شی جین‌پینگ از زمان مائو تسه‌تونگ، بنیانگذار جمهوری خلق چین، به قدرتمندترین رهبر این کشور تبدیل شده است و انتظار می‌رود در این هفته دوره سوم زمامداری او نیز تایید شود. سیاست‌های اخیر شی جین‌پینگ نشان داده است که برای کنترل بیشتر مردمش و برای ادامه رهبری به هر کاری دست می‌زند.

جاه‌طلبی‌های رهبر چین برای تمدید دوره ریاستش در سال ۲۰۱۸ آشکار شد. در زمان ریاست شی جین‌پینگ، حزب کمونیست چین محدودیت دو دوره‌ای برای رهبری را از قانون اساسی این کشور حذف کرد. این تغییر در قانون اساسی چین راه را برای شی جین‌پینگ باز کرد تا برای نوبت سوم نیز به‌ سمت دبیر کل در کنگره بیستم حزب کمونیست چین که از ۱۶ اکتبر شروع شده است انتخاب شود. با این پیروزی، شی جین‌پینگ پنج سال دیگر در قدرت خواهد ماند.

شی جین‌پینگ برای حفظ عنوان فعلی‌اش باید بعد از سال ۲۰۲۷، هر پنج سال، تحت قوانين فعلي دوباره انتخاب شود. عنوان دبیر کل بیشترین قدرت را به او می‌دهد. شی جین‌پینگ نه‌تنها دبیر کل حزب کمونیست است، بلکه همچنین از سال ۲۰۱۳ رئیس‌جمهوری و از سال ۲۰۱۲ رئیس کمیسیون مرکزی ارتش چین است. در واقع شی جین‌پینگ رهبری تمام‌عیار حزب، دولت و ارتش را بر عهده دارد. تحت حکومت شی جین‌پینگ، چین به یک قدرت اقتصادی و نظامی جهان تبدیل شده است.

چین همچنین به‌عنوان عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل، جایگاه سیاسی پرنفوذی در جهان دارد و ازنظر اقتصادی هم در حال تبدیل‌شدن به یک ابرقدرت اقتصادی است.

بااین‌حال طیف گسترده‌ای از فشارها، ازجمله کند شدن روند رشد اقتصاد، بحران وام مسکن، تنش‌های ژئوپلیتیک رو به رشد، فشارهای بین‌المللی در زمینه نقض حقوق بشر و جنبش طرفدار دموکراسی رو به رشد در برخی مناطق کشور می‌تواند مانع از آن شود که شی جین‌پینگ قدرت را فراتر از سال ۲۰۲۷ در دست نگه دارد.

کند شدن روند رشد اقتصاد

تمرکز شدید شی جین‌پینگ و حکومت تحت رهبری او  بر امنیت و ثبات، به کند شدن رشد اقتصادی چین منجر شده است. علاوه بر این، سیاست سختگیرانه «کرونا صفر» شی جین‌پینگ به سطحی از رکود اقتصادی نه‌تنها در چین، بلکه در منطقه آسیا منجر شده است. استبداد رئیس‌جمهوری چین چشم‌انداز رشد را به سمت کاهش حرکت داده است. این سیاست به تایید نشدن اقتصادی و اجتماعی منجر شده است. در سراسر چین، فعالیت‌های اساسی مانند رفتن به فروشگاه‌های مواد غذایی، استفاده از حمل‌ونقل عمومی، یا ورود به یک ساختمان اداری به داشتن کارت آزمایش کرونا  و منفی بودن این آزمایش بستگی دارد. پس از پیدا کردن هر یک مورد آزمایش مثبت، کمیته محله با نصب موانع،  آن ساختمان یا مجموعه مسکونی را تا اطلاع‌رسانی بیشتر مسدود می‌کند. این امر باعث شکایت بسیاری از شهروندان چینی که حتی پیش‌ازاین هم فعالیت سیاسی نداشته‌اند شده است.

