کروموزوم‌ بخشی از سلول با ساختار رشته‌ای است که اطلاعات ژنتیکی موجودات مختلف را در قالب ژن حمل می‌کند اما شکل آن همیشه برای بشر مرموز بوده است. حالا اسکای نیوز می‌گوید دانشمندان ادعا کرده‌اند یکی از مهم‌ترین اسرار خلقت را یعنی اینکه چگونه کروموزوم به شکل اکس درمی‌آید‌، کشف کرده‌اند.

ساختار کروموزوم‌ اواخر دهه ۱۸۰۰ و بعد از اختراع میکروسکوپ نوری کشف شد. کروموزوم به شکل اکس است اما دلیل این شکل همواره ناشناخته بود. بشر این را دریافته بود که کروموزوم در زمان تقسیم سلولی به این شکل درمی‌آید اما پژوهشگران درصدد بودند چگونگی این فرایند را دریابند.

دانشمندان به راهبری پروفسور دانیل پان از دانشگاه لستر و دکتر بنجامین رولند از موسسه سرطان هلند، تصور می‌کنند پاسخ این پرسش در پروتئینی به نام شوگوشین [در زبان ژاپنی به معنای روح نگهبان] نهفته است که کروموزوم را به شکل اکس قفل می‌کند.

سلول در زمان تقسیم، دی‌ان‌ای را تکثیر و آن را به صورت مساوی بین دو سلول جدید تقسیم می‌کند. دی‌ان‌ای در هر سلول حدود دو متر طول دارد؛ بنابراین باید به بخش‌های فشرده تبدیل شود تا در آن بگنجد. سلول‌ها این دو نسخه تکثیرشده را تا زمان تقسیم در وسط نگه می‌دارند. این بخش زیر میکروسکوپ شبیه اکس دیده می‌شود. این اکس درست پیش از تقسیم سلولی آزاد می‌شود و هر بازوی اکس به سلولی جداگانه می‌رود.

دکتر رولند گفت: «هر کروموزوم در واقع از دو رشته دی‌ان‌ای طولانی یکسان تشکیل شده است که ابتدا از طول به هم متصل‌اند. حلقه‌هایی موسوم به کوئسین (Cohesin) متشکل از چندین پروتئین این دو رشته را کنار هم نگه می‌دارند. این حلقه‌ها‌ هنگام آماده شدن سلول برای تقسیم سلولی، باز و بازوهای دی‌ان‌ای از هم جدا می‌شوند.»

پژوهشگران دریافتند این پروتئین که به نام اس‌جی‌او۱ (SGO1) نیز شناخته می‌شود، حلقه‌های کوئسین را قفل می‌کند و به کروموزوم شکل اکس می‌دهد. هنگام تقسیم سلولی، «قیچی مولکولی» این حلقه‌ها را باز و دی‌ان‌ای را از هم جدا می‌کند.

پروفسور پان گفت: «اینکه سرانجام توانستیم در سطح مولکولی و اتمی بفهمیم شکل نمادین اکس کروموزوم در طول تقسیم سلولی چگونه ایجاد می‌شود، هیجان‌انگیز است. این موضوع نه‌تنها نسل به نسل برای دانشمندان جالب بود، بلکه از این نظر مهم است که می‌فهمیم فرایند تقسیم سلولی در بیماری‌ها چگونه ممکن است به اشتباه پیش برود.»