زمانی که در میانه اوت سال ۲۰۲۱، ده‌ها هزار مهاجر افغان وارد آمریکا شدند، دولت این کشور برای آن‌ها ویزای موقت بشردوستانه صادر کرد. این ویزا برای دوسال اجازه اقامت موقت را به این مهاجران که بر اساس برنامه تخلیه افغانستان، انتقال داده شده بودند، می‌داد. اما در آن زمان، هیچ‌گونه دورنمایی برای این مهاجران پس از دوسال اقامت در این کشور وجود نداشت. به‌دلیل وضعیت شکل‌گرفته و زمان کمی که نیروهای آمریکایی برای تخلیه افغانستان داشتند و همچنین، این موضوع که دولت آمریکا تعهد کرده بود ۱۲۰ هزار مهاجر را از افغانستان خارج کند، امکان بررسی نفربه‌نفر افغان‌هایی که این کشور را ترک کرده بودند، درآن زمان، وجود نداشت. به همین دلیل، هزاران افغان که واجد شرایط رفتن به آمریکا هم نبودند و از هرج‌ومرج شکل‌گرفته در فرودگاه کابل استفاده کرده و به آمریکا رسیده بودند، وضعیت را برای دولت آمریکا پیچیده‌ کردند.

دولت آمریکا که نتوانسته بود افراد واجد شرایط را به صورت کامل از افغانستان خارج کند، طی دو سه ماه بعدی مجبور شد هزاران افغان دیگر را نیز از این کشور تخلیه کند. پس از آن بود که دولت بایدن تصمیم گرفت تا بررسی دقیق‌تری را در مورد افراد تخلیه‌شده از افغانستان، انجام دهد. این مسئله باعث شد تا هزاران شهروند افغانستان ماه‌های طولانی در کمپ‌های موقت در کشورهای قطر، امارات متحده عربی، آلبانی و چند کشور آفریقایی منتظر تکمیل پرونده‌های خود بمانند. اما در این میان، حدود ۷۷ هزار افغان وارد آمریکا شده و با استفاده از ویزای موقت بشردوستانه، زندگی خود را در این کشور از سر گرفتند. حالا با تمام شدن مهلت دوساله ویزای موقت بشردوستانه، سرنوشت اکثر این افراد در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. شبکه سی‌بی‌اس آمریکا در گزارش تازه‌ای گفت ده هزار مهاجر افغان تابستان امسال در معرض خطر اخراج قرار گرفته‌اند و در صورتی‌که کنگره آمریکا در این مورد، تا پیش از ماه اوت تصمیمی نگیرد، حضور این افراد در آمریکا غیرقانونی تلقی شده و آن‌ها امکان دارد که از این کشور اخراج شوند.

به نقل از گزارش سی‌بی‌اس، کمتر از ۵ هزار از مجموع ۷۷ هزار نفر مهاجر افغان، توانسته‌اند تا اجازه اقامت دائم و کار در آمریکا را به دست بیاورند. ولی سرنوشت بقیه تاکنون مشخص نشده است. با وجود حمایت دو حزب حاکم بر کنگره، قانون پیشنهادی از طرف آن‌ها که به نام (قانون تعدیل افغانستان) مشهور است، تصمیمی در موردش در مجلس گرفته نشده و به‌دلیل ملاحظات تعدادی از سناتورهای جمهوری‌خواه، تصویب نشده است. در موقعیت‌های مشابه، کنگره آمریکا قوانینی را برای اعطای اقامت دائم به مهاجرانی که به دلایلی وارد آمریکا می‌شدند، به تصویب رسانده است. از جمله مجارستانی‌ها که از چنگ سلطه حکومت اتحاد جماهیر شوروی فرار می‌کردند یا کوبایی‌هایی که از چنگ حکومت کمونیستی کوبا می‌گریختند یا ویتنامی‌های که در جنگ ویتنام در کنار نیروهای آمریکایی جنگیدند، مشمول این گونه قوانین شده‌ بودند. اما قانون تعدیل افغانستان در تنگنای گسترده‌تری گیر کرده است که ناشی از هجوم بی‌رویه مهاجران از مکزیک و رویکرد دولت دونالد ترامپ در مورد روند مهاجرت به آمریکا است. 