بحران وام مسکن

بخش املاک چین با بحران شدیدی روبرو است و شهروندان و کسب‌وکارها در این بخش تحت فشار شدید قرار دارند. محدودیت‌های سخت‌گیرانه ناشی از سیاست کرونا صفر شی جین‌پینگ، بحران املاک را بدتر کرده است. بسیاری از صاحب‌خانه‌های سرخورده برای اعتراض به دولت در حال شرکت در تحریم بی‌سابقه وام مسکن‌اند.

چین در ماه اوت دوازدهمین ماه متوالی سقوط فروش املاک را ثبت کرد. در همین حال، سازندگان مسکن با مشکل بی‌پولی برای تکمیل پروژه‌های ساخت‌وساز مبارزه می‌کنند. به گزارش گاردین در اوایل سال جاری، فروش املاک در چین به اندازه ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش یافته است. تنها در سال گذشته بیش از ۲۰ سازنده  بزرگ در حوزه مسکن با مشکل پرداخت بدهی‌های خود روبرو بودند. شمار زیادی از سازندگان مسکن در چین هم‌اکنون قادر به پرداخت بدهی‌های خود نیستند. شرکت «اورگراند» چین هم‌اکنون پس از داشتن حدود ۳۰۰ میلیارد دلار بدهی به بدهکارترین شرکت ساخت‌وساز و املاک جهان تبدیل شده است.

 در نتیجه این وضعیت، سازندگان املاک نتوانسته‌اند ساخت خانه‌های وعده داده شده به میلیون‌ها نفر از مردم را به پایان برسانند.  اهمیت این موضوع در این است که بازار املاک چین ۱۵ تا ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد. به این دلیل است که شی جین‌پینگ مشکل اقتصادی بزرگی را که ممکن است بخش بزرگی از جامعه چین را ناراضی کند پیش رو دارد. 

تنش‌های رو به رشد ژئوپلیتیک

موضع چین در مورد مسائل ژئوپلیتیکی در سال‌های اخیر تهاجمی‌تر شده است. می‌‌توان گفت که سیاست ژئوپلیتیکی چین حول مسئله کلیدی تایوان می‌چرخد، زیرا از نگاهشی جین‌پینگ بازگرداندن تایوان به تحت حاکمیت چین یک کار تمام نشده است. او همچنین تایوان را یک مسئله امنیت ملی می‌داند. تایوان نماد نفوذ غربی و دموکراسی در منطقه است. تایوان برای شی جین‌پینگ ارزش راهبردی زیادی دارد. بازنده‌های جنگ داخلی چین یعنی ملی‌گرایان کومین‌تانگ، در سال ۱۹۴۹دولت خود را از سرزمین اصلی چین که تحت کنترل کمونیست‌ها بود به تایوان منتقل کردند. از آن زمان ۷۳ سال گذشته است و تایوان به دولتی خودگردان تبدیل شده، از دموکراسی برخوردار است و اقتصاد شکوفایی دارد.

قانون اساسی جمهوری خلق چین که در سال ۱۹۸۲ تصویب شد، می‌گوید: «تایوان بخشی از خاک مقدس جمهوری خلق چین است. این وظیفه مقدس همه مردم چین، ازجمله همنوعان چینی ما در تایوان، برای رسیدن به اتحاد مجدد بزرگ سرزمین مادری است.» به همین دلیل است که جمهوری خلق چین کسانی را که خواستار استقلال تایوان باشند «جدایی‌طلب» می‌نامد و متهم می‌کند.

ژنرال لی زوچنگ، رئیس ستاد مشترک ارتش و یکی از اعضای کمیسیون نظامی مرکزی چین، دیدگاه پکن در مورد مسئله تایوان را به‌خوبی توضیح داده است. لی در سال ۲۰۲۰گفت: «اگر امکان اتحاد مجدد مسالمت‌آمیز از دست برود، نیروهای مسلح با تمام ملت، ازجمله مردم تایوان تمام گام‌‌های لازم را برای درهم‌کوبیدن قاطعانه هر‌گونه توطئه یا اقدام جدایی‌طلبانه بر خواهند داشت.»

