریقا با کسب ۵.۵۷ درصد آراء قاطعانه در صدر قرار گرفت و برای ششمین بار پیاپی پیروز شد. این حزب که سالها برای پایان گرفتن نظام آپارتاید مبارزه میکرد، از زمان برگزاری اولین انتخابات دموکراتیک در آفریقای جنوبی در سال ۱۹۹۴ پیروز تمامی انتخابات ها بوده است.
با این حال، این نخستین بار است که آرای حزب حاکم زیر ۶۰ درصد میرود و این، بدترین نتیجه آن در تاریخ آفریقای جنوبی است. رئیس جمهوری پیشین کشور، جاکوب زوما، در میان موج افتضاحاتی مربوط به فساد مالی دولتی و شخصی کنار رفت و جانشین او، سیریل رامافوسای ۶۶ ساله، حالا باید بکوشد جای پای خود را به عنوان رئیس جمهوری جدید محکم کند و نشان دهد که میخواهد از فساد دوران زوما فاصله بگیرد و به مشکلات حاد جامعه، همچون نرخ بالای بیکاری، بپردازد. نتایج انتخابات و گفتگوهای رسانه ها با رای دهندگان نشان میدهد که برای میلیونها نفر از اکثریت سیاهپوست آفریقای جنوبی، این حزب همچنان نماد مبارزه با آپارتاید و تلاش برای ساختن دولت رفاه در آفریقای جنوبی نوین و دموکراتیک است. حزب حاکم، حزبی چپگرا محسوب میشود و موتلف حزب کمونیست آفریقای جنوبی است که اعضای آن زیر پرچم «کنگره ملی آفریقا» در انتخابات شرکت میکنند و از سال ۱۹۹۴ به این سو، همیشه بخشی از دولت بوده اند.
رامافوسا در سخنرانی پیروزی خود در پرهتوریا، پایتخت آن کشور، گفت این انتخابات خبر از «پیروزی آزادی و دموکراسی» در آفریقای جنوبی میدهد. او افزود: «مردم ما ماموریت ساختن آفریقای جنوبی بهتری برای همگان را به تمامی رهبران کشور دادها ند.»
ناظران داخلی و بین المللی سلامت انتخابات را تایید کردها ند. اختلالاتی همچون تاخیر در گشایش صندوقهای رای، اختلال در شمردن آراء و عدم ارائه برگه های رای کافی در سراسر کشور رخ داده بود، اما نه به اندازهای که انتخابات را مخدوش کند.
ر جسی دوآرته، معاون دبیر کل کنگره ملی آفریقا، در مورد عملکرد حزبش محتاطانه تر سخن گفت. خانم دوآرته اظهار داشت: «باید خطاهایمان را اصلاح کنیم.» او در ضمن گفت، انتخابات نشان میدهد که علیرغم تمام اختلافاتی که در پی جانشینی زوما پیش آمده بود، کنگره ملی آفریقا «متحد است» و «وحدتش همخوان با ارزشها و اصولی است که بر مبنای آنها بنیان نهاده شده است.»
نظرات مردم
در گزارشهای رسانه ها نظرات مردم مختلفی که به حزب حاکم یا سایر احزاب رای دادند، به چشم میخورد.
مثلا جورج امتمبو که به کنگره ملی آفریقا رای داده است، به شبکه «الجزیره» گفت: «میدانم معنای رایم چیست.» او جزو ساکنان ژوهانسبورگ، مرکز اقتصادی کشور، است که به معضل بیکاری دچار است. با این حال، امتمبو گفت که بهخاطر فرزندانش همچنان به حزب حاکم رای داده است و افزود: «حتی اگر از اوضاع کنونی راضی نباشیم، باید یادمان باشد که از کجا آمدهایم. باید آپارتاید را بهخاطر بیاوریم.» رایدهنده دیگری در گفتوگو با مجله «اکونومیستِ» لندن نظری مشابه عنوان کرده است. این مجله به راستگرایی اقتصادی معروف است، اما بهخاطر گرایشهای لیبرالی رامافوسا در زمینه اقتصاد، خواهان رای دادن به حزب چپگرای حاکم شده بود — تصمیمی که
باعث شد یکی از رهبران حزب لیبرال اپوزیسیون در یادداشت تندی به «اکونومیست»، به موضع آن نشریه عتراض کند.
از سوی دیگر، مارکس قاپلانی، یک راننده تاکسی در ژوهانسبورگ، نیز در گفتگویی با «الجزیره»، دلایل رای دادنش به حزب اپوزیسیون، ائتلاف دموکراتیک، را چنین توضیح داده است: «من همیشه به کنگره ملی آفریقا رای داده ام، اما میخواستم ایندفعه چیز متفاوتی انتخاب کنم. چون تا وقتی کنگره ملی در قدرت بماند، هیچ چیز عوض نمیشود.»