با وجود اینکه قانون تعدیل افغانستان از حمایت قاطع پنج قانون‌گذار دموکرات و پنج قانون‌گذار جمهوری‌خواه برخوردار است، تعدادی از سناتورهای جمهوری‌خواه در مورد روند بررسی پرونده‌های مهاجران تخلیه‌شده ملاحظه‌هایی دارند. دولت بایدن اصرار دارد که همه افغان‌ها را در پایگاه‌های نظامی خارج از کشور، قبل از جابه‌جایی آن‌ها به داخل خاک آمریکا، به درستی بررسی کرده است. حامیان قانون تعدیل افغانستان همچنین گفتند که این اقدام باید نگرانی‌ها در مورد بازرسی مهاجران را کاهش دهد، زیرا افراد تخلیه‌شده برای دریافت اقامت دائم ایالات متحده نیاز به مصاحبه‌های متعددی دارند. افغان‌ها و حامیان آن‌ها از جمله کهنه‌سربازهای جنگ افغانستان از کنگره خواسته‌اند تا در مورد قانون تعدیل افغانستان با فوریت برخورد کنند. زیرا مهلت نخستین گروه از افغان‌ها در ماه ژوئیه تمام می‌شود. کریش اومارا ویگناراجه، رئیس اداره مهاجرت و پناهندگان لوتری که به اسکان مجدد حدود ۱۴ هزار افغان کمک کرده است، گفت: «این ضرب‌الاجل‌ها بالای سر مهاجران همچنان آویخته است. آن‌ها نمی‌دانند که آیا در مراحل اخراج قرار خواهند گرفت یا اینکه می‌توانند در خانه خود با خانواده‌هایشان باقی بمانند.»

ادریس لطفی یکی از کسانی است که در اکتبر ۲۰۲۱ وارد آمریکا شده و ویزای موقت بشردوستانه دوساله دریافت کرده است. او می‌گوید نمی‌داند که تا آخر سال ۲۰۲۳ چه چیزی در انتظارش است. لطفی می‌گوید گزینه بازگشت به افغانستان اصلا گزینه مطلوبی نیست. در افغانستان مردم از گرسنگی در حال مرگ‌اند. طالبان افراد بی‌گناه را به قتل می‌رسانند و تمام جنبه‌های زندگی را کنترل می‌کنند. هرچند روی کاغذ برای کسانی که ویزای موقت دارند، زمینه تمدید ویزا وجود دارد، اما برای افغان‌ها این روند پیچیده و حتی دور از دسترس است. اکثریت افغان‌ها بدون هیچ مدرکی وارد آمریکا شدند و از طریق فرودگاه‌ها به کمپ‌های موقت انتقال پیدا کردند. در حالی‌که قانون گمرک‌های مرزی (CBP) می‌گوید برای تمدید مهلت ویزا باید با بندری که از آن وارد شده‌اند، تماس گرفته و از آن‌جا ویزای خود را تمدید کنند. 

از سوی دیگر، افراد بسیار کمی تا به حال برای دریافت اقامت دائم به مراجع دولتی درخواست داده‌اند. وکلا در مورد مهاجران افغان می‌گویند اکثریت آن‌ها نمی‌دانند که چگونه باید درخواست اقامت دائم را تنظیم کرد. بیشتر این افراد توان دسترسی به وکیل را ندارند. تعدادی حتی مدارک لازم برای ارائه به مراجع را ندارند. به همین دلیل، این نگرانی وجود دارد که با وجود امکان اعطای اقامت دائم، تعدادی زیادی از افغان‌های تخلیه‌شده از افغانستان اخراج شوند. لیلا ایوب، وکیل مهاجرت، می‌گوید روزانه ده‌ها تماس در مورد دسترسی به وکیل مهاجرت از طرف افغانستان به ما می‌رسد. اما مشکل اینجا است که وکیل کافی برای بررسی پرونده‌ها وجود ندارد. اما کهنه‌سربازان جنگ آمریکا معتقدند که تنها راه حل مشکل فعلی تصویب قانون تعدیل افغانستان است. انتظار می‌رود که در هفته‌های پیش رو، این قانون بار دیگر معرفی شود. اما هنوز ملاحظاتی در مورد این قانون وجود دارد و در مورد تصویب آن، هیچ دورنمای روشنی وجود ندارد.