البته انتظار می‌رود که چین در صورت حمله به تایوان، با محکومیت جهانی مواجه شود، به‌شدت تحریم شود و حتی ممکن است کرسی‌های خود را در نهادهای بین‌المللی از دست بدهد. علاوه بر تایوان، نفوذ رو به رشد چین در منطقه آسیا -اقیانوسیه آشکار است. قابل‌توجه‌ترین مثال، روند نظامی کردن گسترده دریای جنوبی چین از سوی پکن است. سیاست خارجی چین در دوران رهبری شی جین‌پینگ توسعه‌طلب بوده و این باعث ایجاد تنش بین دو ابرقدرت جهان، ایالات متحده آمریکا و چین شده است، تنشی که رو به افزایش است و حتی برخی مقام‌های دفاعی و نظامی آمریکا از حتمی بودن برخورد آمریکا با چین و روسیه به دلیل سیاست‌های تهاجمی آن‌ها سخن گفته‌اند.

تشدید فشار بین‌المللی به دلیل نقض حقوق بشر

چین هم‌اکنون در داخل کشور به یک دولت استبدادی تکنو-نظارتی تبدیل شده است. چین توانایی‌های استبدادی فناورانه خود را در منطقه سین‌کیانگ به‌طور تمام‌عیار به‌کار گرفته و اجرا کرده است. رهبر چين به اتهام نقض حقوق بشر که عليه اقليت مسلمان مرتکب شده‌، مورد انتقاد قرار گرفته است. یک مقام چینی به‌طور ناشناس مجموعه‌ای ۴۰۳ صفحه‌ای از اسناد طبقه‌بندی‌شده داخلی را به نیویورک‌تایمز درز داد. گزارش‌ها حاکی است که چین بیش از هزار اردوگاه کار اجباری در سین کیانگ ایجاد کرده است. گفته می‌شود بیش از یک میلیون اویغور در این اردوگاه‌های آموزشی نگهداری می‌شوند. دولت چین به شکنجه، سوءاستفاده جنسی، عقیم‌سازی گسترده و قتل بازداشت‌شدگان متهم شده است.

جنبش رو به رشد طرفداری از دموکراسی

مدل رهبری تک‌حزبی چین در دنیا به مخفی‌کاری و بدنامی شهره است. مردم چین به‌طور معمول تنها موقعی از تصمیم‌های عمده دولت آگاه می‌شوند که دولت تصمیم را نهایی کرده است. حزب کمونیست چین همچنین توانسته است با نوآوری در فناوری، مردمش و تمامیت زندگی روزمره آن‌ها را تحت کنترل کامل قرار دهد.  

به این دلیل است که روش‌های چین برای کنترل پرجمعیت‌ترین کشور دنیا به یک الگو برای حکومت‌های استبدادی مانند جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است. چین تحت حکومت شی جین‌پینگ به‌طور هم‌زمان بر دو وجه قانون‌سازی و بسترسازی فناورانه برای سرکوب و ستم دیجیتال و کنترل اینترنت تمرکز می‌کند. 

