حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، از «ابتکار عمل» ژاپن برای شروع دوباره مذاکرات هسته‌ای پس از چندین ماه توقف، خبر داد و گفت که تهران هرگونه پیشنهاد توکیو را که هم‌راستا با منافع ایران باشد، مثبت تلقی می‌کند.

خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران با انتشار بخش‌هایی از مصاحبه امیرعبداللهیان با خبرگزاری کیودو ژاپن، به نقل از او نوشت: «ما از نقش سازنده ژاپن در احیای توافق هسته‌ای حمایت می‌کنیم.»

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره جزئیات طرح پیشنهادی ژاپن توضیح بیشتری نداد اما طبق ادعای خبرگزاری فارس، او در جریان سفر ماه گذشته‌ به توکیو و دیدار با مقام‌های این کشور پیشنهاد دولت ژاپن در خصوص مذاکرات هسته‌ای را دریافت کرده است.

توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی شامل چین، روسیه، بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایالات‌ متحده آمریکا در سال ۲۰۱۵ با عنوان برجام امضا شد. پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، از این توافق در سال ۲۰۱۸، کشورهای اروپایی برای احیای توافق هسته‌ای تلاش‌هایی را آغاز کردند.

با روی کار آمدن دولت جو بایدن، ایالات‌ متحده آمریکا بار دیگر به مذاکرات احیای توافق پیوست اما به دنبال خواسته‌های فرابرجامی جمهوری اسلامی ایران، این مذاکرات متوقف شدند. پس از شروع خیزش سراسری مردم ایران نیز مقام‌های آمریکایی به‌تناوب اعلام کردند که برجام دیگر در دستور کار آنان نیست.

از سوی دیگر، مقام‌های جمهوری اسلامی بارها توپ توقف مذاکرات هسته‌ای را به زمین کشورهای غربی و به‌خصوص آمریکا انداخته و آنان را به نداشتن «اراده سیاسی» و «سرمایه‌گذاری روی اغتشاشات» متهم کرده‌اند. اگرچه پیوسته ادعا می‌کنند برای از سرگیری مذاکرات از سوی طرف آمریکایی پیام‌هایی دریافت می‌کنند.

پس از توافق تهران و واشنگتن در موضوع مبادله زندانیان و آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌ جنوبی با میانجی‌گری عمان و قطر زمزمه‌هایی مطرح شد مبنی بر اینکه این توافق زمینه‌ساز توافق‌های بعدی از جمله مسائل هسته‌ای است.

به‌رغم اینکه مقام‌های تهران مدعی‌اند پیام‌هایی از مقام‌های واشنگتن دریافت می‌کنند، شواهد موجود از تمایل مضاعف جمهوری اسلامی برای احیای توافق هسته‌ای حکایت دارد. به خصوص در شرایطی که عربستان سعودی گام‌های آغازین برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل را برداشته و تنش‌ میان کشورهای همجوار ایران از جمله جمهوری آذربایجان و ترکیه با ارمنستان نیز افزایش یافته است.

از سوی دیگر، چین و روسیه نیز اثبات کرده‌اند که قابل‌اعتماد نیستند و جمهوری اسلامی عملا نمی‌تواند به آن‌ها اتکا کند.

روز دوشنبه سوم مهر، در حالی‌ که امیرعبداللهیان در پایان سفرش به نیویورک ادعا کرد جمهوری اسلامی همواره پیام‌های مثبتی از آمریکا دریافت می‌کند، متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه ایالات‌ متحده، گفت که این وزارتخانه درخواست وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی برای سفر به واشنگتن را رد کرده است.

حسین امیرعبداللهیان کمتر از یک ماه قبل نیز ادعای کسب «یک توافق جدی» با ایالات‌ متحده آمریکا را مطرح کرده و گفته بود به‌زودی از سند جایگزین برجام به نام «سند سپتامبر» رونمایی می‌شود. یک روز پس از انتشار این خبر که بازتاب فراوانی نیز داشت، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت که سند سپتامبر سند جدیدی نیست، بلکه ماحصل روند مذاکرات ایران و ۱+۴ است.

تمایل جمهوری اسلامی برای احیای توافق هسته‌ای اینک به مرحله‌ای رسیده است که زمزمه‌هایی از مذاکره مستقیم با آمریکا هم شنیده می‌شود. به‌تازگی رسانه امواج مدیا به نقل از چند منبع «عالی‌رتبه مطلع» که نام آن‌ها را فاش نکرده، مدعی شده که رهبر جمهوری اسلامی برای مذاکره مستقیم با آمریکا به مذاکره‌کنندگان هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران مجوز داده است.

بر اساس این گزارش، قرار است علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای جمهوری اسلامی، و معاون وزیر خارجه در هفته‌های پیش رو در عمان، با برت مک‌گرک، فرستاده دولت بایدن در امور خاورمیانه و شمال آفریقا، که در ماه‌های اخیر بارها به منطقه سفر کرده است، دیدار کند.

امواج مدیا همچنین مدعی شد در صورتی‌ که این دیدار ثمربخش باشد، گام بعدی نشست نمایندگان کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل (آمریکا، فرانسه، بریتانیا، چین و روسیه) با جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

به این ترتیب، به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی قصد دارد تا قبل از پایان دوره قدرت دموکرات‌ها در آمریکا، برجامی که آن را متضمن بقای خود می‌داند، احیا کند.