صدها دانش‌آموز در شهرستان شکر دره کابل با پوشش سنتی شامل پیراهن، تنبان و کلاه یا دستار، که پوشش مورد تایید طالبان است، در آزمون رقابتی برگرفته از کتاب «واقعات حیرت‌انگیز امام اعظم ابوحنیفه» شرکت کردند. طی چهار سال گذشته، این گونه رقابت‌ها در مدارس دولتی افغانستان برگزار شده و هدف آن ترویج ارزش‌های ایدئولوژیک و قرائت تندروانه مذهبی طالبان در میان کودکان، نوجوانان و جوانان است.   

طالبان در حالی این کتاب را در برخی مدارس دولتی، ازجمله در شکر دره، تدریس و آزمون آن را برگزار می‌کنند که بخشی از مردم افغانستان پیرو مذهب تشیع‌اند. با این حال، طالبان حکومت‌‌داری و نظام قضایی خود را کاملا براساس فقه حنفی بنا کرده‌اند و همین فقه در دادگاه‌های این گروه نیز حاکم است.   

این گروه علاوه بر کتاب «واقعات حیرت‌‌انگیز امام اعظم ابوحنیفه»، مسابقاتی با موضوع «امارت‌‌شناسی» نیز برگزار می‌کند. کتاب «امارت‌‌شناسی» به‌ رایگان در میان دانش‌آموزان توزیع می‌شود و مضمون آن به شکلی است که دوره نخست حاکمیت طالبان در نیمه دوم دهه ۹۰ میلادی و دو دهه جنگ این گروه علیه حکومت پیشین و نیروهای خارجی را «تطهیر و سفیدنمایی» می‌کند. طالبان می‌خواهند با این کتاب دانش‌آموزان را با تاریخچه شکل‌گیری تحریک طالبان به رهبری ملاعمر، و روند بازگشت دوباره این گروه به قدرت از طریق حملات مسلحانه، انفجارها و عملیات انتحاری آشنا و در ذهن آنان تصویری «مثبت» از این گروه ایجاد کنند.  

برای تشویق دانش‌آموزان به شرکت در این رقابت‌ها، طالبان جوایز نقدی و غیرنقدی در نظر می‌گیرند. همچنین، نیروهای این گروه در مدارس تبلیغ می‌کنند که حضور در این آزمون‌ها نوعی «کسب ثواب» است و دانش‌آموزان باید در آن شرکت کنند.   

محمد ابراهیم، یکی از دانش‌آموزان مدرسه دولتی در شهرستان شکر دره که یک ماه برای خواندن کتاب «واقعات حیرت‌انگیز امام اعظم ابوحنیفه» وقت صرف کرده است، در این باره گفت: «در این کتاب زندگی‌نامه امام اعظم صاحب را یاد گرفتم. واقعات بسیار حیرت‌انگیزی در زندگی ایشان بود که از مطالعه آن بهره بردم.»   

عبدالبصیر، دیگر شرکت‌کننده در این آزمون، نیز گفت: «این کتاب بسیار لذت‌‌بخش و مفید بود. من از خواندن آن استفاده زیادی بردم. به نظر من این کتاب برای جوانان بسیار سودمند است، زیرا جامعه ما به مطالعه نیاز دارد.»   

فدا محمد فدایی، فرماندار طالبان در شکر دره، در مراسم برگزاری این رقابت‌ها بر اهمیت آشنایی دانش‌آموزان با زندگی امام ابوحنیفه تاکید کرد و گفت: «زمانی که می‌گوییم مذهب ما برگرفته از امام ابوحنیفه است، باید ایشان را بشناسیم، بدانیم چه کارهایی در زندگی انجام داده و چه دستاوردهایی در حوزه علمی داشته است. دانش‌آموزان باید در این زمینه آگاهی پیدا کنند و در همان مسیر گام بردارند.»   

طالبان مدارس افغانستان را به پایگاه‌های آموزش دینی بدل کرده‌اند و به آموزش‌های عصری (مدرن) و علمی توجهی نشان نمی‌دهند. تمرکز اصلی آنها بر آموزش‌های دینی است که بر پایه قرائت تندروانه‌‌شان از اسلام ارائه می‌شود، قرائتی که به باور کارشناسان، دانش‌آموزان را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و زمینه تبدیل شدن آنان به نسل آینده جنگجویان طالبان را فراهم می‌کند.    

این نگرانی به‌‌ویژه زمانی جدی‌تر می‌شود که کودکان و نوجوانان در سنین حساس رشد فکری و شخصیتی، بیشتر در معرض این نوع آموزش‌های عقیدتی قرار می‌گیرند. به باور کارشناسان، چنین روندی خطر سوق دادن این نسل به سوی افراط‌گرایی را افزایش می‌دهد و پیامدهای بلندمدتی برای آینده افغانستان به همراه دارد. 

در کنار این رویکرد، طالبان با برگزاری برنامه‌های رقابتی مانند «امارت‌شناسی» و برنامه‌های مشابه، دانش‌آموزان را تشویق به مشارکت می‌کنند. در این رقابت‌ها جوایزی به برندگان اهدا می‌شود، اقدامی که به‌طور طبیعی باعث افزایش علاقه و مشارکت بیشتر دانش‌آموزان می‌شود و آنان را عمیق‌تر در معرض ایدئولوژی و روایت‌ طالبان از مذهب قرار می‌دهد.   

با گذشت بیش از چهار سال از حاکمیت دوباره طالبان، این گروه در این مدت تنها بر ساخت مدارس دینی، مساجد و افزایش ساعات آموزش‌های دینی در مدارس و دانشگاه‌ها تمرکز کرده است. آموزش‌های عقیدتی طالبان محدود به مدارس دینی نیست، بلکه در تمامی بخش‌های حکومتی گسترش دارد. برای نمونه، سرودخوانی در ستایش جنگ‌های طالبان و حملات انفجاری و انتحاری، و کلاس‌های قرآن و حدیث در مراکز آموزشی نظامی، زندان‌ها، مراکز ترک اعتیاد و سایر نهادهای دولتی برگزار می‌شود.    

طالبان همواره در پی ایجاد جامعه‌ای یک‌دست و همفکر با خود بوده‌اند، جامعه‌ای که همه افراد در آن براساس قرائت طالبان از «شریعت اسلامی» بیندیشند و رفتار کنند. به همین دلیل، این گروه مخالف سرسخت هر نوع تکثرگرایی است و می‌کوشد با اعمال سختگیرانه قوانین شریعت هرگونه اختلاف فکری یا فرهنگی را از میان بردارد.    

در این چهار سال، طالبان بر تطبیق (اجرای) شریعت اسلامی براساس برداشت تندروانه‌شان متمرکز بوده‌اند، اما هیچ اقدام موثری برای ارتقای کیفیت و ظرفیت آموزشی در مدارس دولتی، دانشگاه‌ها و دیگر مراکز علمی انجام نداده‌اند. علاوه بر این، شماری از افراد کم‌سواد وابسته به طالبان توانسته‌اند به کلاس‌های دهم و یازدهم مدارس دولتی وارد شوند و حتی در برخی دانشگاه‌ها ثبت‌نام کنند، اقدامی که با انتقادهای گسترده مواجه شده است.   

افزایش ساعت‌های آموزش دینی در دانشگاه‌ها و مدارس، افت شدید کیفیت آموزش را نیز به دنبال داشته است. با این حال، طالبان به این وضعیت بی‌اعتنا بوده و تاکنون هیچ برنامه مشخصی برای بهبود شرایط آموزشی کشور ارائه نکرده‌اند.