همانطور که تاریخ نشان داده است، یک دیکتاتوری بدون مخالفانش کامل نیست. وضعیت هنگ‌کنگ یک مثال خوب است. هنگ‌کنگ، مستعمره سابق بریتانیا، جنبش طرفدار دموکراسی قوی و یک جامعه مدنی فعال داشت و مردم از آزادی بیان برخوردار بودند. اعتراض‌های خیابانی هنگ‌کنگ در سال ۲۰۱۴ که به «جنبش چتر» معروف شد، آشکارا خواستار حق انتخاب مستقیم رهبران این منطقه شد. پنج سال بعد یک قانون استرداد، تظاهرات تازه‌ای را برانگیخت. این اعتراض‌ها اغلب عظیم بود و صدها هزار نفر را در برمی‌گرفت و گاهی خشونت‌آمیز بود. پکن در سال ۲۰۲۰ گامی برداشت که همه چیز را تغییر دهد. دولت چین یک قانون گسترده امنیت ملی جدید را به هنگ‌کنگ تحمیل کرد که به تظاهرات گسترده منجر شد. بازداشت‌های گسترده مخالفان حکومت پس از اعتراض‌ها، جنبش دموکراسی هنگ‌کنگ را تا حدی از پا درآورد. شی جین‌پینگ در جلسه افتتاحیه کنگره  اخیر حزب در پکن گفت مدل «یک کشور، دو سیستم» برای اداره هنگ‌کنگ یک «نوآوری بزرگ» است. او همچنین تصریح کرد که چین با موفقیت بر «چالش‌های بزرگ امنیت ملی خود» در این منطقه غلبه کرده است. این سخنان تهدیدی مستقیم در مورد اعمال تجربه هنگ‌کنگ بر تایوان بود.

هنگ‌کنگ همیشه مرکز جنبش طرفدار دموکراسی در چین بوده است. بسیاری از مخالفان پس از سرکوب خشونت‌آمیز دولت فکر می‌کردند که جنبش خواهد مرد، اما چند روز پیش از برگزاری بیستمین کنگره ملی حزب کمونیست چین، اعتراض کم‌سابقه‌ای در پکن اتفاق افتاد. «ديکتاتور را سرنگون کن» شعاری بود که روی برنوشته‌هایی که از یک پل در تقاطعی شلوغ در پکن آویزان شدند نوشته شده بود. این اعتراض نمادین، اما مهمی بود، چراکه پکن پایتخت چین است و چند دهه از اعتراض‌های دموکراسی‌خواهی در میدان «تیان آن من» می‌گذرد. 

سیاست‌های شی جین‌پینگ چه تاثیری بر چالش‌هایی که چین با آن مواجه است خواهد داشت؟

چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است. به این دلیل اقتصاد آینده هر کشوری به اقتصاد چین بستگی خواهد داشت.

معلوم نیست شی جین‌پینگ چه زمانی محدودیت‌های دوران همه‌گیری کرونا را لغو خواهد کرد، اما تا آن زمان  انتظار می‌رود سیاست او بحران اقتصادی چین را بدتر کند، مگر آنکه در این سیاست‌ها تجدیدنظر کند.

علاوه بر آن، این سیاست، ناآرامی‌های اجتماعی را در میان گروه‌هایی از شهروندان که علاقه خاصی به سیاست نداشتند، بیدار خواهد کرد. این احتمال وجود دارد که شی جین‌پینگ نظامی کردن دریای جنوب چین را افزایش دهد، تلاش کند نفوذ آمریکا را در منطقه به چالش بکشد و کاهش دهد، تلاش بیشتری برای به کنترل درآوردن تایوان انجام دهد و توافق‌های امنیتی بیشتری با شرکای استراتژیکی خود در سراسر جهان انجام دهد.

به احتمال زیاد شی جین‌پینگ به ظلم  و ستم علیه اقلیت مسلمان ادامه خواهد داد، زیرا کنترل کامل بر استان سین‌کیانگ برای اجرای پروژه عظیم «ابتکار کمربند و جاده چین» مهم است، اما شی جین‌پینگ می‌داند که ادامه این سیاست با افزایش محکومیت بین‌المللی همراه خواهد بود.

با توجه به سیاست‌ها و اولویت‌های شی جین‌پینگ می‌شود گفت که جنبش دموکراسی چین سال‌های دشواری را در پیش دارد. دولت چین با منابع وسیعی از قدرت که در اختیار دارد برای کنترل مردم بیشتر تلاش خواهد کرد، اما مردم نیز راه‌های خلاقانه‌ای برای مبارزه با دیکتاتوری حزب کمونیست چین و شی جین‌پینگ رهبر مطلق آن پیدا خواهند کرد.