قطبی سازی صحنه سیاسی
اما بازنده بزرگ انتخابات روز چهارشنبه بدون شک حزب اصلی اپوزیسیون بود. با وجود تمام بحرانهای حزب حاکم، «ائتلاف دموکرات» نه تنها نتوانست بر آرای خود بیفزاید، بلکه با بیش از یک درصد کاهش، به ۷۷.۲۰ درصد آرا رسید که تسلط بر ۸۴ کرسی را شامل میشود. (در مقابل ۲۳۰ کرسی حزب حاکم.)
اگر چه رهبران بنیانگذار حزب اپوزیسیون بیشتر از سفیدپوستان کشور بودند (البته سفیدپوستانی که علیه آپارتاید فعالیت کرده بودند)، اما مدتهاست که این حزب دیگر به عنوان «حزب سفیدپوستان» دیده نمیشود. این حزب از نظر اقتصادی راستگرا است و عضو انترناسیونال لیبرال. رهبر آن از سال ۲۰۱۵ برای اولین بار سیاستمداری سیاهپوست به نام موسی میمان است. تحت رهبری آقای میمان، حزب اپوزیسیون توانسته است در بسیاری شهرداریهای سراسر کشور پیروز شود. اما انتخابات دیروز نشان داد که انگار توان جلب اعتماد رای دهندگان خارج از نقاط اصلی رای خود، مانند شهر «کیپ تاون» و ایالت «کیپ غربی» را ندارد. این ایالت همچنان در دستان «ائتلاف دموکرات» باقی ماند و تنها ایالتی بود که کنگره ملی در آن پیروز نشد.
کاهش آرای حزب حاکم در عوض به نفع احزاب خارج از میانه در راست و چپ تمام شد. حزب «مبارزین آزادی اقتصادی» که چند سال پیش با انشعاب جولیوس مالما، رهبر جنجالی «سازمان جوانان کنگره ملی آفریقا»، تشکیل شد، موفق شد نزدیک به ۱۱ درصد آراء را از آن خود کند؛ یعنی پنج درصد بیشتر از انتخابات پنج سال پیش. این حزب در انتخاباتهای همزمان ایالتی هم خوب عمل کرد و اکنون در سه استان از نه استان کشور، اپوزیسیون رسمی است (قبلا این عنوان را در دو استان «شمال غربی» و «لیمپوپو »داشت و اکنون در استان «پومالانگا» نیز به آن دست یافت.) اکنون «ائتلاف دموکرات» تنها در پنج استان از نه استان کشور، حزب دوم است. در استان کلیدی «کوازولو ناتال» این عنوان مجددا به حزب قومگرای زولوها، «حزب آزادی اینکاتا» رسید. این حزب موفق شد آرای سراسری خود را به ۳۸.۳ درصد برساند که ۱۴ کرسی را شامل میشود.
در سوی دیگر صحنه سیاست اما حزب «جبهه آزادی» که از منافع سفیدپوستان هلندیتبار دفاع میکند، موفق به افزایش چشمگیر آرای خود شد. این حزب بیش از ۴۰۰ هزار رای آورد و با کسب ۳۸.۲ درصد آراء موفق شد ۱۰ کرسی کسب کند. روی آوردن بیش از پیش سفیدپوستان کشور به احزاب قومی و افراطی میتواند موجد نگرانی بزرگی برای آفریقای جنوبی باشد.
گذشته از پنج حزبی که نام بردیم، نه حزب دیگر نیز به پارلمان راه یافتند و سه تای آنها برای اولین بار به این موفقیت نایل میشدند. از جمله دو حزب مذهببنیان «جنبش تحول آفریقا» و «الجامعه». «جنبش تحول آفریقا» که بر بنیان جنبشهای نوظهور مسیحی بنا شده و برای اولین بار در انتخابات شرکت میکرد، ۷۶ هزار رای گرفت که به معنای ۴۴.۰ درصد آرا و مشتمل بر دو کرسی است. حزب «الجامعه» که مدافع منافع مسلمانان آفریقای جنوبی است، نیز برای اولین بار به میزان آرای لازم برای فرستادن یک نماینده به پارلمان، دست یافت (۳۱ هزار رای برابر با ۱۸.۰ درصد آرا.)
در مجموع ۶۵ درصد مردم در انتخابات شرکت کردند که از متوسط شرکت در بسیاری از کشورها همچون انگلیس و آمریکا بیشتر است، اما برای کشوری چون آفریقای جنوبی که همیشه سرشار از شور کنش های سیاسی بوده است، میزان بالایی به شمار نمیرود. یک نکته آماری نگران کننده دیگر نیز این است که بیش از نیمی از زیر ۳۰ ساله ها رای ندادند. از وظایف اصلی آقای رامافوسا جلب اعتماد این جوانان خواهد بود — کاری که نه با شعارهای انتخاباتی، که با بهبود وضعیت اقتصادی و پایان دادن به نرخ بالای بیکاری انجام خواهد شد. رامافوسا خوب میداند که ناکامی در این زمینه میتواند باعث پایان حکومت حزبش شود.
