کارشناس پلیس مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان دوشنبه، ۲۰ شهریور (۱۱ سپتامبر)، از افزایش فروش و مصرف ماده مخدری به نام  «کِمیکال» در ایران خبر داد که از مواد سنتی مانند حشیش، تا ۸۰۰ برابر قوی‌تر است و اثر مخرب‌تری دارد.

این ماده در ایران با نام‌های مختلفی مانند «کمیک» و «بونزای» نیز به فروش می‌رسد و هرچند بعضی ادعا می‌کنند که اعتیاد‌آور نیست، پزشکان اثرات مخرب آن را به‌مراتب بیش از ماری‌جوانا و حشیش می‌دانند.

تهمینه باهری اسلامی، مدیرکل تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر، ماه گذشته با رد بی‌خطر بودن این ماده مخدر تاکید کرد: «مصرف این ماده در دوزهای بالا باعث ناخودآگاهی، خواب عمیق و در موارد حادتر، سبب مرگ مصرف‌کننده می‌شود. همچنین، این ماده باعث ناهماهنگی حرکتی و ازدست‌دادن کنترل رفتار شده و در صورت افزایش دوز مصرفی، تشدید این حالت گاهی اوقات منجر به ناتوانی کامل در راه ‌رفتن می‌شود.»

پزشکان نامشخص بودن ترکیب مواد و خلوص کمیکال موجود در بازار را عاملی دیگری برای افزایش موارد بدحالی مصرف‌کنندگان می‌دانند و معتقدند که باتوجه‌ به اینکه این ماده به‌صورت شیمیایی تولید می‌شود، سودجویان با اسپری‌ کردن آن بر گیاهان مختلف، مدعی گیاهی بودن و بی‌خطر بودن آنند، درحالی‌که طبق آزمایش‌های انجام‌شده، بالا رفتن فشارخون، افزایش شمار ضربان قلب و درجه حرارت بدن، خشکی دهان، حسی پریشانی، ناآرامی و تاثیر مخرب بر فعالیت مغزی، صرفا بخشی از عوارض شناخته‌شده این ماده مخدر است.

هرچند از این مخدر به مثابه محصولی تازه در بازار نام‌ برده می‌شود، نخستین ‌بار، رسانه‌های ایران در شهریور ۱۴۰۰ به فروش کمیکال در خیابان‌های شهرهای بزرگ اشاره کردند و مدعی شدند که بیشترین مصرف‌کنندگان آن نوجوانان و جوانان‌اند و حتی برخی از جوانان می‌پندارند که آسیب‌زا بودن این ماده از سیگار کمتر است.

بنا به گزارش‌های میدانی منتشرشده در رسانه‌های در ۱۴۰۰، مصرف این مخدر حتی در نوجوانان ۱۲ تا ۱۴ساله نیز مشاهده شده است و بر خلاف ادعای فروشندگان، برخی از مصرف‌کنندگان از اعتیادآور بودن آن سخن گفته و پذیرفته‌اند که روند ترک اعتیاد به این مخدر، به‌مراتب دشوارتر از ترک مخدرهایی مانند حشیش است.

افزایش چشمگیر مصرف‌کنندگان کمیکال سبب شده است که مراکز ترک‌ اعتیاد متعددی، ارائه خدمات خود را به معتادان به این ماده اختصاص دهند. یکی از این مراکز ترک‌ا‌عتیاد، ‌زمان لازم برای ترک کمیکال را دست‌کم ۲۱ روز اعلام کرده است که شامل بستری تمام‌وقت فرد معتاد در این مرکز و آغاز روند درمان به دو روش همزمان دارودرمانی و روان‌درمانی  است.

 آنچه موجب افزایش نگرانی‌ها در خصوص کاهش سن اعتیاد در ایران شده، افزایش ۲۷ درصدی مرگ‌ومیر ناشی از مصرف مواد مخدر در سه‌ماهه نخست  ۱۴۰۲ در قیاس با مدت‌ مشابه در ۱۴۰۱ است.  از فروردین تا خرداد سال جاری، ۱۴۳۰ نفر در ایران بر اثر سوءمصرف مواد مختلف مخدر جان خود را از دست‌داده‌اند و به گفته مسئولان وزارت بهداشت، مهم‌ترین عامل مرگ، «ناآگاهی از عوارض و تبعات و مصرف خودسرانه» مواد مخدر در فرد مصرف‌کننده بوده است.

پدیده «زنانه شدن اعتیاد» نیز از دیگر بحران‌های اجتماعی سال‌های اخیر است. مهری موسوی، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی، در یک نشست خبری در آغاز شهریور، از «تغییر مدل اعتیاد در ایران طی یک دهە اخیر» خبر داد و مدعی شد که سن اعتیاد در کشور به ۱۰ سال رسیده و در کنار آن، افزایش زنان و دختران مصرف‌کننده مواد مخدر، «زنانه شدن اعتیاد» را افزایش داده است.

با اینکه مقام‌های جمهوری اسلامی ایران می‌کوشند مانع انتشار رسمی آمار نوجوانان مصرف‌کننده مواد مخدر شوند، به گفته برخی منابع مطلع، به نظر می‌رسد که رواج مواد مخدر در مدارس، افزایش مواد مخدر صنعتی و تبلیغات فروشندگان مبنی بر کمک این مواد به افزایش تمرکز و فراگیری آسان‌تر، منجر به این شده است که دانش‌آموزان با تصور اعتیادآور نبودن، دست‌کم یک بار اقدام به مصرف مواد مخدر کنند.

برخی خانواده‌های درگیر با موضوع مصرف مواد مخدر، بر این باورند که آسان‌ شدن دسترسی و نحوه مصرف، از مهم‌ترین عواملی است که امکان کنترل فرزندان و دور نگه‌داشتن آنان را از مخدرها دشوار کرده است.

کارشناسان نیز دشواری کنترل نوجوانان و جوانان را به دلیل دسترسی ساده به مواد مخدر صنعتی، تایید می‌کنند. طبق گفته مسیب‌یار محمدی واصل، رئیس مرکز مشاوره دانشجویی دانشگاه بوعلی سینا در همدان، درحالیکه میانگین زمان لازم برای دستیابی به مواد مخدر در دنیا برای دانشجویان ۲۰ تا ۳۰ دقیقه است، در ایران این زمان به کمتر از پنج دقیقه رسیده است.

حکومت جمهوری اسلامی ایران مدعی است که مبارزه با توزیع مواد مخدر را در سطحی فراتر از استانداردهای جهانی انجام می‌دهد، اما بنا به گزارش‌های متعدد میدانی رسانه‌ها، هر ایرانی برای دسترسی به مواد مختلف مخدر، راه‌های متعددی در اختیار دارد؛ تا حدی ‌که فروشندگان این‌ مواد حتی امکان «تحویل حضوری در کمترین فاصله زمانی از لحظه ثبت سفارش» را تضمین می‌کنند.