آمریکا اعلام کرده است که روسیه در یک سال آینده جنگنده‌های سوخو‌ سوـ‌۳۵ یا فلانکر‌ـ‌ئی به ایران تحویل می‌دهد. در حالی که این بی‌تردید مهم‌ترین محموله جنگنده‌هایی خواهد بود که ایران در بیش از سه دهه گذشته دریافت کرده، بعید است تهران بتواند به برتری هوایی در خلیج فارس دست یابد یا قدرتش را در فراسوی مرزهایش گسترش دهد.

بر اساس اطلاعاتی که ایالات متحده آمریکا منتشر کرده است، تحویل این جنگنده‌ها به ایران در «سطحی بی‌سابقه از پشتیبانی فنی و نظامی صورت خواهد گرفت که روابط دو کشور را به همکاری دفاعی همه‌جانبه تغییر می‌دهد».

به گزارش فوربز، نشانه‌ها حاکی از آن است که ایران احتمالا در ازای تامین صدها پهپاد برای روسیه در جنگ اوکراین، جنگنده‌های سوخو سو‌ـ‌۳۵ دریافت می‌کند. علاوه بر این، فرمانده نیروی هوایی جمهوری اسلامی نیز در شهریور سال جاری گفته بود خرید جنگنده‌های سوخو سو‌ـ‌۳۵ در برنامه است.

جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، تایید کرده است که خلبان‌های ایرانی دارند برای پرواز با سوخو سو ـ‌۳۵ آموزش می‌بینند و تحویل جنگنده‌ها از سال آینده آغاز می‌شود.

کربی در ۱۸ آذر گفت: «این هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی ایران را در مقابل همسایگان منطقه‌ای‌اش به میزان قابل‌ملاحظه‌ای تقویت خواهد کرد.»

از سال گذشته، گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن بود که ایران احتمالا حدود ۲۴ فروند جنگنده سوخو سو‌ـ ۳۵ راکه ابتدا برای مصر ساخته شده بود، دریافت خواهد کرد. به نوشته فوربز، این جنگنده‌ها ناوگان نیروی هوایی ایران را به‌روز و تقویت خواهند کرد اما برای همسایگانش در حاشیه خلیج فارس، که از لحاظ کمیت و کیفیت برتری هوایی دارند، چالش‌ خاصی ایجاد نخواهد کرد.

فوربز در ادامه می‌نویسد نیروی هوایی ایران به دست‌کم ۶۰ فروند جنگنده نسل ۴.۵ نیاز دارد تا جایگزین پیشرفته‌ترین جنگنده‌هایش، تام‌کت اف‌ـ‌۱۴‌ای و میگ‌ـ‌۲۹ ای فالکروم، شود. مشخص نیست روسیه در نظر دارد برای محموله ارسالی دوم به ایران حدود ۳۰ جنگنده جدید سوخو سوـ‌۳۵ بسازد یا از جنگنده‌های موجود در زرادخانه‌اش ارسال کند، که با توجه به اینکه در جنگ اوکراین به آن‌ها نیاز دارد، بعید به نظر می‌رسد.

برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که ایران قصد دارد محموله دوم را خودش تولید کند. در این صورت، ممکن است در پی توافقی مشابه توافق روسیه با هند باشد، که به دهلی‌نو اجازه داد ۱۴۰ جنگنده سوخو سو‌ـ‌۳۰ تولید کند.

روسیه برای تامین سریع تسلیحات موردنیازش در جنگ اوکراین، ممکن است با ایران نیز به چنین توافقی برسد. به گزارش فوربز، در حال حاضر به نظر می‌رسد ایران، که درگیر اعتراض‌های داخلی است، تمایل چندانی ندارد موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد به روسیه ارسال کند و روسیه برای اطمینان تهران و تامین موشک‌های مذکور، پیشنهاد داده است برای سرکوب اعتراض‌ها به حکومت ایران مشاوره بدهد.

حتی اگر اولین محموله جنگنده‌ها در سال آینده به دست ایران برسد و توافقی برای محموله‌های بعدی وجود داشته باشد، تهران همچنان رقبای نیرومندی در منطقه دارد.

عربستان سعودی بیش از ۸۰ جنگنده اف‌ـ‌۱۵اس‌ای پیشرفته در اختیار دارد، که نمونه پیشرفته‌ای از استرایک ایگل است و ظرفیت حمل ۱۲ موشک هوابه‌هوای دوربرد ایم‌ـ‌۱۲۰ را دارد. امارات متحده عربی نیز ناوگانی در همین ابعاد از جنگنده‌های پیشرفته اف‌-‌۱۶ئی/اف بلاک ۶۰ در اختیار دارد و از سال ۲۰۲۷، فرانسه تحویل ۸۰ فروند جنگنده چندمنظوره داسو رافال اف‌ـ‌۴ به این کشور را آغاز می‌‌کند.

به نوشته فوربز، ایران حتی اگر تا پایان این دهه ۶۰ جنگنده سوخو سو‌ـ‌۳۵ دریافت کند، بعید است بتواند تهدید هوایی چندانی ایجاد کند.

از سوی دیگر، چنانچه این جنگنده‌ها همراه سامانه‌های پدافند پیشرفته‌ای مانند اس‌ـ‌۴۰۰ تحویل داده شوند، می‌توانند حمله اسرائیل یا آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران را دشوارتر کنند. نویسنده فوربز معتقد است این چشم‌انداز واشنگتن را در مورد گسترش همکاری نظامی‌ـ‌فنی ایران و روسیه نگران کرده است و احتمال می‌رود دست به اقدام‌های پیشگیرانه بزند.

جنگنده‌های ایران از جنگ ایران و عراق به این‌سو، غیر از چند حمله هوایی به گروه‌های مخالف در خاک عراق در دهه ۱۳۷۰ و یک حمله هوایی به داعش در مرز عراق در سال ۱۳۹۳، در عملیات‌های تهاجمی استفاده نشده‌اند. تهران همواره استفاده از پهپاد و موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد را ترجیح می‌دهد و اغلب از نیروهای شبه‌نظامی نیابتی‌اش در خاورمیانه استفاده می‌کند تا بتواند دخالتش در حملات را انکار کند.

به عقیده نویسنده فوربز، بعید است یک ناوگان بزرگ از جنگنده‌های سوخو سو‌ـ‌۳۵ این راهبرد قدیمی تهران را تغییر دهد، مگر اینکه درگیر جنگی گسترده شود. اما حتی در این صورت هم احتمالا خطر نخواهد کرد تا پیشرفته‌ترین جنگنده‌هایش را در تلاشی بیهوده برای ایجاد برتری هوایی فراسوی حریم هوایی ایران که آسیب‌پذیرتر است، از دست بدهد.

بی‌تردید تحویل جنگنده‌های روس به ایران اهمیت دارد اما بعید است توازن نظامی منطقه را به شکلی جدی و اساسی تغییر دهد.